Genelge No: (2001/1)

Bitkisel üretim için gerekli olan en temel girdilerin başında tohumluk gelmektedir. Ülkemiz tarımsal üretimi için gerekli olan yeni bitki çeşitlerine ait kaliteli tohumlukların zamanında ve uygun fiyatlarla çiftçilerin kullanımına sunulması ve bu üretim girdisinin sürekli ve güvenceli bir şekilde çiftçilere tedariki hususunda Bakanlığımıza önemli sorumluluklar düşmektedir.

Hangi bitki cins ve türlerine ait tohumluklara veya bitkisel çoğaltım materyaline ithal izni verileceği, her yıl Resmi Gazete'de yayımlanmakta olan "Dış Ticarette Standardizasyon" Tebliği'ne uygun olarak yapılmaktadır. Yenisi yayımlanıncaya kadar 2001/5 Sayılı Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği yürürlüktedir. Bununla beraber, tüm bitki türleri için söz konusu olmak üzere, yurt içi üretim, stok ve ihtiyaç durumları göz önünde bulundurularak hangi çeşitlere ve tohumluk sınıflarına ne miktarda ve şekilde ithal izni verileceği Bakanlığın takdirindedir. Bu bağlamda, tarla bitkileri ve sebze tohumlukları ile diğer çoğaltım materyalinin ithalatı hususunda uyulması gereken kurallar aşağıda belirtilmiştir.

1. Satış amacıyla yurt dışından getirilecek her türlü sertifikalı tohumluklar ile kademeli tohumluk üretiminde kullanılacak elit, orijinal ve anaç sınıftaki tohumlukların ve sebze fidelerinin halihazırda ülkemizde tescil edilmiş, üretim izni almış veya ticari sebze tohumluğu şeklinde kaydedilmiş çeşitlere ait olması şarttır. Sertifikalı tohumluk üretiminde kullanılacak kendilenmiş hatların ise hem kendileri hem de bunlardan elde edilecek hibritlerin ülkemizde tescilli, üretim izinli veya ticari sebze kayıtlı olması gerekir. Bununla beraber, ülkemizde tescilli veya üretim izinli olmayan, ancak yurt dışında OECD sistem ve normlarına uygun bir şekilde tescil edilmiş bulunan meyve ve asma çeşitlerine ait fidanlara ise ithalat izni verilir.
2. Tohumluk ithalatında yurt içinde tescilli, üretim izinli ve ticari sebze kayıtlı çeşitlere öncelik verilmekle birlikte, yurt içi üretim yoluyla ihtiyacın karşılanamadığı durumlarda, 19 Aralık 1985 tarih ve 18963 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 85/10151 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 4. Maddesine göre istihsal edilmiş bulunan 8.5.1998 tarihli Makam OLUR'u çerçevesinde, OECD ülkelerinden birisinde tescil edilmiş veya ilgili OECD Çeşit Listesinde yer alan çeşitlere ait sertifikalı sınıftaki tohumluklara da Bakanlıkça ithal izni verilir. Ancak bu ithal izni, yalnızca tarımsal üretimde ortaya çıkan acil ihtiyaçları karşılamak ve çiftçiler tarafından ürün elde etmek amacıyla doğrudan kullanılacak ticari tohumluklara uygulanır.
3. İhracatın özendirilmesi amacıyla, ithal edilen tohumlukların yurt içinde teksir edilmesi ya da bitkisel üretim faaliyetinde kullanılması ile elde edilecek ham veya işlenmiş ürünleri ihraç edecek kuruluşlar tarafından yapılacak ebeveyn veya sertifikalı tohumluk ithal taleplerinde ise, çeşidin yurt içinde tescilli veya üretim izinli olması şartı aranmaz. Tohumluk ihracına yönelik ithal izinlerinde ise, ithal izni verilen kuruluşun bir önceki yılda ait gerçekleştirdiği ihracat dikkate alınır. Tohumluk ithal etmek isteyen kuruluştan ayrıca, söz konusu tohumluğun yalnızca ihracata yönelik çoğaltım, üretim faaliyetlerinde kullanılacağını belirten bir taahhütname istenir. İhracata yönelik tohumluk üretimlerinde, ithalatçı ülkenin tohumluk standartlarını karşılamak ve gerekli sertifikaları temin etmek ihracatçı kuruluşa düşen bir sorumluluktur.
4. Hangi bitki türlerine, hangi tohumluk sınıflarına ve hangi çoğaltım materyali kategorilerine ne şekilde ve yılın hangi dönemlerinde Gümrük Vergisi Muafiyeti uygulanacağı Bakanlıkça takdir edilir.
5. Sertifikalı tohumluk üretiminde kullanılmak üzere ithal edilecek orijinal, anaç ve benzeri ebeveyn tohumluk miktarlarının, ithalatçı kuruluş tarafından Bakanlığa verilen tohumluk üretim programı hedefleri ile uyumlu olması gerekir. Bu şekilde ithalat yapan kuruluşlar, tohumluk programlarına uygun bir şekilde gerçekleştirdikleri sertifikalı tohumluk üretim miktarlarını Bakanlığa bildirmek zorundadır.
6. Araştırma, adaptasyon denemesi ve demonstrasyon amacıyla ithal edilecek muhtelif türlere ait tohum miktarları ekli listede verilmiştir, bu tür materyalin ithalatında tescil, üretim izni veya ticari sebze kaydı şartı aranmaz. Gerektiğinde bu listede yer almayan türlere de, miktarı Bakanlıkça belirlenmek suretiyle benzer şekilde ithal izni verilir.
7. Genetik Mühendisliği yöntemleri ile elde edilmiş aktarmagenli (transgenik) bitki tohumluklarına ticari üretim amaçlı ithal izni verilmez. Bununla beraber, yalnızca araştırma ve deneme amaçlı olmak üzere, Bakanlıkça uygun görülen böyle tohumlukların ithaline, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde, izin verilir. İthalatçı kuruluşlarca, gerek deneme ve gerekse ticari amaçla değerlendirilmek üzere yapılacak "aktarma genli olmayan" tüm çeşitlere ait tohumluk ve dikim materyali ithalatında ise firma tarafından, ithal edilecek tohumluğun aktarmagenli olmadığının beyan ve taahhüt edilmesi gerekmektedir.
8. Bitki çeşitlerini ülkemizde tescil ettiren, üretim izni alan, ticari tohumluk olarak kaydettiren kişi veya kuruluşlara bu çeşitlere ait çoğaltım materyali veya tohumlukların ithalatında öncelik tanınır. Sınai hakka konu olmayan veya herkesin kullanımına açık bulunan çeşitlere ait tohumluklar için öncelik durumu söz konusu değildir. Sebze ve tarla bitkilerinde 10 yıl, meyve ve orman ağaçlarında ise 15 yıl süreyle üretimde kullanılan çeşitler herkesin kullanımına açık sayılır ve bu çeşitlere ait tohumlukların ithalinde ıslahçı kuruluşun izni istenmez.
9. İthal izni başvurusu ekinde yer alan tohumluk veya dikim materyali sertifikalarının halen ülkemizde yürürlükte bulunan tohumluk standartları ile uyumlu olması gerekir. Bu sertifikalar ithal izni başvurusu ekinde Bakanlığa sunulur. Ancak Bakanlığın uygun göreceği istisnai türlerde ve durumlarda, tohumluk sertifikası fiili ithalat esnasında Gümrük'te ibraz edilir. İlgili firma sertifikaların birer suretini Bakanlığa göndermek zorundadır.
10. Tohumluk ithal izni talebi ile ilgili olarak, TÜGEM' ne yapılacak ithalat başvurularında bu Genelgenin D Maddesinde belirtilen tüm belgelerin eksiksiz ve doğru olarak hazırlanması ve müracaat dilekçesi ekinde gönderilmesi gerekmektedir. Belgelerdeki eksiklik ve yanlışlıkların yol açabileceği işlem gecikmeleri ve diğer sonuçlardan ithalatçı kuruluş sorumludur.

İthalat Yapmaya Yetkili Kuruluşlar

1. Çoğaltım faaliyetinde kullanmak veya sertifikalı tohumluk olarak doğrudan satmak amacıyla ithalat yapacak olan kuruluşlar
Halihazırda Bakanlığın denetimi altında fiilen tohumluk üretimi yapmakta bulunan ve her yıl Bakanlığımızca yayımlanmakta olan Ülkesel Tohumluk Programı kitabında üretici kuruluş olarak isimleri belirtilmiş kuruluşlar.
Bakanlık tarafından uygun görülen Virginia ve Burley tipi yaprak tütün üreticisi kuruluşlar.

2. Kendi veya sözleşmeli çiftçilerinin tohumluk ihtiyacını karşılama durumunda olan gıda ve yem sanayii kuruluşları
Böyle kuruluşlar yalnızca kendi tüketimlerini karşılamaya yönelik olarak ithalat yapabilirler ve ithal ettikleri tohumluk veya dikim materyalini pazarlayamazlar.

3. İlk defa tohumluk ithal edecek tohumluk üreticisi adayı kuruluşlar
Ülkesel Tohumluk Programı kitabında yer almayan ve ilk defa tohumluk ithal etmek isteyen üretici adayı kuruluşlara, yurt içi üretimi ve tohumculuğu teşvik etmek amacıyla, bir defaya mahsus olmak üzere sertifikalı ve anaç tohumluk ithal izni verilir. Böyle kuruluşlar, yetiştirici belgesi ile tohumluk beyannamelerini Bakanlığa ibraz etmek ve ıslahçı kuruluşlardan temin edecekleri ve üretimde kullanacakları ebeveyn tohumlukların miktarı ile üretim programlarını belirtmek zorundadır.

4. Araştırma ve demonstrasyon amacıyla ithalat yapacak olan kuruluşlar
1. Kamu tarımsal araştırma kuruluşları, üniversiteler ve Ülkesel Tohumluk Tedarik ve Programı kitabında üretici kuruluş olarak yer almış bulunan özel sektör araştırma kuruluşları.
2. Tarımsal araştırma kuruluşu statüsünde olmayan özel tohumculuk kuruluşlarına ise ancak, Bakanlığımıza bağlı bir araştırma kuruluşu, Ziraat Fakültesi veya Bakanlığımızca yetki verilmiş bir özel sektör araştırma kuruluşu tarafından usulüne uygun şekilde denemelere alınması ve sonuçlarının değerlendirilmesi şartı ile tohumluk ithal izni verilir. Bu şekilde ithaline izin verilecek azami tohumluk miktarları ekte belirtilmiştir. Benzer şekilde, yurt dışında ıslah edilmiş yeni çeşitlerin adaptasyon ve diğer özellikleri hakkında daha süratle ve ayrıntılı bilgi edinilebilmesine imkan tanımak amacıyla yukarıda belirtilen miktarları aşmamak üzere gerektiğinde bu kuruluşlara makul miktarda olmak üzere demonstrasyon maksadıyla da ithal izni verilir.

Tohumluk ithal izni vermeye yetkili kuruluş

Tohumluk ithal izinleri yalnızca, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından verilir. İthalat Uygulama Esasları bu Genel Müdürlük tarafından belirlenir. Bu bağlamda, 2001/1 No'lu Tohumluk İthalat Uygulama Genelgesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2000/1 sayılı Genelge ve eki yürürlükten kaldırılmıştır.

Tohumluk İthali için yapılacak başvuruda bulunması gereken belgeler

1. Başvuru Dilekçesi
Başvuru dilekçesinde, ithal edilecek çoğaltım materyalinin ne amaçla kullanılacağı açıkça belirtilecektir. Kendisinden tekrar tohumluk, fide veya fidan elde edilecek materyal için "çoğaltım amaçlı", doğrudan bitkisel ürün elde etme maksadıyla kullanılacak materyal için "ürün yetiştirme amaçlı veya ticari amaçlı" ifadesi kullanılacaktır. Dilekçede ayrıca, bütün türler ve tohumluklar için söz konusu olmak üzere, ithali talep edilen materyalin aktarmagenli (transgenik) bitki çeşitlerine ait olmadığı hususunun ithalatçı firma tarafından taahhüt edilmesi zorunludur. Keza başvuru dilekçesinde ithalat miktarının, (ton, kg., gr. veya adet cinsinden) rakamla ve yazı ile açık bir şekilde yazılması, tohumluk veya bitki dikim materyalinin giriş yapacağı gümrük kapısının başvuru dilekçesinde belirtilmesi ve Bitki İthal Permisi'nin o ildeki yetkili kuruluştan alınacağının ifade edilmesi gerekmektedir.

Başvuru dilekçesinde yer alan "Tohumluk İthalat Talep Formu"nun ekteki örnekte gösterildiği şekilde doğru ve eksiksiz olarak doldurulması ve müracaatın istenilen belgelerle birlikte yapılması gerekmektedir.

Başvuru dilekçesi ekinde şu belgelerin (2-8) yer alması gereklidir;

2. Kontrol Belgesi (Dört nüsha)
İthal edilecek tohumluğun cinsi veya türüne karşılık gelen GTİP numarası Kontrol Belgesinde doğru bir şekilde belirtilecektir. Bir proforma faturada zikredilen bütün tür veya çeşitler için tek bir kontrol belgesi düzenlenecektir. Kontrol Belgesindeki GTİP numarası ve Madde İsmi haneleri proforma faturaya uygun bir şekilde doldurulmuş olacaktır.

3. Proforma fatura (1 asıl 3 suret olmak üzere Dört nüsha )
Proforma fatura 6 aydan eski tarihli olmamalı ve ithalatçı firma yetkilisi tarafından tasdik edilmiş proforma fatura tercümesi başvuru dilekçesi ekine konulmalıdır. Üzerine damga pulu yapıştırılmış proforma fatura asıl ve suretlerine, başvuru dilekçesi ve kontrol belgelerini imzalamış olan firma yetkilisinin isim kaşesi vurulmalı ve imzalanmalıdır. Deneme ve demonstrasyon amaçlı olarak ithal edilecek veya posta yolu ile yurt dışından getirilecek az miktardaki süs bitkisi tohumlukları için, Bakanlığın önceden bilgilendirilmesi durumunda, proforma fatura şartı aranmayabilir.

4. Tohumluk sertifikası (*)
Muhtelif tohumluklar için ithalatta aranan sertifika nevileri aşağıda belirtilmiştir:

- Çoğaltım materyali veya bitkisel ürün elde etmede kullanılacak tarla bitkileri tohumlukları için, söz konusu tohumluğun sınıf ve kademesini belirten OECD Tohumluk Sertifikası, OECD sertifikasyon sistemine dahil olmayan türlerde ise ISTA-Orange Sertifikası veya bu sertifika yerine geçmek üzere ISTA tarafından önerilen Resmi Tohumluk Test Raporu (Official Seed Testing Report) veya tohumluğun üretilmiş olduğu ülkenin Resmi Mercilerinden alınmış, tohumluğun sınıf ve kademesini gösteren sertifika,
- Hibrit çeşitlerde ise, ebeveyn olarak kullanılacak tohumluklar için, menşe ülkesinin Resmi Mercilerinden alınmış olan ve tohumluğun sınıf ve kademesini belirten sertifika,
- Doğrudan satışa sunmak maksadıyla getirilen sebze ve çim tohumlukları için ISTA-Orange tohumluk sertifikası veya bu sertifika yerine geçmek üzere ISTA tarafından önerilen Resmi Tohumluk Test Raporu (Official Seed Testing Report) veya ISTA-Orange sertifikası verilmeyen ülkelerden yapılan ithalatta ise ulusal veya federal tohumluk laboratuvarlarından temin edilmiş sertifika, karışım halindeki çim tohumluklarında ise her bir çeşit için ISTA-Orange veya Resmi Tohumluk Test Raporu veya ISTA-Blue tohumluk sertifikası.

Başvuru esnasında tohumluk sertifikasının temin edilememiş olması halinde, ihracatçı kuruluş tarafından düzenlenmiş ve onaylanmış bir taahhüt belgesi kabul edilir. Ancak ithal İZNİNİN ALINMASINI takiben EN GEÇ BİR AY İÇERİSİNDE tohumluk sertifikasının orijinali (aslı) firma tarafından Bakanlığa gönderilir. Bir önceki ithalata dair sertifika veya sertifikaları Bakanlığa intikal ettirmeyen firmalara yeniden ithal izni verilmez.

5. Çeşidin Tescil veya Kayıt Tarihi

İthal edilmek istenen çeşidin tescilli, üretim izinli veya ticari sebze tohumluğu olarak kayıt altına alındığını gösteren Resmi Belge başvuru dilekçesine eklenmelidir.

6. Bitki Sağlık Sertifikası (İki nüsha)

Meyve Fidanı ile Asma ve Anaçların ithalatında, Bitki Sağlık Sertifikası üzerinde ayrıca "virüsten aridir" ibaresinin yer alması gereklidir.

7. Tohumluk Yetiştirici Belgesi

Tohumculuğa yeni başlayan kuruluşlar, tohumluk üretimine yönelik anaç materyal ithal başvurularında, Tohumluk Yetiştirici Belgesi eklemek zorundadır. (Bu belge, ilgili İl Müdürlüğünce düzenlenerek bir nüshası kuruluşa verilen, bir nüshası TÜGEM'ne, bir nüshası da Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğüne gönderilmesi gereken belgedir).

8. Bir adet İhracat Bağlantı Belgesi (aslı)

Entegre gıda tesisleri ve tohumluk üreticisi olmayan benzeri kuruluşlar tarafından yapılacak tohumluk ithal başvuruları ekinde, yurt dışındaki ithalatçı kuruluş tarafından düzenlenmiş veya tasdik edilmiş "ihracat bağlantı belgesi" yer almalıdır. Bu belgede ihraç edilecek tarımsal ürünün veya mamullerinin türü, çeşidi ve miktarı belirtilmiş olmalıdır.

Gümrük Vergisi Uygulaması ve Kısıtlamalar

1. Hangi bitki türlerine ve çoğaltım materyali kategorilerine Gümrük Vergisi Muafiyeti tanınacağı Bakanlık tarafından belirlenir.
2. Yeşil alan veya çimlendirme amaçlarıyla kullanılacak buğdaygil yem bitkisi tohumluklarına Gümrük Vergisi muafiyeti uygulanmaz.
3. Meyve ve asma fidanı, aşı kalemi, köklü veya köksüz çelik, sebze fideleri, mantar miseli gibi tarımsal üretime yönelik bitkisel çoğaltım materyalinin ithalatı Gümrük Vergisi'nden muaftır.
4. Tescilli veya üretim izinli çilek çeşitlerine ait fideler Gümrük Vergisi'nden muaf olarak ithal edilir. Bakanlık tarafından daha önce Türkiye'ye ithal edilmesine izin verilmiş tescilli ve üretim izinli olmayan çilek çeşitlerine ithal izni verilir ancak bu materyal için vergi muafiyeti uygulanmaz.
5. Asgari anaç tohumluk sınıfında olmak üzere, ithalatına izin verilen patates tohumluklarından ancak 1 Mart- 15 Haziran tarihleri arasında fiili ithalatı yapılacak olanlara Gümrük Vergisi muafiyeti tanınır. Bu dönem dışında yurda getirilecek patates tohumlukları için ise Gümrük Vergisi muafiyeti uygulanmaz.
Anaç patates tohumluklarını gerek kendi kuruluşları, gerekse diğer tohumluk üreticisi kuruluşlar veya sözleşmeli çiftçiler vasıtasıyla sertifikalı tohumluğa dönüştüren firmalar, 2003 yılı sonu itibariyle, ithal ettikleri toplam anaç tohumluk miktarının en az beş katı kadar sertifikalı tohumluk ürettiklerini belgelemek zorundadır. Bu sürenin sonunda firma bazında değerlendirme yapılacak ve ileriye yönelik olarak yeni hedefler belirlenecektir.
6. Gümrük vergisi muafiyeti uygulanmayacağı belirtilen türlerin dışında kalan diğer tür ve çeşitlere, Bakanlıkça uygun görülmesi halinde, gümrük vergisi muafiyeti uygulanır.
7. İthal izni talepleri ile ilgili olarak hazırlanan belgelerin eksik veya yanlış olmasından dolayı ortaya çıkabilecek gecikmelerin sorumlusu ithalatçı kuruluşlardır. Belgelerin sağlıklı bir şekilde incelenebilmesi, işlemlerin yapılması ve sonuçlandırılması için gerekli olan zaman dikkate alınarak, ithal izni başvurularının fiili ithalatın en az bir hafta öncesinden yapılmış olması gerekmektedir.
8. Genelgenin C Bölümünde, başvuru dilekçesi ve ekinde bulunması gereken belgeler belirtilmiş olup, bunların dışında başka herhangi bir belge, form veya benzeri yazının başvuru dilekçesine eklenmemesi gerekir.

İthal izni yazısının gönderilmesi

1. İthal izni yazısı dört nüsha olarak tanzim edilir. İthal izninin bir nüshası, tasdikli proforma faturanın aslı ve bir sureti ile iki adet tasdikli kontrol belgesi başvuru sahibi kuruluşa verilir. İthal izninin diğer bir nüshası Giriş Gümrük Müdürlüğüne gönderilir. Üçüncü ithal izni nüshası ise birer adet tasdikli proforma fatura ve kontrol belgesi ile birlikte Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğüne veya bu Genel Müdürlük tarafından görevlendirilmiş ilgili taşra kuruluşuna gönderilir. İthal izninin son nüshası ise Bakanlık'ta muhafaza edilir.
2. Tohumluk ithal izni verildikten sonra ithalatın fiilen gerçekleşmemesi veya eksik gerçekleşmesi durumunda bu husus ithalatçı kuruluşça Bakanlığa bildirilir. Eksik ithalat durumunda, gerçekleşen fiili ithalat miktarının ilgili Gümrük Müdürlüğünce belgelendirilmiş olması ve bu belgenin ithalatçı firma tarafından Bakanlığa intikal ettirilmesi gerekir. İthalat işleminin tamamıyla iptal edilmiş olması halinde ise daha önce firmaya verilmiş olan tüm belgeler eksiksiz olarak Bakanlığa iade edilir. Bu hususlara riayet etmeyen firmalara yeni ithal izi verilmez.

EK-1: Başvuru Dilekçesi Örneği (1 adet-1 sayfa)

Not: Genelge'de zikredilen diğer ekler "Ülkesel Tohumluk Tedarik, Dağıtım ve Programı 2001" Kitabında yer almaktadır.

(*) Sertifikalardaki analiz veya test değerlerinin, o tür için ülkemizde söz konusu olan asgari tohumluk standartlarına eşit veya daha yukarı olması gerekir.