Ahmet ATALIK - TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı

Ülkemizde ilk ciddi adım Uşaklı bir köylü Molla Ömer oğlu Nuri (Şeker) Efendi tarafından atıldı. Nuri Efendi, şekerin Avrupa'da pancardan elde edildiğini duyduktan sonra konunun takipçisi oldu. 1906-1907 yıllarından itibaren Uşakta bir şeker fabrikası kurmayı düşünmeye başladı. Ancak, sürekli savaşlarla sarsılmış ve fakirleşmiş Türkiye'de bu düşüncesini hemen gerçekleştirebilecek bir zemin bulamadı.

Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının hemen ardından Nuri Efendi, 1923 yılında arkadaşlarıyla birlikte 600 bin lira sermayeli Uşak Terakki Ziraat AŞ'yi kurdu. Günlük pancar işleme kapasitesi 500 ton olarak planlanan Uşak Şeker Fabrikasının temeli Uşak Terakki Ziraat AŞ tarafından 1925 yılında atıldı ve üretime 17.12.1926 tarihinde başlandı. Uşak Şeker Fabrikası ülkemizde temeli ilk atılan şeker fabrikamızdır.

Uşak'ta bir şeker fabrikası kurma uğraşıları devam ederken, aynı yıllarda İstanbul'da Türkiye İş Bankası AŞ, Ziraat Bankası ve Trakya illeri Özel İdare Müdürlükleri ile özel şahısların iştiraki ile 1925 yılında 500 bin lira sermayeli İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları T.A.Ş. kuruldu. Bu şirket Alpulu Şeker Fabrikası'nın temelini aynı yıl attı ve fabrika 11 ay gibi kısa bir sürede 26.11.1926 tarihinde ilk Türk şekerini üretti. Bu tarih ülkemiz şeker sanayinin kuruluş günü olarak kabul edilmektedir.

Bu iki fabrikanın şeker üretimine geçmesinin ardından, 1933'de Eskişehir ve 1934'de de Turhal Şeker Fabrikalarının işletmeye açılmasıyla şeker fabrikası sayımız dörde yükselmiş oldu.

Şeker fabrikalarının bir çatı altında toplanarak şeker politikalarının tek elden yürütülmesi, fabrikalar arasında teknik ve mali dayanışmanın sağlanması amacıyla 1935'te mevcut dört fabrikayı bünyesine alarak Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (TÜRKŞEKER) kuruldu.

Bu dört fabrikanın kapasiteleri zaman içinde artırılarak 1950'li yıllara kadar şeker tüketimimiz karşılanmaya çalışıldı. Ancak, nüfus artışı ve insanımızın yaşam düzeyinin yükselmesiyle birlikte şekere olan talebin artması yeni fabrikalara ihtiyaç olduğunu ortaya koydu. Bu kapsamda 1953-1956 yılları arasında Adapazarı, Amasya, Konya, Kütahya, Burdur, Kayseri, Susurluk, Elazığ, Erzincan, Erzurum ve Malatya Şeker Fabrikaları kurularak fabrika sayısı 15'e çıkarıldı. 1962 ve 1963 yıllarında Ankara ve Kastamonu fabrikaları üretime geçti. 1977'de Afyon Şeker Fabrikası, 1980-1992 yılları arasında Muş, Ilgın, Bor, Ağrı, Elbistan, Erciş, Ereğli, Çarşamba, Çorum ve Kars ile 1998 yılında Yozgat Şeker Fabrikası işletmeye alındı.

Bugün Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ'ye, Pankobirlik'e ve özel sektöre ait 33 şeker fabrikası bulunmaktadır ve toplam kurulu kapasiteleri 3,1 milyon tondur.