TARIM DÜNYASINDAN / Ali Ekber Yıldırım

E-Mail:aey@dunya.com

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), 31 Temmuz 2004'te yapılan Cenevre toplantısında tarım müzakerelerinde görüşülmek üzere bir çerçeve metin üzerinde anlaşmaya vardı. Bu çerçeve anlaşmaya göre tarımda iç destekler ve ihracat destekleri azaltılacak, tarım ürünleri ithalatında uygulanan gümrük vergileri düşürülecek.

Söz konusu çerçeve anlaşma açıklandıktan sonra Türkiye'DE BU KONU BİR-İKİ HAFTA TARTIŞILDI AMA SONRA BÜYÜK ÖLÇÜDE RAFA KALDIRILDI. OYSA ÖNEMLİ OLAN ÇERÇEVE ANLAŞMAYI TARTIŞMAK DEĞİL, TARIM MÜZAKERELERİNE CİDDİ VE TUTARLI BİR HAZIRLIK YAPMAK. ÇÜNKÜ HER ŞEY MÜZAKERE SÜRECİNDE BELLİ OLACAK. ÜYE ÜLKELER MÜZAKERELERDE BAZI TAVİZLER VERİRKEN BAZI KAZANIMLAR ELDE ETMEYE ÇALIŞACAKLAR. TEZLERİNİ İYİ SAVUNANLAR NİHAİ ANLAŞMAYI ŞEKİLLENDİRECEKLER.

TÜRKİYE, DTÖ TARIM MÜZAKERELERİNE NASIL HAZIRLANIYOR?

TÜRKİYE ADINA MÜZAKERELERİ DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI'nın bağlı olduğu bakanlık yürütüyor. Bu çerçevede Cenevre'DE TÜRKİYE'nin bir daimi temsilcisi ve 30 çalışanı var. Bunlardan sadece bir tanesi tarımcı. Burada ciddi bir yanlışlık var. Müzakerelerde Tarım Bakanlığı'NIN AĞIRLIĞI MUTLAKA ARTIRILMALI. ÇÜNKÜ SON YILLARDA HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI, DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI TARIMIN SORUNLARINI ÇÖZMEK BİR YANA TARIMDAN KURTULMANIN GEREKLİLİĞİNE İNANAN BİR POLİTİKAYA SAHİP. GENEL KANI, "TARIMI BUGÜNE KADAR DESTEKLEDİK DE NE OLDU" ŞEKLİNDE. BÖYLE BİR DÜŞÜNCEYE SAHİP KURUM VEYA KURUMLAR MÜZAKERELERDE ÜLKE TARIMI YARARINA SONUÇ ALAMAZ.

NEDEN BÖYLE DÜŞÜNDÜĞÜMÜZÜ ÇARPICI BİR ÖRNEKLE AÇIKLAYALIM.

TÜRKİYE'nin çıkarları, müzakerelerde Çin, Brezilya ve Hindistan'IN BAŞINI ÇEKTİĞİ G-33 GRUBU İLE HAREKET EDİLMESİNİ GEREKTİRİYOR. ANCAK, DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI BUNU İSTEMEDİĞİ İÇİN CENEVRE'deki Tarım Müsteşarımız gayri resmi olarak bu grubun toplantılarına katılıyor. Böyle bir anlayışla Türkiye müzakerelerde başarılı olabilir mi?

Bu müzakere sürecinde Türkiye, "Avrupa Birliği'Nİ ÜZMEYELİM", "AMERİKA'yı karşımıza almayalım" politikası ve yaklaşımı ile bir yere varamaz. Çıkarları doğrultusunda kiminle işbirliği yapmayı gerektiriyorsa onu yapmalı.

Ankara'DA DA DURUM ÇOK FARKLI DEĞİL. MÜZAKERELER İÇİN TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI BİR ÇALIŞMA GRUBU OLUŞTURDU. YAPILAN ÇALIŞMALAR DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI'na sunuluyor. Müsteşarlık kendi çalışmalarını da ekleyerek müzakerelerde bu çalışmalar doğrultusunda Türkiye'NİN TEZLERİNİ SAVUNACAK. BU YETERLİ OLUR MU?

TÜRKİYE İÇİN SON DERECE ÖNEMLİ OLAN BÖYLESİ ULUSAL BİR KONUDA İLGİLİ BİR ÇOK KURUM VE KURULUŞUN GÖRÜŞLERİ ALINMALI. ÖRNEĞİN MÜZAKERELERDE GELİŞMİŞ ÜLKELER VE TÜRKİYE GİBİ GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELER KIRSAL KALKINMA VE GIDA GÜVENLİĞİ İHTİYAÇLARINA DAYALI OLARAK UYGUN SAYIDA ÜRÜNÜ "HASSAS ÜRÜN" OLARAK GÖSTEREBİLECEK. BU ÜRÜNLER KORUMA KAPSAMINDA OLACAK. DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İLE TARIM BAKANLIĞI TEK BAŞINA BUNA KARAR VERMEMELİ. SEKTÖRÜN GÖRÜŞÜNÜ ALMALI.

FAKAT ÜLKE GENELİNDE BÖYLE BİR ÇABA YOK. ANKARA'da masa başında bazı çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmalardan tarım sektörü ve kamuoyu haberdar değil. Halbuki, Dünya Ticaret Örgütü'NÜN MÜZAKERE SÜRECİ SONUNDA ORTAYA ÇIKACAK ANLAŞMA TÜKETİCİ OLARAK TEK TEK HEPİMİZİ İLGİLENDİRİYOR. TARIM ÜRÜNÜ ÜRETEN ÜRETİCİ, İTHAL EDEN, İHRAÇ EDEN, SATAN HERKES BUNDAN ETKİLENECEK. ÖYLEYSE BU KESİMLERİN BİLGİLENDİRİLMESİ, KATKI KOYACAKLARSA KATKILARI SAĞLANMALI VE MÜZAKERELERE DAHA GÜÇLÜ BAŞLANMALI.

ASLINDA BÖYLE BİR ÇALIŞMAYI ÇİFTÇİ ÖRGÜTLERİ YAPMALI. TARIM BAKANLIĞI İLE İŞBİRLİĞİ YAPARAK ÜRETİCİYİ BİLİNÇLENDİRMELİ. ANCAK BÖYLE BİR ÇALIŞMA NE YAZIK Kİ YAPILMIYOR.

ÇİFTÇİ ÖRGÜTLERİNİN YAPAMADIĞINI "TOPRAKLARIMIZI KORUYALIM" İLKESİ İLE YOLA ÇIKAN TÜRKİYE EROZYONLA MÜZADELE, AĞAÇLANDIRMA VE DOĞAL VARLIKLARI KORUMA VAKFI (TEMA) YAPIYOR.

TEMA VAKFI, PAZARTESİ GÜNÜ İSTANBUL'da "Dünya Ticaret Örgütü ve Türkiye Tarımı" konulu kapsamlı bir toplantı yaptı. TEMA Vakfı'NIN DANIŞMANI ZİRAAT YÜKSEK MÜHENDİSİ MAHİR GÜRBÜZ'ün yönettiği toplantıda masanın bir tarafında TEMA'NIN KURUCUSU HAYRETTİN KARACA, VAKFIN YÖNETİM KURULU BAŞKANI NİHAT GÖKYİĞİT, YÖNETİM KURULU ÜYELERİ PROF. DR. LÜTFÜ BAŞ, EMEKLİ GENERAL KEMAL YAVUZ, VAKIF GENEL MÜDÜRÜ ÜMİT GÜRSES, EĞİTİM BÖLÜM BAŞKANI CELAL ERGÜN VE DİĞER YÖNETİCİLER VARDI. MASANIN DİĞER TARAFINDA İSE TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI ARAŞTIRMA PLANLAMA VE KOORDİNASYON KURULU BAŞKANLIĞI PAZARLAMA VE DIŞ TİCARET DAİRE BAŞKANI DR. AHMET YÜCER, <İ>ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU ÜYESİ FATİH TAŞDÖĞEN, HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. AHMET ŞAHİNÖZ, AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. ALİ KOÇ VE DÜNYA GAZETESİ TARIM YAZARI OLARAK BİZ OTURDUK. GÜN BOYU SÜREN TOPLANTIDA DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ'nün tarım konusunda aldığı kararların Türkiye tarımına etkilerini tartıştık. Müzakere sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar ele alındı.

TEMA Vakfı bu konuşmaları bir kitap haline getirip ilgili tüm birimlere ulaştıracak.

Türkiye'NİN TARIM MÜZAKERELERİNE EN İYİ ŞEKİLDE HAZIRLANMASI İÇİN HER KURUM VE KURULUŞ KATKIDA BULUNMALI. BU SÜRECİN DIŞINDA KALIP YARIN ÖBÜR GÜN ALINACAK KARARLARI ÖNÜMÜZE KOYUP AĞLAŞMANIN YARARI OLMAYACAK.