03.01.2005 TARİHİNDE TRT GAP TV BU TOPRAĞIN SESİ PROGRAMINA TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI ADANA ŞUBE BAŞKANIMIZ AYHAN BARUT VE SEYHAN ZİRAAT ODASI II. BAŞKANI RIFAT KODAL KATILARAK NARENCİYE ÜRETİMİ, TÜKETİMİ VE İHRACATINDA YAŞANAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİ AKTARDILAR.

YEREL ANLAMIYLA NARENCİYE ÜRETİMİNİN VE İHRACATININ ÜLKEMİZDEKİ DURUMU NEDİR? NERELERDE YETİŞTİRİLİYOR? HANGİ ÇEŞİTLER YETİŞTİRİLİYOR?

AYHAN BARUT: ÜLKEMİZDE NARENCİYE AĞIRLIKLI OLARAK AKDENİZ VE EGE BÖLGESİNDE YETİŞTİRİLİYOR. ÇUKUROVA’DA ADANA, HATAY, MERSİN BÖLGELERİMİZDEN YAKLAŞIK OLARAK ÜLKE ÜRETİMİNİN %70’İ KARŞILANMAKTADIR. EGE VE AKDENİZ TÜRKİYE ÜRETİMİNİN %95’İNİ KARŞILAMAKTADIR.

ÜRÜNLERİN ŞEHİRLERE GÖRE ÖZEL OLARAK YETİŞTİRİLDİĞİ YERLER VAR MI?

AYHAN BARUT: ADANA’DA PORTAKAL, ANTALYA’YA HAS FİNİKE’DE YETİŞTİRİLEN PORTAKAL ÜLKEMİZDE YETİŞTİRİLEN PORTAKALLAR İÇERİSİNDE EN KALİTELİSİDİR. BU BÖLGEDE YETİŞEN PORTAKALIN TADI GÜZEL VE SU ORANI ÇOK DAHA FAZLADIR. AKDENİZ ÜLKELERİ İÇİNDE İLK BEŞİN İÇİNDEYİZ.ÜLKEMİZ YAKLAŞIK 2.400.000 TON CİVARINDA ÜRETİM YAPILMAKTADIR. TABİİ BUNU ÇEŞİTLERE İNDİRDİĞİMİZDE MANDARİN DE YAKLAŞIK 500.000 TON, PORTAKALDA 850.000 TON, LİMONDA 600.000 TON CİVARINDA GREYFURTTA İSE 140.000 TON CİVARINDADIR.

ÜLKEMİZDE KAÇ KİŞİ NARENCİYE ÜRETİMİNDEN GEÇİMİNİ SAĞLAMAKTADIR?

AYHAN BARUT: TOPLAM TARIM ALANINDA GEÇİNEN NÜFUSUN %40’ININ YAKLAŞIK %10-15’İ NARENCİYE ÜRETİMİNDEN GEÇİMİNİ SAĞLADIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR. 2.400.000 TON ÜRETİM ALANI VE ÜLKEMİZ İÇİN SON DERECE ÖNEMLİ OLAN NARENCİYE BU YIL SADECE ÇUKUROVA BÖLGESİNDE DEĞİL ÜLKE GENELİNDE MAALESEF ÇOK ÖNEMLİ SORUNLAR YAŞAMAKTADIR.

ÜRETİCİ NARENCİYE ÜRETİMİ YAPARKEN BİLİNÇLİMİDİR?

AYHAN BARUT: NARENCİYE ÜRETİMİ VE SOYA, MISIR, PAMUK GİBİ ÜRÜNLERİN ÜRETİMİNİ YAPAN ÜRETİCİDEN ZİYADE SADECE NARENCİYE ÜRETİMİ YAPAN ÜRETİCİLERİMİZDE VARDIR. BU ÜRETİCİLERİMİZ DİĞER ÜRETİCİLERİMİZDEN DAHA BİLİNÇLİDİR. MODERN TARIMI, TEKNOLOJİK GELİŞMELERİ DAHA İYİ UYGULAMAKTA VE DAHA BİLİNÇLİ BİR ÜRETİM YAPMAKTADIR. FAKAT ÜRÜNLERİNİ PAZARLAYAMIYORLAR VE PAZARLAMA TEKNİĞİNDE SORUNLAR YAŞIYORLAR.

GEÇEN YIL NARENCİYE ÜRETİCİSİ ÇOK BÜYÜK SORUNLAR YAŞADI. PEKİ BU YIL DURUM NEDİR?

RIFAT KODAL: ÇİFTÇİLERİMİZ BU YIL ELLERİNDEN GELEN HER ŞEYİ YAPTILAR. YATIRIMLARINI YAPTILAR. ÜRÜNLERİNE ÇOK İYİ BAKTILAR. ANCAK, TÜRKİYE’DE ÜRETİLEN HER MAMULDE OLDUĞU GİBİ NARENCİYEDE DE ZAMANINDA ALINMAYAN TEDBİRLER YÜZÜNDE VE BİZİM ÖNERİLERİMİZ DIŞINDA ALINAN BİR TAKIM ÇIKARILAN YASALAR- YANLIŞ YASALAR YÜZÜNDEN NARENCİYE TÜRKİYE’NİN İÇİNDE KALDI. TÜRKİYE’DE 2.400.000 – 2.500.000 TON ARASINDA NARENCİYE ÜRETİMİ VARDIR. TÜRKİYE MUTLAKA ÜRETTİĞİNİN %45’İNİ DÜNYA TİCARETİNE ENTEGRE ETMESİ GEREKMEKTEDİR. BİZ ANCAK GEÇMİŞ YILLARDA 30-350 BİN TON İHRAÇ EDEBİLİYORDUK. BU YIL BU RAKAM 500.000 TONA ÇIKTI. ANCAK, BU İHRAÇ YETERLİ DEĞİLDİR. ÜRETTİĞİMİZİN %45’İ BUDA 1 MİLYON TONA YAKINIDIR; DÜNYA TİCARETİNE ENTEGRESİ GEREKİR. ÇÜNKÜ KENDİ KULLANDIĞIMIZ 2.500.000 TON NARENCİYE ÜRETİYORUZ VE BUNUN ANCAK 1.200.000 TONUNU TÜKETEBİLİYORUZ. DEMEK Kİ AÇIK VAR. EĞER BİZ BUNU DÜNYA TİCARETİNE ENTEGRE ETMEZ İSEK NARENCİYE BAHÇEDE ÇÜRÜYECEKTİR. BÜTÜN DÜNYADA OLDUĞU GİBİ İHRACATA VE TEŞVİĞE DESTEK VERİLMELİDİR.

ÜRETİMDEKİ KALİTE AB’NİN İSTEDİĞİ ÜRÜN KALİTESİNDE MİDİR?

RIFAT KODAL: TÜRKİYE 1950’LERDEN BERİ SÜREKLİ İHRACAT YAPAN BİR ÜLKEDİR VE HER GEÇEN GÜN YENİ PLANTASYONLAR YAPILAN BİR ÜLKEDİR. TEKNOLOJİYİ ÇOK İYİ TAKİPEDEN ÜRETİCİLERİMİZ VAR. BÜTÜN BUNLARA RAĞMEN ÇOK CİDDİ BİR HÜKÜMET YANLIŞI SÖZ KONUSUDUR. BU YIL 100 DOLARLIK 20 YILDAN BERİ VERİLEN BİR TEŞVİK VARDI. 41 DOLARA İNDİRİLEREK NARENCİYENİN DALINDA KALMASINA NEDEN OLUNMUŞTUR. BU YIL ÇOK BÜYÜK ZARAR GÖRDÜK. ÇARESİ: TÜRKİYE’DE ÜRETİLEN NARENCİYENİN EN AZ %45’İNİ DÜNYA TİCARETİNE ENTEGRE ETMEK ZORUNDAYIZ. BUNUN İÇİN MUTLAKA RAKİP ÜLKELER SEVİYESİNDE DESTEK VE TEŞVİK GEREKİR. SÜRATLE BU YIL 41 DOLARA DÜŞEN TEŞVİĞİN MUTLAKA 100 DOLAR SEVİYESİNE ÇIKARTILIP 30 DOLARLIK KISMI MAHSUPLAŞMALIDIR.

NARENCİYE TİCARETİMİZ DÜNYA TİCARETİNE NASIL ENTEGRE OLACAK? ÇÜNKÜ ÜRETİCİ MEVCUT BİLGİSİYLE, TEKNOLOJİSİYLE VE EKONOMİK GÜCÜYLE ZATEN ENTEGRASYONA UYUM SAĞLAMAYA ÇALIŞIYOR. AB GIDA YASASINA UYGUN ÜRETİM YAPMAYA ÇALIŞIYOR MU? ENTEGRASYON DEDİĞİMİZDE TİCARETTE NE ANLAMA GELİR?

RIFAT KODAL: TÜRKİYE’DE BİZİM ÇOK CİDDİ PAKETLEME TESİSLERİMİZ VAR. BUNLARI DÜNYA PAZARLARINA AR EDEBİLECEK NİTELİKTE, KALİTEDE, KALİBRASYON DA PAZARIN İSTEDİĞİ, TALEP ETTİĞİ NİTELİKTE TESİSLERİMİZ MEVCUTTUR. AÇIKÇASI BİZ ÜRETİM YAPABİLİYORUZ. BUNLARI PAKETLEYECEK, İHRAÇ EDECEK ÜNİTELERİMİZ VAR. BÜTÜN KAYGILARIMIZ YASADAN KAYNAKLANIYOR. ZİRAAT ODALARININ, ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASININ NEDE TARIMDAKİ SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNİN ÖNERİLERİ ALINMIYOR, KATILIMIMIZ SAĞLANMADAN YASALAR ÇIKARTILIYOR. BU KONUDA YATIRIM YAPAN BİZİZ. RİSKE GİREN İSTİHDAM YARATAN BİZİZ. BİZİM DIŞIMIZDA KARALAR ALINIYOR VE FATURASI BİZLERE ÖDETTİRİLİYOR.

ÜRETİCİ BU NOKTADA NASIL BİR ÖRGÜT YAPISINA SAHİP? ÇÜNKÜ DÜNYA TİCARETİNE ENTEGRASYONDA ÜRETİCİ BİRLİKLERİ YADA ORGANİZE EDİLMİŞ DAVRANIŞLAR ÇOK ÖNEMLİ. ÜRETİCİ HAKKINI KORUYABİLECEK, SESİNİ DUYURABİLECEK GÜCE SAHİP Mİ SİZCE?

AYHAN BARUT: BÜTÜN SIKINTININ TEMEL KAYNAĞI BUDUR. BU TARIMSAL YAPILARDAKİ ALTYAPI SORUNLARI, PAZARLAMA SORUNLARININ TEMEL KAYNAĞIDIR. ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİMİZİN YETERSİZ OLMASI VE OLANLARIN DA GÜÇSÜZ VE SESİZ KALMASIDIR. BU GÜN 2004 YILINDA ÜRETİLEN NARENCİYE DALINDA KALDI. ŞU AN ÜRÜNÜ SATIN ALACAK TÜCCAR YOK VE ALAN TÜCCARDA İFLAS ETTİ. AB’YE UYUM ÇERÇEVESİNDE NARENCİYENİN HASADINDAN SONRA ÜRETİCİLERİMİZ KALİTELİ ÜRÜN YETİŞTİRİYOR VEYA AB UYUM YASALARINA UYMAK İÇİN ÜRÜN ÇEŞİTLERİNİ DEĞİŞTİRİYOR FAKAT NARENCİYENİN PAZARLANMASINA, İHRACATINA YÖNELİK VE PAKETLEME YAPILIRKEN DE SIKINTI YAŞANIYOR. İŞTE BUNLARIN TAMAMINA ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİNİN YETERLİ SES VERMESİ GEREKİR. YETERLİ SES VERMEDİĞİ SÜRECE, ÜRETİCİ KENDİ SORUNUNA SAHİP ÇIKMADIĞI SÜRECE, HEP BİRİLERİNİN İNSAFINA BIRAKILDIĞI SÜRECE BU SORUNLAR SADECE NARENCİYEDE DEĞİL TARIMIN TÜM AŞAMALARINDA YAŞANMAKTADIR.

İHRACATIMIZI HANGİ ÜLKELERE YAPIYORUZ?

AYHAN BARUT: EN BÜYÜK İHRACATIMIZI BAŞTA RUSYA, POLONYA VE UKRAYNA’YA GERÇEKLEŞTİRİYORUZ. AB’YE BAĞLI ÜLKELERDE, ÖZELLİKLE AKDENİZ ÜLKELERİNDE NARENCİYE ÜRETİMİNDE VE DÜNYADA YAKLAŞIK 100 MİLYON TON CİVARINDADIR VE TOPLAM ALANDA 17 MİLYON TON İLE BUNU LİDERLİĞİNİ BREZİLYA YAPMAKTADIR. AKDENİZ ÜLKELERİNDE BAŞTA İSPANYA’YI İTALYA TAKİP ETMEKTEDİR. TÜRKİYE İSE AKDENİZ ÜLKELERİNDE İLK 5. SIRADA YER ALIRKEN DÜNYADA 7-8. SIRADADIR. İHRACATIMIZI GENELLİKLE RUSYA, POLONYA VE UKRAYNA’YA YAPIYORUZ ANCAK, BU ÜLKELERDEKİ NARENCİYE PAZARINI DA YAVAŞ YAVAŞ RAKİPLERİMİZE KAPTIRMAKTAYIZ. ÇÜNKÜ AKDENİZ ÜLKELERİNDEN OLAN İTALYA GİBİ ÜLKELERLE REKABET GÜCÜMÜZÜ YAVAŞ YAVAŞ KAYBEDİYORUZ. BU DURUMDA TÜM ÖRGÜTLERİN SAHİPLENİP, ÜLKEDEKİ BUNA YÖN VEREN İNSANLARIN, KURUMLARIN KONU İLE İLGİLİ SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNİN ÖNERİLERİNE KULAK VERMESİ GEREKİR. AKSİ TAKDİRDE HEP BÖYLE YANLIŞ POLİTİKALAR TÜRKİYE’DEKİ TARIMSAL ÜRETİMİ SÜREKLİ BASKI ALTINDA TUTACAKTIR. BU GÜN NARENCİYEDE YAŞANANLAR BUNDAN ÖNCE PAMUK, MISIR, SOĞAN VE PATATESTE YAŞANMIŞTIR. BU SÜRÜP GİDECEKTİR.

ÜLKEMİZİN ÖNEMLİ BİR ÜRETİM KAPASİTESİ VAR. FAKAT DESTEKLERİN AZALTILMASI, BİZİM PAZARLAMA ANLAMINDA ÜRETİCİ BİRLİKLERİ ADINA SIKINTILAR ÇEKİLMESİ VE PAZARLAMAYA YANSIMASI HEM ÜRETİCİMİZİ HEM DE İHRACATIMIZI OLUMSUZ ETKİLİYOR. TİCARETE ENTEGRASYON KONUSUNDA TÜRKİYE KENDİ İÇİNDE NASIL ORGANİZE OLABİLİR?

RIFAT KODAL: İSPANYA 1.063.000 TONLUK ÜRETİMİNİN %43’ÜNÜ, İTALYA 21,3’ÜNÜ, TÜRKİYE’DE 430.000 TON’LA LİMONDA SON DERECE REKABET EDEBİLİR BİR GÜCE SAHİPTİR. LİMON İHRACATINDA TÜRKİYE AKDENİZ ÜLKELERİ ARASINDA İSPANYA’DAN SONRA İKİNCİ SIRADADIR. BU DA 100 DEKARLIK TEŞVİK SAYESİNDEDİR. AVRUPA’DA YAPILAN LİMON SEVKIYATLARINDA İSE İSPANYA VE ARJANTİN ARASINDA TÜRKİYE 3. KONUMDADIR. BU KONJEKTÜR VARKEN BİZ PAZARIMIZI BU ÜLKELERE KAPTIRDIK VE GELECEK YIL BU PAZARI DA BULAMAYACAĞIZ. BİZ DÜNYA DEVLERİ İLE REKABET EDERKEN BU PAZARI KAYBETTİRDİLER.

ÜRETİCİ 100 DOLARLIK TEŞVİĞİ NASIL KULLANIYOR? VE BU TEŞVİK 41 DOLARA İNDİĞİ İÇİN NELERİ YAPAMAZ HALE GELİYOR?

RIFAT KODAL: IMF VE DÜNYA BANKALARI “KAYNAĞINI BULMADIĞINIZ, DÖNÜŞÜMÜ OLMAYAN PROJELERE DESTEK VERMEYİN” DİYOR. BURAYA 500 TON İHRACAT YAPTIĞIMIZI DÜŞÜNÜRSEK, 100 DOLAR VERİLECEK 50 MİLYON DOLAR TEŞVİK. BU PARA DA HEMEN VERİLMİYOR. BU PARA İHRACAT OLDUKTAN SONRA ÜRETİCİNİN ELİNE GEÇİYOR. İKİNCİ BİR HUSUS 500 BİN DOLAR, 50 MİLYON DOLAR PARA VERİYORSUNUZ BUNUN KARŞILIĞINDA 350 MİLYON DOLAR PARA GELECEKTİR. 50 MİLYON DOLAR TEŞVİK PRİMİ VERİLİYOR VE 350 MİLYON DOLAR PARA KAZANILACAKTIR. BUNUN YANINDA ULAŞTIRMA SEKTÖRÜ, PAKETLEME SEKTÖRÜ, İSTİHDAM VE ÇİFTÇİNİN HASAD ZAMANINDA PARANIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ, ONUN PİYASAYA SAĞLADIĞI RAHATLIKLA ÇOK BÜYÜK BİR OLAY.

NARENCİYEDE DEĞİNEBİLECEĞİMİZ BAŞKA SORUNLAR NELERDİR?

AYHAN BARUT: NARENCİYE BİRİNCİ SINIF TOPRAKLARA DİKİLMEKTEDİR VE 5-6 YILLIK YATIRIMIN KARŞILIĞINDA ELDE EDİLEN BİR ÜRÜNDÜR. YATIRIM YAPILAN BU TESİSİ EN İYİ ŞEKİLDE DEĞERLENDİRMEK VE BU TESİSE YAPILAN YATIRIMI REEL BİR KâRA DÖNÜŞTÜREN, İHRACATTAN İÇ PAZARDAKİ HADLERE VARINCAYA KADAR BÜTÜN ALANLARI İÇEREN BİR TARIMSAL ÜRETİMDİR. BU GÜN NARENCİYEYE VERİLEN TEŞVİK PRİMİ ÜLKEMİZDE PAHALIYA ÜRETTİĞİMİZ Kİ BİZİM ÜLKELERİMİZ PAHALIYA ÜRETİP UCUZA SATIYORKEN BUGÜN AMERİKA PAHALI ÜRETİLEN ÜRÜNLERİNİN İHRACATLARINA BELİRLİ BİR DESTEK VERİYOR. HEM ÜRETİCİLERİNE HEM DE İHRACATÇILARINA VERİYOR. AYNI DESTEK AB’DE DE SÖZ KONUSUDUR. MAALESEF BİZİM ÜLKEMİZDE YETERLİ DESTEKLER OLMADIĞI GİBİ OLAN DESTEKLERİNDE KESİLMESİ GİBİ BİR OLGUNUN İÇİNDEYİZ. BUNDA DOLAYI BİZİM ÜLKEMİZDE EĞER NARENCİYEDE TON BAŞINA VERİLECEK 100 DOLARLIK DESTEK İLE NARENCİYE TARIMININ YAPILABİLİRLİĞİNİ İSPATLAMIŞ OLACAĞIZ Kİ BU ANLAMDA İLERİYE YÖNELİK YATIRIM BU ALANDAKİ TEŞVİĞİ ARTIRACAKTIR. DESTEKLEMEYE DEVAM ETMEZİSEK BÖLGEMİZDEKİ BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE SON DERECE KATMA DEĞERİ YÜKSEK, MEYVE SUYU, SOFRALIK VE İŞLENMİŞ ÜRÜN OLARAK KATMA DEĞERİ YÜKSEK BU ÜRÜNÜN ÜRETİMİ GERİLEYECEKTİR.