TUĞBA BOZKURT

İthal çaya dünyanın en yüksek gümrük vergilerinden birini uygulayan Türkiye‘de bu durum yeni Çay Kanunu‘yla değişecek gibi görünüyor. Bu ayın sonunda Meclis‘te görüşülmesi beklenen Çay Kanunu Tasarısı yasalaşırsa çayda gümrük vergilerini ve harçları, yine yasayla oluşturulacak Çay Kurulu belirleyecek.
Sektörün bazı temsilcileri, ithal çayda gümrük inisiyatifinin Çay Kurulu‘na verilmesiyle halen yüzde 145 düzeyindeki gümrük duvarının aşağıya inebileceği endişesini taşıyor. Rize Ticaret Borsası‘nın hazırladığı tasarı ayrıca şu maddeleri de içeriyor:
"Çayların borsasında ithal çaylar Türk çayıyla karıştırılarak satışa sunulabilecek. Fiyat belirlemekten ruhsat dağıtmaya ve ürün denetimine kadar piyasayla ilgili her türlü işlemi yürüten ÇAYKUR, bu görevini Çay Kurulu‘na devredecek."

‘Damak tadı değişir‘
Tasarıya göre, Çay Kurulu, ‘Uluslararası marka oluşturmak‘ amacıyla Türk çayına ithal çayın karıştırılmasına izin verebilecek. Rize Ziraat Odası Başkanı Nevzat Paliç tasarıyla ilgili olarak şöyle konuştu:
"Bu, Türk damak tadını değiştirmek. Çayımıza niye ithal çay karıştırıyoruz? İthal çay zaten satılıyor. Yabancı çaya yüzde 145 gümrük vergisi kesiliyor. ‘Gümrüksüz getirelim, karıştıralım sonra dışarıya satalım‘ diyecekler ama bunu piyasaya verecekler."
Tasarının, uluslararası şirketlerin Türk çay piyasasında büyümesine, küçük yerlilerin ise yok olmasına yol açacağını öne süren Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın ise şöyle dedi:
"ÇAYKUR‘un ortadan kaldırılması, uygulanan yüzde 145‘lik gümrük vergisinin düşürülmesi demek. Bu ucuz ithalata kapı açar. Türk çayı hem üretici boyutunda hem de tüketici boyutunda yok olur." 

‘Saydamlık sağlayacak‘
Çay piyasasının önde gelen şirketleri ise yasa tasarısını destekliyor. Yerli ve yabancı bu şirketlerin temsilcileri, yasayla çay alanında saydam ve güvenli bir ticaret ortamı oluşacağı görüşünü dile getiriyor.

Tasarıda neler var?
-  Çay tarım alanlarının yeniden belirlenmesi
-  Kuru çayın ürün ihtisas borsasında satılması
-  Destekleme şartlarının belirlenmesi
-  Çay Kurulu‘nun kurulması

Çay Kurulu nasıl oluşturulacak?
-  Tarım Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı‘nın göstereceği ikişer aday arasından birer üye 
-  Rize Ticaret Borsası Genel Kurulu‘nca seçilen dört aday arasından iki üye 
-  Trabzon Ticaret Borsası Genel Kurulu‘nca seçilen iki aday arasından bir üye 
-  ÇAYKUR Genel Müdürlüğü‘nün göstereceği iki aday arasından bir üye 
-  Çay tarımının yapıldığı il ve ilçe ziraat odaları genel kurullarınca seçilen üyeler arasından, Türkiye Ziraat Odaları Birliği tarafından gösterilecek üç aday arasından bir üye
-  Çay bitkisi alanındaki bilimsel çalışmaları ile tanınmış veya hizmetleri ile sektöre önemli katkı sağlamış kişiler arasından Yüksek Öğretim Kurulu‘nca seçilip aday gösterilen iki aday arasından bir üye
-  Toplam 9 üyenin tamamı Bakanlar Kurulu‘nca atanacak. Kurul üyelerinin görev süresi beş yıl olacak.