SELMA ŞİMŞEK BEKTAŞ

<İ>TÜRKİYE'nin toprak envanterini çıkaracak ve izinsiz arazi kullanımının önüne geçecek olan yasa temmuz ayında çıktı. Bunun bir reform olduğunu dile getiren uzmanlar, mevcut kaçak kullanımlara af niteliğindeki geçici maddenin yasayı zayıflattığı görüşünde.

Türkiye topraklarını, tarım, orman, mera, kentsel yerleşim, yol arazileri olarak belirleyip kayıt altına alacak olan yeni toprak yasası, kaçak arazi kullananlara af niteliğindeki geçici maddesiyle eleştiri konusu oldu.

5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Yasası Temmuz 2005'TE ÇIKARILDIĞINDA AMAÇ TARIM ARAZİLERİ DE DAHİL OLMAK ÜZERE TÜM ARAZİLERİN VERİMLİ VE AMACINA UYGUN KULLANIMINI SAĞLAMAKTI. TARIM ARAZİLERİNİN İZİNSİZ VE AMAÇ DIŞI KULLANIMININ YAYGIN OLDUĞUNU BELİRLEYEN TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI, ÖZEL BİR YASASI OLMADIĞINDAN HAREKETLE, YENİ YASAYA SADECE TARIM ARAZİLERİ İÇİN GEÇERLİ OLAN GEÇİCİ BİR MADDE EKLEMİŞTİ. ALTI AY SÜRESİ OLAN GEÇİCİ BİRİNCİ MADDE, 1989 YILINDAN 11 EKİM 2004 TARİHİNE KADAR OLAN SÜRE İÇİNDE TARIM ARAZİLERİNİ İZİNSİZ KULLANANLARA, İLGİLİ VALİLİKLERE BAŞVURMALARI HALİNDE METREKARESİNE 5 YTL CEZA ÖDEMEK KOŞULU İLE KULLANIM İZNİ VERMEYİ HEDEFLİYORDU. BÖYLECE GEÇMİŞTEKİ İZİNSİZ KULLANIMLAR BİR ŞEKİLDE YASAL BİR ÇERÇEVEYE OTURTULACAK BUNDAN SONRA DA BU TÜR GİRİŞİMLERİN ÖNÜ KESİLECEKTİ.

ANCAK ARADAN GEÇEN BEŞ AY TAM BİR HAYAL KIRIKLIĞI OLDU. BAKANLIĞIN GEÇİCİ MADDESİ İLGİ GÖRMEDİ. ARAZİLERİ KULLANANLAR HİÇBİR ŞEY OLMAMIŞ GİBİ DAVRANMAYA DEVAM ETTİLER. İLGİNÇ OLAN İSE SÜRE BİTTİKTEN SONRA BU KAPSAMA GİREN TARIM ARAZİLERİ İÇİN YAPILACAK HİÇBİR ŞEYİN OLMAMASI. İŞTE ELEŞTİRİLER DE TAM BU NOKTADA DEVREYE GİRİYOR. KONUNUN UZMANLARI GEÇİCİ MADDENİN YALNIZCA, "NASIL OLSA AF ÇIKIYOR" YAKLAŞIMINI PEKİŞTİRMEKTEN BAŞKA BİR İŞE YARAMADIĞININ ALTINI ÇİZİYORLAR.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI TARIMSAL GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANI HASAN DURSUN, "NE YAZIK Kİ BAŞVURU SAYISI BEKLEDİĞİMİZDEN AZ" DİYEREK GEÇİCİ MADDENİN İLGİ GÖRMEDİĞİNİ İTİRAF EDİYOR. DURSUN "BAŞVURULAR BAKANLIĞIMIZA DEĞİL İL VALİLİKLERİNE YAPILIYOR. BU NEDENLE TAM OLARAK NE KADAR BAŞVURU OLDUĞUNU BİLMİYORUZ. BİZE ULAŞAN BİLGİLER BİN 500 DÖNÜMLÜK TARIM ARAZİSİ İÇİN BAŞVURU OLDUĞUNU GÖSTERİYOR. BU DA TÜRKİYE'deki izinsiz arazi kullanımının büyüklüğü göz önüne alındığında oldukça az" diyor.

Süre bitince herkes yaptığıyla kalacak

Peki geçici maddenin süresi bitince ne olacak? Hasan Dursun, bu konuda "Yapılacak bir şey yok. Geçici maddenin ardından yeni yasanın yükümlülükleri geçerli olacak" diye konuşuyor. 5403 sayılı yasanın kalıcı maddelerinin yeni bir dönemin başlangıcı olacağını öne süren Dursun, "Bu yasadan önce çok fazla hata yapıldı. İzinsiz ve amaç dışı arazi kullanımı çok yaygındı. Artık bu mümkün olmayacak. Çünkü 5403 sayılı yeni yasa, kişilerin özel taleplerine göre değil tamamen arazinin niteliğine göre izin verecek" diye konuştu.

Yasa ile ilgili çalışmaların devam ettiğini söyleyen Dursun, "Bu yasa sayesinde Türkiye'NİN ARAZİ HARİTASI ÇIKARILACAK. HARİTA TÜRKİYE'nin tüm arazilerini sınıflandıracak. Hangi araziler tarım arazisi hangileri orman ve mera, hangileri kentsel yerleşim, hangileri yol olacak hepsi belirlenerek kayıt altına alınacak. Bundan sonra bir araziye sanayi tesisi kurmak ya da konut yapmak kişinin kararına göre değil arazinin niteliğine göre belirlenecek."

Bu açılardan ele alındığında yasanın bir reform olduğunu savunan Dursun, en çok geçici maddenin eleştirildiğini hatırlatarak, "Geçici birinci madde aslında bir zorunluluk. Bizi eleştirenlerin çözüm önerileri yok. Bu arazilerin çoğu tarım arazisi niteliğini çoktan kaybetmiş durumda. Şu anda izinsiz de olsa bu arazilere kurulan tesisleri yıkmak söz konusu değil" diyor.

Geçici madde kaçak kullanımı özendirecek

Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı Ahmet Atalık ise geçici maddenin sadece geçmişteki kaçak kullanımlara af getirmekle kalmayacağını ileriki süreçte de kaçak yapı kullanımını özendireceğini öne sürüyor. Atalık, "Bakanlık yetkilileri bu maddenin toplumun her kesimi için fayda sağlayacağını savunuyor. Arazilerin gasp edilmesi nasıl bir fayda sağlayacak. Geçici madde bu tür afların sürekli gündemine gelmesine neden olacaktır. Geçici birinci madde ile 11 Ekim 2005 tarihini veriyorlar. 5 yıl sonra, başka bir tarih verecekler" diyerek eleştirilerini dile getirdi. Söz konusu maddenin asıl olarak Bursa'DA TARIM ARAZİSİ ÜZERİNE KAÇAK TESİS KURAN CARGİLL ŞİRKETİ İÇİN TASARLANDIĞINI ÖNE SÜREN ATALIK, "CARGİLL İÇİN DÜŞÜNDÜKLERİ BU MADDE BÜTÜN KAÇAK KULLANICILARIN İŞİNE YARADI. ZATEN CARGİLL'in daha sonra 5 YTL ceza ödemesine engel olmak için tesis kurulan tarım arazisi Özel Endüstri Bölgesi ilan edildi. Yasanın ve geçici maddenin güvenilirliği baştan engellenmiş oldu" dedi.

Tema'NIN ÖZGÜN METNİNDE GEÇİCİ MADDE YOKTU

TOPRAK KANUNU İLE İLGİLİ FİKRİN İLK OLARAK TÜRKİYE EROZYONLA MÜCADELE AĞAÇLANDIRMA VE DOĞAL VARLIKLARI KORUMA VAKFI(TEMA)'dan çıktığını ve yasanın özgün metninin vakfa ait olduğunu söyleyen TEMA Danışmanı ve Ziraat Yüksek Mühendisi Mahir Gürbüz, bakanlığın geçici madde uygulamasının bir hata olduğunu vurguluyor. TEMA'NIN BAKANLIĞA SUNDUĞU ÖZGÜN METİNDE GEÇİCİ MADDE BULUNMADIĞINI, MADDENİN SON ANDA EKLENDİĞİNİ İLERİ SÜRÜYOR. GÜRBÜZ, ESKİ YASA VE YÖNETMELİKLERİN YAPTIRIM GÜCÜ OLMADIĞI İÇİN SUİSTİMAL EDİLDİĞİNİ BELİRTEREK, "5403 İLE BU SORUN AŞILABİLİRDİ. ZATEN AMAÇ DA BUYDU. AMA GEÇİCİ BİRİNCİ MADDE BU KONUDA ENDİŞELENDİRİYOR. ÇÜNKÜ O TARİHTEN SONRA KURULAN İZİN DIŞI YAPILAR O TARİHE AİT GİBİ GÖSTERİLEBİLİR. BUNUN İSPATLANMASI ZORDUR" DEDİ. ANCAK TEK BİR MADDE NEDENİYLE YASANIN TAMAMEN GÖZARDI EDİLEMEYECEĞİNE DE VURGU YAPAN GÜRBÜZ, "SONUÇ OLARAK BU YASA İLE TÜRKİYE TOPRAKLARINA SAHİP ÇIKMIŞ OLUYOR. YASA İLE BİRLİKTE TOPRAKLARIN ENVANTERİ ÇIKACAK, SINIFLANDIRMALAR YAPILACAK BUNLAR ÖNEMLİ ADIMLAR" DİYE KONUŞTU.

METREKAREYE 2 YTL CEZA

ŞU ANDA ALT YÖNETMELİKLERİ HAZIRLANAN YASA, GEÇİCİ MADDENİN SÜRESİNİN BİTMESİNİN ARDINDAN İZİNSİZ KULLANIMLARA YÖNELİK CEZAİ MÜEYYİDE UYGULAMASINA DEVAM EDECEK. YAPILAN İNCELEMELER SONUCUNDA İZİNSİZ KULLANILAN ARAZİ EĞER TARIMA UYGUN DEĞİLSE METREKARESİNE 1YTL CEZA ÖDEMEK KOŞULUYLA KULLANIMA İZİN VERİLECEK. EĞER TARIM ARAZİSİ OLARAK KULLANILMASI GEREKEN BİR ARAZİ İZİNSİZ BAŞKA AMAÇLARLA KULLANILMIŞSA METRAKARESİNE 2 YTL CEZANIN YANI SIRA ARAZİNİN ESKİ YAPISINA DÖNMESİ İÇİN YAPILAN TÜM MASRAFLAR KİŞİYE ÖDETİLECEK.