TÜTÜN VE TÜTÜN TEKELİ TÜZÜĞÜ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 24.1.1975, No: 7/9348 Dayandığı Kanunun Tarihi : 9.5.1969, No: 1177 Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 16.3.1975, No: 15179 Eklerin Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 23.7.1975, No: 15304 Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 14, S.323
BİRİNCİ KISIM
Tütün Üretimi, Bakanlıklararası Tütün Kurulu, Milli Tütün Komitesi, Tütün Eksperliği
BİRİNCİ BÖLÜM
Tütün tarımı
Tütün üretiminin düzenlenmesi:
Madde 1 - (Değişik : 27/7/1984 - 84/8350 K.)
Tütün üretiminin iktisadi ve ticari gereklere göre düzenlenebilmesi, tütün kalitelerinin yükseltilebilmesi için üretim alanlarını kısıtlayacak, miktarlarını azaltacak önlemler almaya, bunları kısmen ya da tamamen kaldırmaya Bakanlıklararası Tütün Kurulu yetkilidir.
Bu kurulca, yurtiçi ve yurtdışı üretim, tüketim, stok, ihracat miktarları ve muhtemel gelişmeler gözönünde tutularak bölgelere göre ve çeşitler itibariyle saptanan üretim miktarları, her yıl, ekim hazırlıklarının başlamasından önce, ilan edilir.
İlan edilen üretim miktarlarına göre her köy ve mahallenin ve ekicinin ne kadar alanda ne miktar tütün üretebileceği Tüzüğün 10 uncu maddesi uyarınca Tekel idaresince saptanır.
Değişik üretim kontenjanları :
Madde 2 - (Değişik : 27/7/1984 - 84/8350 K.)
Tekel İdaresi, özel nitelikli tütün üretimi yapan belirli köy ve mahalleler için, Bakanlıklararası Tütün Kurulunun onayını almak koşuluyla ve o çeşidin ilan edilen üretim miktarı aynı kalmak üzere, ayrı üretim kontenjanları saptayabilir.
Tütün tarımı yasağının kaldırılması:
Madde 3 - Tütün tarımının yasak olduğu yerlerde, yasağın kaldırılması amacıyla 1177 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi gereğince birlikte verilecek izne ilişkin işlemler, Gümrük ve Tekel Bakanlığı ile Gıda - Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikte gösterilir.
Kanuna aykırı tütün tarımı yapanların bildirilmesi :
Madde 4 - Mahalle veya köy muhtarları, 1177 sayılı Kanunun 3,4,5,15 ve geçici 1 inci maddelerine aykırı olarak yapılan tütün dikimlerini, mahalli Tekel idarelerince kendilerine verilmiş bulunan krokilere ve üretim cetvellerine göre saptayıp bir tutanak ile belgeleyerek mahalli Tekel İdaresine, bulunmadığı yerlerde mülkiye amirlerine derhal bildirmek zorundadırlar.
Mülkiye amirleri de, kendilerine muhtarlarca yapılan bildirimleri Tekel İdaresine en geç bir hafta içinde bildirirler.
Üretilecek çeşitlerin saptanması :
Madde 5 - Gümrük ve Tekel ve Gıda - Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca görevlendirilecek eşit sayıda temsilcilerin katılacağı bir kurul tarafından saptanacak ve gerektiğinde aynı esaslara göre değiştirilecek tütün çeşitleri, 308 sayılı Kanuna göre tescil edilmiş veya bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten sonra tescili yapılacak yeni çeşitler arasından seçilir.
Bu suretle seçilecek çeşitleri, iç ve dış pazar ihtiyaçlariyle tarımsal şartlar bakımından gerekli denemeleri yapılmış, ekspertiz ve analizlerinin de olumlu sonuç vermiş olması şarttır.
Yeni tütün çeşitlerinin tescili :
Madde 6 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten sonra, yeni çeşitlerin tescilinde Tohumluk Çeşitlerinin Tesciline İlişkin Yönetmelik hükümleri gereğince teşkil olunan Tescil Komitesine, Tekel Genel Müdürlüğüne bağlı araştırma ve islah organlarının temsilcileri de katılır.
Tescil Komitesine verilecek, denemelerle ilgili yıllık raporlardan kurutulmuş tütünlerin teknolojik özelliğine ait olanları, Tekel Genel Müdürlüğü tarafından belirtilecek tütün eksperleri arasından Gümrük ve Tekel ve Gıda - Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca birlikte görevlendirilecek kurulca düzenlenir.
Ekicilere parasız tohum ve fide verilmesi
Madde 7 - 1177 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi gereğince üretilecek tohum ve fidelerin ekiciye parasız olarak dağıtımı, Gümrük ve Tekel Bakanlığı ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca birlikte yürütülür.
Bu dağıtım, Tekel Genel Müdürlüğünün teklifi üzerine, iki Bakanlıkça birlikte hazırlanacak programa göre yapılır.
Fidelikler :
Madde 8 -
a) Tütün fidelikleri arazi ve su durumuna göre, toplu veya ayrı ayrı yapılır.
b) Fideliklerin yeri, alanı ve ekim tarihi, ekiciler tarafından ekimi izleyen on gün içinde, bağlı bulundukları muhtarlara, muhtarlarca da Tüzüğe ekli 1 numaralı örneğe göre düzenlenecek bir liste ile en geç on gün içinde Tekel İdaresine bildirilir.
c) Fideliklere, bakanlıklararası Tütün Kurulunca o bölge için saptanan tütün çeşidine ait tohumdan başkası ekilemez.
d) Fidelik yerinin ev ve benzeri barınaklardan, sebze ve meyve bahçelerinden, diğer kültür bitkilerinden en az 5 metre uzaklıkta bulunması gereklidir. Devamlı surette gölgeli yerlerde fidelik yapılamaz.
e) Tütün fideliklerinin içine, başka hiç bir bitki dikilemez.
f) Tütün fideliklerinin içindeki ve bir metreye kadar uzaklıktaki yabancı otlar yokedilir ve fidelik temiz bulundurulur.
Bu maddenin b, c, d ve e bentlerine aykırı hareket edenlerle tütün dikiminden sonra, hastalık alanları içindeki fidelik yerlerini bellemek, sürmek, kazmak veya derince çapalamak suretiyle bozmayan ve kalan fideleri söküp yoketmiyenler hakkında bu Tüzüğün 15 inci maddesi gereğince işlem yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Tütün ekiminin nasıl yapılacağı
Tütün ekim istek kağıdı ve ekici listesi :
Madde 9 -
a) Tütün ekim istek kağıtları, bu Tüzüğe ekli 2 numaralı örneğe göre Tekel Genel Müdürlüğünce hazırlanarak ekicilere parasız verilmek üzere tütün üretimi yapılan mahalle ve köy muhtarlarına teslim edilir.
b) Ekiciler tütün dikimine başlamadan önce tütün ekim istek kağıdını doldurarak muhtarlığa teslim etmek zorundadırlar.
Başka köy ve mahalle sınırları içinde yapılan dikimler için, tarlaların bulunduğu köy veya mahallelerin adı ile tarlaların yüzölçümü, tütün ekim istek kağıtlarının not hanesinde belirtilir.
c) Tütün ekim istek kağıtlarının muhtarlara verileceği tarihin sonu mahalli şartlar gözönünde bulundurularak ilgili Tekel Başmüdürlüğünce saptanır. Bu tarihe kadar muhtarlığa uluşmayan tütün ekim istek kağıtlarının geçersiz olacağı en az bir ay önce muhtarlıklar aracılığı ile ekicilere duyurulur.
d) Aynı köy ve mahalle sınırları içinde bulunan tarlalar için, bir tütün ekim istek kağıdı düzenlenebilir. Bir veya birkaç tarlası başka bir köy veya mahalle sınırları içinde olan ekici, bu tarlalar için ayrıca düzenleyeceği tütün ekim istek kağıtlarını sınırları içinde bulundukları köy veya mahalle muhtarlıklarına vermekle yükümlüdür.
e) Ekiciler tarafından muhtarlıklara verilen tütün ekim istek kağıtları muhtarlıklarca incelenmek ve 1177 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi gereğince düzenlenerek muhtarlıklara verilmiş krokilerle karşılaştırılmak suretiyle beyanların doğruluğu saptanır, varsa yanlışlıklar düzeltilir.
İstemin Kanunun ekiciliğe ve tütün dikimine ait hükümlerine aykırı olmadığı muhtarlarca onaylandıktan sonra, ekici istekleri, Tekel İdaresince muhtarlıklara verilmiş olan, Tüzüğe ekli 3 numaralı örneğe uygun ekici listesine kaydolunur.
Bu işlemi yapan muhtarlıklarca ekicilere, tütün ekim istek kağıdının alındığı tarihi ve ekici sıra numarasını gösterir bir belge verilir.
f) Tütün ekim istek kağıtlarının muhtarlıklarca onaylanmaması halinde, nedeni tütün ekim istek kağıtlarının arkasına tarihi belirtilmek suretiyle yazılıp imza karşılığında ekiciye geri verilir. Ekiciler bu tarihten itibaren 15 gün içinde doğrudan doğruya Tekel İdaresine başvurarak itiraz edebilirler.
Bunlara ait tütün ekim istek kağıtları incelenerek, uygun görüldüğü takdirde Tekel İdaresi tarafından onaylanır ve alındığına dair bir belge verildikten sonra ekici listelerine eklenmek üzere saklanır.
g) Muhtarlıklarca iki nüsha olarak düzenlenen ekici listeleri, tütün ekim istek kağıtları ile birlikte ve bu kağıtların muhtarlığa verilmesi için saptanan en son tarihten itibaren 15 gün içinde, ilgili Tekel İdaresine verilir.Bunlardan ikinci nüshası, Tekel İdaresi tarafından alındı şerhi yazılmak suretiyle mühürlenip imzalandıktan sonra muhtarlığa geri verilir. Tütün ekim istek kağıtları Tekel İdaresine bir defada ve toplu olarak verilir.
Üretim kontenjanları ve ekim yapılacak tarlaların saptanması :
Madde 10 - (Değişik : 27/7/1984 - 84/8350 K.)
a) Bakanlıklararası Tütün kurulunca bir çeşit için saptanan üretim miktarının, son üç yıllık üretim ortalamasına bölümü, o çeşidin üretim katsayısıdır.
Son üç yıllık üretim ortalaması ise, o çeşidi üreten tüm köy ve mahallelerin, ambarlanması kesinleşmiş son üç yıllık üretim toplamlarının üçe bölümüdür.
b) Her köy veya mahallenin son üç yıllık üretim ortalamasının üretim katsayısıyle çarpımı, o köy veya mahallenin üretim kontenjanı başka bir deyimle o yıl üretebileceği tütün miktarıdır.
c) Tütün ekim istek kağıtlarında veya ekici listelerinde yazılı tarlaların yüzölçümleriyle 9 uncu maddenin (f) bendi gereğince Tekel İdaresince onaylanıp ekici listesine eklenen tarlaların yüzölçümlerinin toplamı, o köy veya mahallede tütün ekilmek istenen tarlaların yüzölçümüdür.
d) Ekilmek istenen tarlaların toptan yüzölçümünün ortalama dekar verimiyle çarpımı, bir köy veya mahallede üretilmek istenen tütünün miktarıdır. Ortalama dekar verimi ise, köy veya mahallenin son üç yıllık dekar verimi ortalamasıdır.
e) Köy veya mahallede üretilmek istenen tütün miktarı, o köy veya mahalle için öngörülen üretim kontenjanına eşit veya ondan az ise, istekler aynen kabul edilir; çok ise, üretimde aşağıdaki bentler gereğince kısıtlama yoluna gidilir.
f) (e) bendi uyarınca üretiminde kısıtlama yapılması gereken köy veya mahalle için öngörülen üretim kontenjanı, o köy veya mahallede üretilmek istenen tütünün toplam kilosuna bölünmek suretiyle ekici üretim katsayısı saptanır. Ekici üretim katsayısıyla her ekicinin ekmek istediği alan yüzölçümünün çarpılması sonucunda o ekicinin ekebileceği alan belirlenir. Bir ekicinin üretebileceği tütünün miktarı ise, ekimine izin verilen tarlaların toplam yüzölçümünün o köy veya mahallenin son üç yıllık dekar verimi ortalamasıyla çarpılarak bulunur.
g) Her ekicinin ekmek istediği ve ekebileceği tarlaların toplam yüzölçümleriyle, üretebileceği tütün miktarı, Tüzüğe ekli 4 numaralı üretim ve kısıtlama cetveline yazılır. Bu iki yüzölçümü arasındaki fark, ekici itibariyle kısıtlanacak alanın miktarıdır. Bu fark, yarım dekar ve daha az ise kısıtlama yapılmaz; cetvelin üretilebilecek tütün miktarı bölümü buna göre düzeltilir.
h) Üretim ve kısıtlama cetveli, Tekel İdaresince üç nüsha olarak düzenlenir. Birinci nüshası tütün ekim cüzdanlarıyla birlikte muhtarlıklara, ikinci nüshası Başmüdürlüğe verilir; üçüncü nüshası Tekel İdaresinde saklanır.
i) Üretilecek tütün çeşitleri gözönünde tutularak kır, kırtaban ve taban tarlalar, yetiştirilen tütünün niteliğine göre, milli tütün politikasının amacına uygun olarak, Bakanlıklararası Tütün Kurulunca, öncelik sırasına konur. Ekici itibariyle kısıtlamaya tabi tutulacak tarlaların seçiminde, bu öncelik sırası gözönünde tutulur.
Tütün ekim cüzdanı :
Madde 11 - (Değişik: 27/7/1984 - 84/8350 K.)
a) Üretim ve kısıtlama cetvelinden yararlanılarak her ekici için, Tüzüğe ekli 6 numaralı örneğe, göre düzenlenen tütün ekim cüzdanlarının üretim ve kısıtlama cetvelinin bir nüshasıyla birlikte ekicilere dağıtılmak üzere tütün ekim istek kağıtlarının Tekel İdaresine veriliş tarihinden itibaren 15 gün içinde muhtarlıklara verilmesi zorunludur.
b) Tütün ekim cüzdanı, tütün tarımı için izin belgesi hükmündedir.
c) Ekim cüzdanı almadan tütün ekilemez; cüzdanda yazılı olandan fazla alana tütün dikilemez ve cüzdanda yazılandan çok tütün üretilemez.
Üretim alanlarının denetimi :
Madde 12 - (Değişik: 27/7/1984 - 84/8350 K.)
Ürün bildiriminden önce ekicilerin tütün ektikleri alanın yüzölçümü, bildirimden sonra kurutulmuş tütünleri, Tekel İdaresinden bir memur ve köy ihtiyar meclisi veya mahalle ihtiyar kurulundan iki kişiden oluşan bir kurulca, ekim cüzdanıyla kendilerine verilen izne uygun dikim yapıp yapmadıkları ve tütün borçları yönünden denetlenebilir.
Verilen kontenjandan fazla üretilen tütünler :
Madde 13 - (Değişik: 27/7/1984 - 84/8350 K.)
Bakanlıklararası TÜtün Kurulunca saptanan üretim miktarlarına göre kısıtlama önlemleri alınması gerekli görülen yıl ve yerlerde, ekicinin yaprak tütün borcuna karşılık teslim ettiği tütün miktarı, tütün ekim cüzdanında belirlenen üretim kontenjanından fazla olduğu takdirde, bu fazlalığın % 10'u aşan bölümü Devlet adına destekleme görevi yapan kuruluşça Bakanlıklararası Tütün Kurulu tarafından ayrıca saptanacak yöntem ve indirilmiş fiatlarla satın alınabilir.
Tarladaki tütünlerin devri :
Madde 14 - 1177 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi gereğince tarladaki tütünlerin devir işleminin yapılabilmesi için devreden ve devralanın o yerin Tekel İdaresine birlikte yazılı olarak başvurmaları şarttır.
Borçlanma sözleşmesini Tekel İdaresine göstermek, rehin işini ekim istek kağıdına ve ekim cüzdanlarına yazdırmak suretiyle tarladaki tütünlerini terhin eden ekicilere ait tütünlerin devir işlemi, bu tütünler üzerindeki rehin kaldırıldıktan veya rehin alanın yazılı rızası alındıktan sonra yapılır.
Rehneden, tarladaki tütünlerin kayıp olmasından Tekel İdaresine karşı sorumlu ve 1177 sayılı Kanunun tütün sahiplerine yüklediği bütün borçları yerine getirmekle yükümlüdür.
Tarlada iken terhin edilip, ambara rehinli olarak taşınan veya ambarda iken terhin edilen tütünlerde Tekel İdaresi yed-i adil hükmündedir.
Ancak, tütünlerin ambara eksik veya bozuk getirilmesinde bütün sorumluluk tütün sahibine aittir.
Tütün köklerinin sökülüp yokedilmesi :
Madde 15 - Ürün toplandıktan ve Tüzüğe ekli 10 numaralı örneğe uygun ürün bildirimi verildikten sonra, tarlada kalan köklerin 15 günlük süre içinde, tohumluk için bırakılmış olanların ise, tohumu alınır alınmaz sökülerek yok edilip edilmediği Tekel İdaresi tarafından kontrol edilir.
Kökleri süresi içinde söküp yoketmiyen ekicilere muhtar aracılığı ile yazılı olarak, ayrıca 15 günlük süre verilir.
Tebligata rağmen yine sökmez ise, bir Tekel memuru tarafından köy veya mahalle muhtarlığının seçeceği iki kişi önünde, sağlanacak işçilere söktürülüp yokettirilerek işin sonunda düzenlenecek tutanak Tekel İdaresine verilir.
Tekel İdaresince, tütün köklerinin sökülmesi için yapılan giderler, 1177 sayılı Kanunun 53 üncü maddesi gereğince transfer esnasında ekiciden tahsil edilir.
Ekici tütünlerinin denklenmesi ve imhalıklar :
Madde 16 - Ekiciler, mahsul, görmez ve imhalık olarak ayıracakları tütünlerin işlenme ve denklenmesinde aşağıdaki esaslara uymak zorundadırlar.
a) Ekicilerin mahsul ve görmez denklerinde, dip, filiz, çürük, yanık, karayeşil ve kırıntılı tütünlerle yabancı maddeler bulunamaz.
b) Ezik, basık, arızalı ve hastalıklı tütünler, ayrı denklenir.
c) Denklerde aynı el grubundan gayrı tütün bulunmaz.
El grupları; uçlar, analar ve aşağı eller olmak üzere ayrılır. Uçlar grubuna uç, uçaltı ve küçük boyutlu üçüncü analar; analar grubuna üçüncü analarla ikinci analar; aşağı eller grubuna ise birinci analarla dipüstü elleri girer.
d) Üretim miktarı el grupları itibariyle ayrı denklenmeye yeterli olmayan tütünler ile bir denkten ibaret olan tütünlerde ve denklemede artan tütünlerle yapılan son denkte el grubu uygunluğu, ağırlık ve boyut haddi ve görmezlerin ayrı denklenmesi şartı aranmaz.
e) Denklenmiş tütünlerde normal tavdan fazlası bulunamaz.
f) İmhalık olarak ayrılacak kırıntı, yanık, karayeşil, çürük ve görmeze giremiyecek derecede çok hastalıklı tütünler ayrı denklenir.
Ekici tütünlerinin menşelere göre denkleme tarzları :
Madde 17 - (Değişik : 6/3/1980 - 8/524 K.)
Tütünler, boyut ve su tutma özelliklerine göre, ekiciler tarafından aşağıdaki biçimlerde denklenirler :
A) Ege Bölgesi tütünleri : İzmir tarzı dizi dengi, kalıp biçiminde denklenir. Denklerin boyu 70 cm.,eni 40 cm. dir. Denk ağırlığı 50 - 60 kg. dır.
B) Karadeniz Bölgesi tütünleri : Trabzon ve Artvin tütünleri, İskenderiye tarzı bağsız demet veya sırapastal; Taşova tütünleri, İskenderiye tarzı bağsız demet veya sırapastal veya Rumeli tarzı dizi; diğerleri Rumeli tarsı dizi biçiminde denklenir.
a) Bu bölgeye giren Trabzon, Maçka ve Akçabat tütünlerinin denk boyu 90 cm., eni yaprak boyutuna göre, 45 - 55 cm. dir. Denk ağırlığı 30 - 40 kg. dır.
b) İskenderiye tarzında denklenen diğer tütünlerin denk boyu 85 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 40 - 50 cm. dir. Denk ağırlığı 20 - 30 kg. dır.
c) Rumeli tarzında dizi olarak denklenen tütünlerin denk boyu 60 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 15 - 30 cm. dir. Denk ağırlığı 15 - 25 kg. dır.
d) Bu bölgedeki Gümüşhacıköy basma tütünlerinin denk boyu 50 cm.,eni, yaprak boyutuna göre, 15 -25 cm. dir. Denk ağırlığı 15 - 25 kg. dır.
C) Marmara Bölgesi tütünleri: Düzce ve Hendek tütünleri İskenderiye tarzı bağsız demet veya sırapastal veya Rumeli tarzı dizi; diğerleri Rumeli tarzı demet veya sırapastal veya Rumeli tarzı dizi biçiminde denklenir.
a) Bu bölge tütünlerinden Rumeli tarzında denklenecek olanların denk boyu 50 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 15 - 35 cm.dir. Denk ağırlığı 15 - 30 kg.dır.
b) İskenderiye tarzı denklere sıra ortası konulmaz. Denk boyu 80 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 15 - 40 cm.dir. Denk ağırlığı 15 - 30 kg. dır.
c) Rumeli tarzında dizi olarak denklenen tütünlerin denk boyu 60 cm., eni, yaprak boyutuna göre 15 - 30 cm. dir. Denk ağırlığı 15 - 25 kg.dır.
D) Doğu Bölgesi tütünleri: İskenderiye tarzı bağsız demet veya sırapastal biçiminde denklenir. Denk boyu 80 - 90 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 40 - 50 cm. dir. Denk ağırlığı 30 - 40 kg. dır.
E) Yabancı çeşit tütünler :
a) Puro tütünleri İskenderiye tarzı denklenir. Denk boyu 90 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 50-60 cm. dir. Denk ağırlığı 10-15 kg. dır.
b) Virjinya (Virginia) tütünleri İskenderiye tarzı dizi biçiminde denklenir. Denk boyu 80 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 40-50 cm dir. Denk ağırlığı 30-40 kg. dır.
c) Börley (Burley) tütünleri İskenderiye tarzı bağlı demet veya sırapastal biçiminde denklenir. Denk boyu 80-90 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 50-60 cm. dir. Denk ağırlığı 20-25 kg. dır.
d) Tömbekiler İskenderiye tarzı bağsız demet veya sırapastal biçiminde denklenir. Denk boyu 80-90 cm., eni, yaprak boyutuna göre, 40-50 cm. dir. Denk ağırlığı 30-40 kg. dır.
Ekici denklerinin ambalajı :
Madde 18 - Ekiciler tarafından denklenecek tütünlerin ambalajında aşağıdaki esaslara uyulur :
a) İzmir tarzı dizi dengi kalıp ile Rumeli tarzı denklerin ambalajında kanaviçe kullanılır. İskenderiye tarzı denklere sargı yerine denk ağacı (dayak) konur.
b) Sağlam olmayan kirli ve kokulu kanaviçeler ile yüzeylerinin % 25 inden fazlası yamalı bulunan kanaviçeler ambalajda kullanılamaz.
c) Denk ağaçlarının kuru olması, genişlik ve kalınlıklarının 5 cm. yi geçmemesi şarttır.
Ekici denklerinde tolerans :
Madde 19 - Ekici denklerinin boyut ve ağırlığında % 10 tolerans kabul edilir.
Ekici denklerinin kontrolü :
Madde 20 - Ambarlama muayenelerinde bu Tüzüğün 16,17,18 ve 19 uncu maddelerine aykırı hareket ettiği saptanan ekicilerden, yapılan bildiriye veya itiraz üzerine kesinleşen karara uymayanlar hakkında 1177 sayılı Kanunun 84 üncü maddesi uygulanmakla beraber, bunlara ait tütünlerin devir işlemi yapılmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bakanlıklararası Tütün Kurulu ve Milli Tütün Komitesi
Bakanlıklararası tütün kurulu kararları :
Madde 21 - Bakanlıklararası Tütün Kurulunun kararlarından Kurulca gerekli görülenler Resmi Gazete'de yayınlanır.
Milli Tütün Komitesinin olağan ve olağanüstü toplantıları :
Madde 22 - Milli Tütün Komitesi, yeni yıl üretiminin hazırlık dönemi ile ekici tütün piyasaları ve işlenmiş tütün ihracat piyasasının açılış tarihleri gözönünde tutularak yılda iki defa toplanır.
Toplantı için çağrı Gümrük ve Tekel Bakanlığı tarafından, toplantıdan en az onbeş gün önce yapılır.
Çağrı ile birlikte toplantının gündemi ilgili Bakanlık ve kuruluşlara bildirilir.
Milli Tütün Komitesi, gerektiğinde aynı usulle olağanüstü toplantıya da çağrılabilir.
Milli Tütün Komitesini oluşturulan Bakanlık ve kuruluşlar, Komiteye katılacak temsilcilerini, çağrının yapıldığı tarihten itibaren en geç bir hafta içinde Komite Genel Sekreterliğine yazılı olarak bildirirler.
Önceden ismi bildirilmeyen temsilciler Komite toplantılarına katılamazlar.
Komite toplantılarında temsilcilerle birlikte Bakanlık ve kuruluşlara mensup danışmanlarda hazır bulunabilir.
Komiteye katılacak temsilcilerin değiştirilmesi halinde, bunun toplantı gününden önce, yazılı olarak Genel Sekreterliğe bildirilmesi şarttır.
Milli Tütün Komitesinin toplantıları Ankara'da yapılır.
Milli Tütün Komitesi Başkanlık Divanı :
Madde 23 - Milli Tütün Komitesi başkanlık divanı; başkan, genel sekreter ve iki raportörden oluşur.
Başkan ve raportörler, Komitenin her toplantısı için yeniden seçilir. Seçim gizli oyla yapılır.
Tekel Genel Müdürlüğü temsilcisi, Komitenin genel sekreteridir.
Komite toplantılarını başkan bulunmadığı takdirde genel sekreter yönetir.
Milli Tütün Komitesi Gündemi :
Madde 24 - Toplantılar, Komiteyi oluşturan Bakanlık ve kuruluşların öneri ve dilekleri gözönünde tutularak, genel sekreterlikçe hazırlanan gündeme göre yapılır.
Komite kararı ile gündeme yeni maddeler eklenebilir.
Milli Tütün Komitesi toplantı ve karar yeter sayısı :
Madde 25 - Milli Tütün Komitesine katılan Bakanlık ve kuruluşlar, toplantıda birer oy hakkına sahiptirler.
Toplantılar, Komiteye dahil Bakanlık ve kuruluşların oy hakkı bulunan temsilcilerinden en az 2/3 ünün katılması ile yapılır.
Kararlar, oy çokluğu ile verilir. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunlukta sayılır.
Milli Tütün Komitesi tutanak ve kararları :
Madde 26 - Toplantı tutanakları, başkanlık divanı tarafından düzenlenir ve imzalanır.
Toplantıda alınan kararlar, Bakanlık ve kuruluşların toplantıya katılan ve oy hakkı bulunan temsilcileri tarafından imzalanır.
Kararların birer örneği Komite genel sekreterliği tarafından, Bakanlıklararası Tütün Kurulunu oluşturan Bakanlıklar ile Milli Tütün Komitesini oluşturan Bakanlık ve kuruluşlara gönderilir.
Bakanlıklararası Tütün Kurulu ve Milli Tütün Komitesi bürosu :
Madde 27 - Bakanlıklararası Tütün Kurulunun ve Milli Tütün Komitesine ait işlemleri yürütmek, dökümanları ve istatistik bilgilerini toplamak, tasnif etmek, değerlendirmek, gerekli inceleme araştırma ve anketleri yapmak amacı ile Tekel Genel Müdürlüğünde, Milli Tütün Komitesi genel sekreterliğine bağlı, daimi bir büro kurulur.
Bu büronun görev ve çalışma esasları, Tekel Genel Müdürlüğünce saptanır.
Milli Tütün Komitesince istenen bilgilerin verilmesi :
Madde 28 - Resmi kuruluşlar, Bakanlıklararası Tütün Kurulu ve Milli Tütün Komitesi çalışmalarından yararlanılmak amacıyla, Komite genel sekreterliği tarafından istenecek gizli olmayan türlü bilgiyi verirler.
Milli Tütün Komitesine katılanların giderleri :
Madde 29 - Milli Tütün Komitesini oluşturan Bakanlık ve kuruluş temsilcilerinin giderleri bağlı bulundukları Bakanlık ve kuruluşlar tarafından karşılanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tütün Eksperliği
Tütün eksperlerinin görev ve yetkileri :
Madde 30 - Tütün eksperlerinin görev ve yetkileri aşağıda gösterilmiştir :
a) Tütün muayene ve ekspertizi,
b) Tütünlerin değerlerinin saptanması,
c) Yaprak tütünlerin fermantasyon, bakım ve muhafaza tedbirlerinin tayini, uygulamanın denetimi,
d) Yaprak tütünlerin işleme şartlarının ve şekillerinin tayini, uygulamanın denetimi,
e) Tütün mamulleri harmanlarının tertibi ile tütün mamulleri fabrikasyonunun uygulanmasının teknik denetimi,
f) Araştırma kuruluşlarınca yapılan tütünle ilgili deneme sonuçlarının uygulamaya konulması için muayene, ekspertiz ve degustasyonların yapılması ve bu işlemlere ilişkin raporların düzenlenmesi,
g) Tütünle ilgili ıslah, üretim ve teknoloji çalışmaları,
h) Kaliteli tütün üretimi sağlamak amacıyla ekicilerin aydınlatılması,
i) Tütünlerin arıza, hastalık ve zararlılarından korunma ve mücadele tedbirlerinin tayini, uygulamasının denetimi.
Tütün eksperi olmayanların yapabilecekleri işler :
Madde 31 - Tütün eksperi olmayanlar yukarıki maddenin g,h, ve i bentleri dışında kalan görevleri ifa edemez ve yetkileri kullanamazlar.
Tütünlerin muayene ve ekspertizi :
Madde 32 - Tütün eksperleri, bu Tüzüğün 30. maddesinin verdiği yetki ile muayene ve ekspertize tabi tuttukları tütünlerin;
a) Ürün yılını (içinde bulunulan yıl ürünü hariç geriye doğru en çok üç ürün yılına ait tütünler için),
b) Yaprak ve içim karakteristiklerine göre menşeini,
c) Standartlarına göre nevini ve her nevin denk veya sair ünite içindeki oranını,
d) Tav durumunu,
e) Arıza ve hastalık durumunu ve oranını,
f) İşleme ve denkleme şeklini,
g) Standartlarına göre ambalaj şeklini ve durumunu,
h) İmhalık tütünleri ve işlenmemiş, işlenmiş veya mamul hale getirilmiş tütünlerden ticari değerlerini kaybedenleri tayin, tespit ve kontrol ederler.
Bölgesel ehliyetli tütün eksperleri :
Madde 33 - Bir bölgeye ait tütün eksperi ehliyetnamesini haiz alanlar, tütün eksperliği yetkilerini yalnız o bölge tütünleri için kullanabilirler.
Tütün eksperlerinin mesleki sorumlulukları :
Madde 34 - Tütün eksperlerinden ;
a) Tütünlerin menşe, ürün yılı, nevi ve değerini yanlış tayin etmek, bakım, işleme ve fabrikasyon safhalarındaki teknik işlerde hatalı veya kasıtlı hareket etmek suretiyle gerçek veya tüzel kişileri zarara soktuğu (işlenmemiş tütünlerin nevi ve değer tayininde kabul edilebilecek yanılma oranı % 10 dur.)
b) Yanlış bilirkişi ve hakemlik yaptığı,
c) Tütün ihracatı ile ilgili belgelerde geçeğe uymayan beyanda bulunduğu,
d) İç ve dış Türk tütünü piyasalarını bozacak beyan ve davranışlarda bulunduğu kesinleşen mahkeme kararıyla saptanmış olanlar, Tekel Genel Müdürlüğünün teklifi ve Gümrük ve Tekel Bakanının onayı ile sorumluluğun niteliğine göre birinci defasında üç aydan altı aya, ikinci defasında altı aydan bir seneye kadar eksperlik yetkilerini kullanmaktan menedilirler.
Bu fiil ve hareketleri üçüncü defa tekrarlayanlar tütün eksperliği yapmaktan sürekli olarak menedilirler.
Tütün eksperlerinin meslekten menedilmesi :
Madde 35 - Medeni haklarını kaybedenler ile alelıtlak ağır hapis cezasiyle yahut hırsızlık, emniyeti kötüye kullanma, sahtekarlık, dolandırıcılık, yalan yere şahadet, yalan yere yemin, suç tasnii, iftira, irtikap, irtişa, ihtilas ve kaçakçılık suçlarının birinden dolayı altı ay ve daha fazla hapis cezasile veya en az haddi bir seneden aşağı olmamak üzere, mekerrer hapis cezalarını gerektiren suçlarla mahküm olanlar tütün eksperliği yapmaktan sürekli olarak menedilirler.
İKİNCİ KISIM
Tütün Tekeli, Tütün Mamüllerinin Yapımı Tütün Tarımı ve Ticaretinin Kontrolu
BİRİNCİ BÖLÜM
Tütün Tekeli
Tütün kıyma yasağı :
Madde 36 - Yurt içinde tüketim için tütün kıymak Devlet tekelindendir. Ancak, bilimsel amaçlarla araştırma kuruluşları, degüstasyon amacıyla tütün tüccarları ve tütün eksperleri 100 grama kadar tütün kıyabilirler.
İKİNCİ BÖLÜM
İhraç amacıyla fabrika açılması ve tütün mamülleri yapımı
İhraç amacıyla fabrika açılması :
Madde 37 - 1177 sayılı Kanunun 38 inci maddesinde belirtilen gerçek ve tüzel kişiler, bu Tüzük hükümlerine uymak şartı ile münhasıran yabancı ülkelere satmak üzere sigara ve diğer tütün mamülleri yapımı için fabrika açabilirler.
Fabrika açma istemi :
Madde 38 - Fabrika açmak isteyenler, fabrikanın kurulacağı yeri, yıllık kapasitesini, mamul çeşitlerini belirten bir dilekçe ile Gümrük ve Tekel Bakanlığına başvurarak kuruluş izni almak zorundadırlar.
Bu dilekçeye;
a) Fabrikanın yerini, bina ve ek tesislerini gösteren plan ve projeler.
b) Makinaların ve tesisatın yerleştirme planı,
c) Kullanılacak makina, tesisat ve işletme avadanlıklarının sayı, nitelik ve kapasitesini gösterir çizelge üç nüsha olarak eklenir.
Fabrikalarda aranacak şartlar :
Madde 39 - Fabrikanın aşağıda belirtilen şartları haiz olması gereklidir.
a) Bina veya bina grupları bağımsız olacak, başka bir fabrika veya konutla irtibatı olmayacaktır.
b) Bina yakınında tütünün kalitesini bozacak koku yayan fabrika veya başka bir tesis bulunmayacaktır.
c) Fabrika sahası içinde yaprak tütün ve mamuller için yeterli kapasitede birer depo bulunacaktır.
d) Mamullerin zararlılardan arınması için gerekli tesisat bulunacaktır.
e) Fabrika giriş ve çıkış kapılarında Tekel kontrol memuru için bir büro tesis edilecektir.
f) Fabrikaların dış pencerelerine madeni ve sabit kafesler konulacaktır.
Fabrika kurma izni :
Madde 40 - Fabrika kuruluş izni istemine ait dilekçe ve ekleri Gümrük ve Tekel Bakanlığınca incelendikten sonra 39 uncu madde hükümlerine uygun görüldüğü takdirde düzenlenecek izin belgesi birer sureti onaylanan belgelerle birlikte dilekçe sahibine verilir.
Fabrika işletme belgesi :
Madde 41 - Fabrikanın inşa ve tesisatı tamamlanınca, Gümrük ve Tekel Bakanlığına başvurularak, işletme belgesi istenir.
Görevlendirilecek bir fen kurulu tarafından yeniden yapılacak inceleme sonunda, fabrikanın kuruluş istemi sırasında verilen plan, proje ve belgelere uygun olduğuna dair düzenlenecek rapora dayanılarak işletme belgesi verilir.
Safiha tütün yapımı :
Madde 42 - Safiha tütün (homojenize tütün) yapımı amacıyla kurulacak fabrikalar ve imalathaneler de 38,39,40 ve 41 inci maddeler hükümlerine tabidir.
Fabrikanın denetimi :
Madde 43 - Tekel İdaresi, fabrikayı, imalatını ve stokları her zaman deneleyebilir.
Fabrikada bu amaçla, Tekel Genel Müdürlüğünce bir veya birkaç fabrika kontrol memuru görevlendirilir.
Kontrol memurlarının aylıkları Tekel İdaresince ödenir.
Kontrol memurunun görevleri :
Madde 44 - Kontrol memurunun görevleri aşağıda gösterilmiştir :
a) Fabrikaya giren ve çıkan tütün tekeli kapsamındaki maddelerin tartı ve miktarını kontrol etmek ve kayıtlarını tutmak,
b) Fabrikasyon firesi tütün kırıntıları ile sigara kağıdı iskarta miktarlarını kaydetmek ve yokedilmesine nezaret etmek,
c) İhraç edilen mamüllerin çeşitleri itibariyle miktarlarını kayıt ve kontrol etmek,
d) Her ay sonunda o ay içinde fabrikaya giren, çıkan ve kalan tütün tekeli kapsamında maddeler ile fireleri hesaplamak suretiyle giren ve çıkan arasında % 5 den fazla fark varsa durumu Tekel Genel Müdürlüğüne bildirmek,
e) Dışarıya kaçak mamül çıkarılmasını önleyici tedbirlerin alınmasını sağlamak (Gerekli görüldüğünde kapıların mühürlenmesi ve personelin çıkış kapılarında muayene ve kontrolü gibi).
Mamullerin marka ve alameti farikası :
Madde 45 -
a) Mamül paket ve ambalajlarında fabrika isminin veya alameti farikasının, belirli bir şekilde gösterilmesi zorunludur.
b) Fabrika sahipleri Tekel İdaresinin kendi mamüllerinde kullandığı marka isimlerini veya çok benzerlerini ve benzeri alameti farikalarını kullanamazlar.
Kutu ve paket desenlerinin Tekel mamüllerinden farklı olması şarttır.
Mamüllerin ihracı :
Madde 46
a) Mamüller, Tekel İdaresinden taşıma belgesi alınarak ve 1177 sayılı Kanunun 65 inci maddesi hükmüne uyularak yalnız yabancı ülkelere satılabilir.
b) İhraç edilecek her mamül partisi için çeşit ve miktarlar itibariyle fabrika yetkilisi ve harmancısı ile birlikte, fabrika kontrol memuru tarafından bir tutanak düzenlenir ve özel dosyada saklanır.
Mamullerin dağıtımı, satışı ve numune verilmesi :
Madde 47 - Fabrika sahipleri, mamullerini veya kullandıkları diğer tekel maddelerini hiç bir suretle yurt içinde dağıtamayacakları ve satamayacakları gigi, numune olarak da hediye edemezler. Aksine hareket edenler hakkında kaçakçılıkla ilgili kanun hükümleri uygulanır.
Numune olarak dış alıcılara posta veya diğer suretle, bir seferde en çok 5 kiloya kadar mamül gönderilebilir.
Fabrika içinde deneme ve degüstasyon amacıyla yeteri kadar mamül kullanılabilir.
Yabancı ülkelere gönderilecek numuneler için, PTT İdaresinden alınacak makbuz, sair suretle gönderilecek numuneler içinde gümrük çıkış belgesi fabrika kontrol memuruna ibraz edilerek, özel deftere kaydedilir. Fabrika içinde deneme ve degüstasyon amacıyla kullanılan mamüller de fabrika kontrol memuru tarafından aynı suretle deftere kaydedilir.
Eksper istihdamı zorunluluğu :
Madde 48 - Fabrikada, en az bir tütün eksperinin istihdamı zorunludur.
Fabrika yetkilerinin bildirilmesi :
Madde 49 - Fabrika sahibi sorumlu müdürünün ve imzaya yetkili temsilcilerinin isim ve kimliklerini ve bunların imzalarını taşıyan onaylı bir sirküleri Tekel Genel Müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
Yeni mamul çeşitleri ile makine, tesis ve avadanlık ilavesi :
Madde 50 - Yeni mamül çeşitleriyle, fabrikaya yeniden alınacak veya sürekli olarak faaliyetten çıkarılacak makine, tesis ve avandanlıklar için Gümrük ve Tekel Bakanlığına bilgi verilmesi ve izin alınması şarttır.
Makine, tesis ve avandanlıkların nakli :
Madde 51 - İmalatta kullanılan makine, tesis ve avandanlıkların diğer bir yere taşınması veya ihracı için Gümrük ve Tekel Bakanlığının izni alınır.
Fabrika sahibinin sorumluluğu :
Madde 52 - Fabrika sahibinin bu tüzük hükümlerine aykırı bir hareketi saptandığında birinci defasında Tekel Genel Müdürlüğü tarafından hatalı işlemin düzeltilmesi için yazılı olarak ihtarda bulunulur.
Fabrika sahibinin ikinci defa aykırı hareketi görülürse 3 günlük fabrikayı kapatma cezası verilir.
Üçüncü defa aykırı hareketi halinde ise, işletme belgesi geri alınarak fabrika kapatılır.
Geçici ve sürekli kapatma kararları, Gümrük ve Tekel Bakanlığının onayı ile kesinleşir.
Fabrikanın devri veya fabrika sahibinin ölümü :
Madde 53 - Fabrika sahibi, Gümrük ve Tekel Bakanlığının iznini almak şartıyla fabrikasını 1177 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin (d) bendinde yazılı niteliği haiz olanlara devredebilir.
Fabrika sahibinin ölümü halinde kanuni mirascıları, fabrika açabilecek nitelikleri haiz olmak şartı ile fabrikayı işletebilirler.
Fabrikanın kapatılması halinde yapılacak işlemler :
Madde 54 - Fabrikanın, ilgili kanunlar ve bu Tüzük hükümlerine göre, sürekli olarak kapatılması veya faaliyetten vazgeçilmesi halinde, mamul stokları, fabrika sahibince ihraç edilip tasfiye olununcaya kadar gideri fabrika sahibine ait olmak üzere, Tekel İdaresinin kontrolü altında saklanır.
İhraç edilemeyip, kalitesi tamamen bozulan mamüller, Tekel Genel Müdülüğünce teşkil edilecek bir kurul tarafından saptanarak, usulü gereğince yokedilir ve işlemin sonucunda bir tutanak düzenlenir.
Fabrika stoklarındaki yaprak tütünler ve artıkları hakkında 1177 sayılı Kanunun yaprak tütün ticareti ile ilgili hükümleri uygulanır.
Sigara kağıdı stokları, ihraç edilemediği veya varsa diğer fabrikalara devredilmediği ve Tekel İdaresinin fabrikasyon normlarına uygun bulunduğu takdirde, Tekel İdaresi tarafından maliyet bedeli üzerinden satın alınır.
Makine, tesisat ve avadanlıklar Tekel Genel Müdürlüğünün izni ile yurt içinde bu işle meşgul olanlara satılabilir veya ihraç edilebilir.
Tüzel kişiler tarafından açılan fabrikalar hakkında da tüzel kişiliğin sona ermesi halinde, bu madde hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sigara kağıtları
Sigara kağıdı imali ve ithali :
Madde 55 -
a) Tekel Genel Müdürlüğü ihtiyacı olan sigara kağıdını kontrolü altında yurt içinde bu işte ihtisası olan bir kuruluşa yaptırabilir veya dışardan ithal edebilir.
b) 1177 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin d bendi gereğince açılan fabrikalar imalatı için ihtiyacı olan ve aynı Kanunun 43 üncü maddesinde nitelikleri belirtilmiş bulunan sigara kağıtlarını, Tekel Genel Müdürlüğünün izni ve kontrolü altında,yurt içinde bu işte ihtisası olan bir kuruluşa yaptırabilecekleri gibi, aynı şartlarla ithal de edebilirler.
Sigara kağıdı fabrikasının denetimi :
Madde 56 - Sigara kağıdı imal eden fabrikaların imalatı, iç ve dış satışları, stokları, Tekel Genel Müdürlüğünün denetimine tabidir.
Bu işlem Tekel İdaresince görevlendirilecek kontrol memurları tarafından yapılır. Kontrol memurlarının aylıkları Tekel Genel Müdürlüğünce ödenir.
Sermayesinin tamamı veya yarısından fazlası Devlete ait olan sigara kağıdı fabrikaları bu denetimin dışında olup, sigara kağıtlarının cinsleri itibariyle imalat, yerli ve yabancı alıcılara satış ve stok miktarlarını aylık cetvellerle Tekel İdaresine bildirmek zorundadırlar.
Sigara kağıdı fabrikası kontrol memurunun görevleri :
Madde 57 - Sigara kağıdı fabrikası kontrol memurunun görevleri aşağıda gösterilmiştir :
a) İmal edilen, stok ambarına giren ve çıkan sigara kağıtlarının çeşit ve miktarları itibariyle kayıtlarını tutmak ve kontrol etmek,
b) Yerli va yabancı alıcılara satılarak fabrikadan çıkan sigara kağıtlarının çeşit ve miktarları itibariyle satıldığı kuruluş ve firmaları ihraç edildiği ülkeleri belirten aylık cetveller düzenlemek ve Tekel Genel Müdürlürğüne bildirmek,
c) Sigara kağıdı imal edilen kısımlarla stok depolarının açılış ve kapanışına, nezaret etmek, fabrikanın çalışmadığı zamanlarda imalat ve stok kısımlarının mühürlü bulundurulmasını sağlamak (bu kısımların anahtarları çift olacak, biri fabrika kontrol memurluğunda bulunacaktır. Ancak, yangın gibi zorunlu sebeplerle mühürler bozularak kapılar açıldığı takdirde fabrika kontrol memurluğuna derhal haber verilecektir.)
d) Sigara kağıdı kaçırılmasını önlemek için gerekli bütün tedbirleri almak.
Sigara kağıdı satış ve dağıtım yasağı :
Madde 58 - İmal edilen sigara kağıtları yurt içinde Tekel Genel Müdürlüğüyle diğer sigara fabrikalarından başka hiç bir yere satılamaz, dağıtılamaz veya numune olarak verilemez yahut hediye edilemez.
Aksine hareket edenler hakkında kaçakçılıkla ilgili kanun hükümleri uygulanır.
Sigara kağıdı fabrikalarından çıkan ıskartalar :
Madde 59 - Sigara veya sigara kağıdı imal eden fabrikalardan çıkan iskarta sigara kağıtları saptanarak sigara fabrikalarından çıkanlar, sigara kağıdı imal eden fabrikalara, olmadığı takdirde kağıt fabrikalarına verilir.
Sigara kağıdı imal eden fabrikalardan çıkan ıskartalar ise, o fabrikada kullanılabileceği gibi, yukarıki fıkra hükmüne göre diğer kağıt fabrikalarına verilebilir.
Bütün bu işlemler fabrika kontrol memurunun nezaretinde yapılır ve durum düzenlenecek tutanaklarda belirtilir.
Sigara kağıdı nakli, ihracı ve numune gönderilmesi :
Madde 60 - Sigara kağıtlarının yurt içinde bir yerden diğer bir yere taşınmasında veya ihracında 1177 sayılı Kanunun 63,64 ve 65 inci maddeleri hükümlerine göre işlem yapılır.
Her çeşit sigara kağıdı için standart bobinlerden ikişer, defterlerden yirmibeşer ve yapraklardan yüzer adetten fazla numune gönderilemez.
Aksine hareket edenler hakkında kaçakçılıkla ilgili kanun hükümleri uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yurt içi tütün mamülleri satışı
Tütün mamulleri satıcılığı :
Madde 61 - 1177 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin a bendinde belirtilmiş bulunan tütün mamullerinin perakende satışı Tekel İdaresinin açacağı veya satış belgesi vereceği yerlerde yapılır.
Gerektiğinde Tekel İdaresi il, ilçe ve köylerin pazar ve panayır yerleri ile park, stadyum ve demiryolu istasyonlarında veya halkın toplu bulunduğu bunlara benzer yerlerde satış yapmak üzere, geçici satıcılara da satış belgesi verebilir.
Satış belgesi :
Madde 62 - Tütün mamulleri satmak isteyenler satış belgesi almak üzere, bulundukları yerin Tekel İdaresine bir dilekçe ile başvururlar.
Yapılacak inceleme sonunda dileği kabul edilenlere, bu Tüzüğe ekli 7 sayılı örneğe uygun satıcılık üstenme belgesi alınarak 8 sayılı örneğe göre satış belgesi verilir.
Satış belgesinin süresi :
Madde 63 - Satış belgeleri 1 yıllık süre için verilir. Satış belgeleri, her mali yılın ilk ayı içinde satıcının başvurması üzerine harcı alınmak suretiyle yenilenir.
Satıcıların sınıflandırılması :
Madde 64 - (Değişik : 26/4/1982-8/4643 K.)
Satıcılar, satış miktarlarına göre aşağıdaki biçimde sınıflandırılırlar:
Sınıf Sınıf saptanmasına esas alınacak yıllık satış
1- 2.000.000 liradan yukarı
2-1.250.000 liradan 2.000.000 (dahil) liraya kadar
3-750.000 liradan 1.250 000 (dahil) liraya kadar
4-750.000 (dahil) liraya kadar
5-Satış miktarlarına bakılmaksızın, bütün gezici satıcılar
İlk kez satış belgesi alacak olan satıcıların sınıfları, bulundukları semt ve mevkideki diğer satıcıların yıllık satış tutarları, satıcılar arasında sınıf farkı bulunduğu takdirde ise bunların yıllık satış tutarlarının ortalamaları esas alınarak saptanır.
Sınıf saptanmasına esas alınacak yıllık satış tutarları, Tekel mamullerinin fiyatlarında meydana gelen değişiklik yüzdesi oranında değiştirilir.
Satış yerleri:
Madde 65 - Belirli bir yerde satış yapacak olanların belgeleri yalnız belgede gösterilen yer için; geçici satıcıların belgeleri ise yine belgede belirtilen çevre için geçerlidir.
Başsatıcılık :
Madde 66 - Tekel İdaresi, satış deposu bulunmayan şehir ve kasabalarla belli bir çevredeki köylerde mamul satışı için başsatıcılık ihdas edebilir.
Başsatıcıların tabi olacağı esaslarla haklarında uygulanacak işlemler, Tekel Genel Müdürlüğünce saptanır.
Başsatıcıların sınıflandırılması ve alınacak harç:
Madde 67 - Başsatıcıların sınıflandırılması ve ödeyecekleri harç miktarları diğer satıcıların tabi oldukları esaslara göre hesaplanır.
Ancak, satış teşkilatı bulunmaması sebebiyle bir yıl önceki satışları belli olmayan yerlerdeki başsatıcıların sınıfları, satışını üstenecekleri mamullerin bir yıllık miktarlarının bedeline göre saptanır.
Satış yerlerinin şartları :
Madde 68 - Satıcılar tütün mamullerini, diğer maddelerden ayrı ve temiz bir halde bulundurmak, mamulün kalitesinin ve ambalajının bozulmaması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Bu şartlara uygun hareket etmeyen satıcılar, Tekel İdaresince bu madde hükmüne uymaları için yazılı olarak uyarılır.
Aykırı harekete devam edenlerin satış belgesi geri alınır.
Satıcıların denetimi :
Madde 69 -
a) Başsatıcılar ve satıcılar, Tekel satış depolarından aldıkları tütün mamullerinin tarih sırası ile miktarlarını gösterir, Tüzüğe ekli 9 numaralı örneğe göre bir fatura defteri tutmak ve bu defterleriyle, satışını yaptığı tütün mamüllerini inceleme ve denetleme için istendiğinde Tekel İdaresinin yetkili memuruna göstermek zorundadırlar.
Satış yerinde tütün mamullerinden başka maddelerin de bulunması, bu inceleme ve denetlemeyi engelliyemez.
Başsatıcılarla satıcılar, Tekel İdaresinin yetkili memuru tarafından yapılacak olan inceleme ve denetlemeyi engelleyemezler.
b) Gezici satıcıların, satış belgelerini yanlarında bulundurup bulundurmadıkları, mamulleri Tekel İdaresince kendilerine gösterilen depolardan alıp almadıkları, almamışlarsa, hangi satıcılardan ne fiyatla sağladıkları, tütün mamullerini, tarife fiyatından fazlasına satıp satmadıkları, Tekel İdaresinin görevli memurları tarafından, tatil günleri dahil kontrol edilir.
c) Başsatıcılarla satıcıların Tekel satış depolarından aldıkları tütün mamullerini belirli çevreden gayri yerlerde satıp satmadıkları satışların üzerlerine aldıkları çevre halkının ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadıkları, ellerinde satış belge ve faturalariyle depolarında bulunan tütün mamullerini nev'i ve miktarları, Tekel İdaresinin görevli memurları tarafından her zaman kontrol edilebilir.
d) Bütün satıcılar, bulundukları yerin ve çevrenin ihtiyacına göre satışı için belge verilmiş olan tütün mamullerinin her çeşit ve nev'inden yeteri miktarını daima satış yerleri ve depolarında bulundurmak zorundadırlar.
e) Satıcılar ellerindeki Tekel maddelerini satmaktan hiç bir suretle kaçınamıyacakları gibi, müşterileri de hiç bir kayıt ve şart altına alamazlar.
f) Tekel İdaresinin yetkili, memurlarının yapacağı kontrollarda yukarıdaki a, b, c, d ve e bentlerine aykırı hareket edenlerin durumları bir tutanakla saptanır. Yapılacak inceleme sonucuna göre 1177 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi hükümleri uygulanır.
Satış yerlerini kapalı bulunduranlar:
Madde 70 - Tatil günleri dışında zorlayıcı bir sebep ve özrü olmaksızın, satış yerlerini 5 günden fazla kapalı bulunduran satıcılar, Tekel İdaresi tarafından yazılı olarak uyarılır. Tekerrürü halinde satış belgesi geri alınabilir.
Satış fiyatından fazlasına satış yapmak:
Madde 71 - Hiç kimse tütün mamullerini, Tekel İdaresinin göstereceği satış fiyatından fazlasına satamaz. Aksine hareket edenler hakkında, 1177 sayılı Kanunun 92 nci maddesi hükümleri uygulanır.
Bu gibilerin ellerindeki tütün mamullerini, satış belgesi olan bir satıcıya 10 gün içinde devretmeleri gerekir. Aksi takdirde haklarında bu Tüzüğün 75 inci maddesi hükümleri uygulanır.
Satış belgesini yanında bulundurma zorunluğu :
Madde 72 - Satıcılar, satış belgelerini yanlarında bulundurmak istendiğinde Tekel İdaresinin yetkili memurlarına göstermek zorundadırlar.
Tatil günlerinde satış yapabilme :
Madde 73 - Satış yerlerinde yalnız tütün mamulleri satanlarla gezici satıcılar, belgelerin de çevresi gösterilen yerlerde tatil günlerinde de satış yapabilirler.
Satış yerlerinde başka malları da bulunan satıcılar, tütün mamulleri için bir kısım ayırarak tatil günlerinde de satış yapabilirler.
Satış yerini veya çevresini değiştirmek isteyenler :
Madde 74 - Mali yıl içinde, satış yerini veya çevresini değiştirmek isteyen satıcılar, bir dilekçe ile Tekel İdaresine başvururlar. Yapılacak inceleme sonunda istekleri uygun bulunanların satış belgelerinde gerekli değişiklikler yapılır ve işlemle ilgili kayıtlar da buna göre düzeltilir.
Satıcılığı terketmek isteyenler :
Madde 75 - Satıcılığı terketmek isteyenler olağanüstü haller dışında, bunu 15 gün önce yazılı olarak Tekel İdaresine bildirmek zorundadırlar. Bu takdirde satış belgesi için alınmış olan harç iade edilmez.
Ancak, tütün mamullerinden satıcı elinde bozulmadan kalmış olan mamuller satın alındığı fiyat üzerinden Tekel İdaresince geri alınır. Bunlara, ayrıca Tekel tarafından taşıma ücreti de verilmiş ise, ücret de geri alınır.
Bozulmuş olduğu bir tutanakla saptanan mamuller hakkında, Tekel İdaresince belirtilen esaslara göre işlem yapılır.
Satıcının ölümü halinde yapılacak işlemler :
Madde 76 - Ölen satıcının, satış belgesindeki satış hakkı, mirasçılarına geçmez.
Ölen satıcıdan kalan tütün mamulleri hakkında, bu Tüzüğün 75 inci maddesi hükümleri uygulanır.
Satış belgesi olmadan veya belli çevre dışında satış yapanlar :
Madde 77 - Satış belgesi olmadan tütün mamullerini satanlar veya tütün mamulleri satış belgelerinde veya yazılı sözleşmelerinde belirtilen çevre dışında satışa çıkaranlar hakkında 1177 sayılı Kanunun 93. maddesi hükümleri uygulanır.
Ellerindeki tütün mamullerini, satış belgesi olan bir satıcıya 10 gün içinde devretmeyenler hakkında bu Tüzüğün 75. maddesi hükümleri uygulanır.
Satıcılara verilecek satış ücreti :
Madde 78 - Yurt içinde tütün mamullerini satanlara, her mamulün Tütün ve Tütün Tekeli Kanununun 39. maddesi gereğince saptanan satış fiyatı üzerinden İdarece % 6-12 oranında satış ücreti verilir.
Satıcılara verilecek taşıma ücreti :
Madde 79 - Tekel İdaresinin deposu bulunmayan veya şehir ve kasaba dışında olan yerlerdeki başsatıcılarla satıcılara ayrıca taşıma şartlarına ve satış yerlerinin uzaklığına göre, taşıma karşılığı olarak, Tekel Genel Müdürlüğünce saptanacak miktarlarda taşıma ücreti verilebilir.
Şehir ve kasaba içindeki satıcılara taşıma ücreti verilemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Yurda sokulan tütün mamullerinden alınacak gider vergisi:
Madde 80 - Yabancı ülkelerden gelen yolcular, beraberlerinde en çok 200 adet sigara veya 50 adet yaprak sigarası veya 200 gram kıyılmış tütünle 200 yaprak sigara kağıdını veya 200 gram pipo veya ağız tütünü veya 200 gram tömbekiyi veya 50 gram enfiyeyi hiçbir vergi ve resim vermeden yurda sokabilirler.
Yolcuların yanındaki maddeler (sigara kağıdı hariç) yukarıki miktarlardan fazla ise, fazlalık yolcu tarafından bildirilmek şartıyla en çok bir kiloya kadar gümrük resminden ve diğer vergi ve resimlerden başka gider vergisinin bir katı fazla alınmak suretiyle yurda sokulabilir.
Böyle bir fazlalığın varlığı inkar edildiği veya gizlendiği saptanırsa ilgililer hakkında Kaçakçılık Kanunu hükümleri uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Tütün ekicileriyle ilgili hükümler
Ürün bildirimi :
Madde 81 -
a) Ekiciler, kırımın sona ermesinden itibaren bir hafta içinde bu Tüzüğe ekli 10 numaralı örneğe uygun şekilde düzenleyip imzalayacakları ürün bildirimi ile tütünlerin kurutulmuş haldeki miktarını o yerin mmuhtarına bildirirler.
Ege, Marmara, Karadeniz ve doğu bölgeleri için kırımın sona erme tarihi, ürün yılının özelliğine göre her yıl Gümrük ve Tekel Bakanlığınca saptanarak ekicilere duyurulur.
b) Ürün bildirimindeki miktarlar, bir örneği muhtara verilmiş bulunan üretim cetvelindeki ve tütün ekim cüzdanındaki yerlerine muhtarlıklarca kaydedilip cüzdanın buna ait yeri onaylanır.
Ürün bildirimleri, muhtarlarca bir liste ile Tekel İdaresine teslim edilir.
Ekici tütünlerinin taşınması :
Madde 82 - Tütünlerini bir yerden diğer bir yere taşımak isteyenler, doğrudan doğruya veya vekilleri aracılığı ile o yerin Tekel İdaresine başvurarak, bu Tüzüğe ekli 11 numaralı örneğe göre düzenlenecek olan bir taşıma belgesi almak zorundadırlar.
Tütün tüccarları, mahalle veya köy muhtarları, bu Tüzüğe ekli 12 numaralı örneğe uygun taşıma için toplu istek bildirimini düzenlemek suretiyle ekiciler adına topluca taşıma belgesi isteğinde bulunabilir. Bu takdirde her ekici için ayrı ayrı tütün taşıma belgesi düzenlenir.
Tütün ekicilerinin, kendi kuru tütünlerini, ilçe sınırları içinde ve üretim ile ilgili taşımalarında bu belge aranmaz. Ancak, bu taşımalar için, ilgili Tekel İdaresine haber verilmesi zorunludur.
Taşınan tütünlerin teslim alındığının bildirilmesi :
Madde 83 - Taşıma belgesinde kayıtlı tütünlerini, bir şehir veya kasabadan diğer şehir veya kasabaya taşınan tüccar veya ekici, tütünlerini gönderildiği yerdeki depolara tam veya eksik olarak koyduğunu, taşıma belgesinin arkasına yazmak ve imzalamak suretiyle o yer Tekel İdaresine haber vermek zorundadır.
Tekel İdaresi de gerekli kontrolu yaptıktan sonra, tütünlerin gönderildiği depoya tam veya eksik olarak teslim alındığını, tütünlerin çıktığı yerdeki Tekel İdaresine hemen bildirir.
Ekici tütünlerinin ambara getirilmesi :
Madde 84 -
a) Ekici tütünleri 1177 sayılı Kanuna ekli 3 numaralı cetvelde gösterilen süreler içinde, Tekel İdaresinden alınacak taşıma belgeleri ile sahipleri tarafından ambarlara getirilir. Makbul sebeplerden dolayı tütünlerini bizzat ambara getirmeyen ekicilerin tütünleri, tütün ekim cüzdanlarına muhtarlıklarca verilecek şerhle tevkil edecekleri başka bir kimse tarafından da getirilebilir.
Tütünlerin ambarlarda gösterilen mahallere sahipleri veya vekilleri tarafından taşınması zorunludur.
b) Ekiciler, sattıkları veya avanslı olan tütünlerini tüccar depolarının emanet ambarı olarak ayrılmış kısmına indirebilirler.
Ancak, tüccar emanet ambarına indirecekleri tütünleri için, tüccar ile uyuşmak ve bunu o yer Tekel İdaresine önceden yazılı olarak bildirmek suretiyle izin almak zorundadırlar.
c) Ambarlarının bir kısmını (b) bendi gereğince emanet ambarı olarak ayıran tüccardan, örneği bu Tüzüğe ekli 13 numaralı üstenme belgesi alınır.
d) Tütünlerini emanet ambarlarına veya (c) bendi gereğince tüccar depolarında emanet ambarı olarak ayrılan kısma teslim eden ekiciye tütünü teslim alan tarafından bu Tüzüğe ekli 14 numaralı örneğe göre düzenlenecek olan bir ekici tütünleri teslim belgesi verilir.
Tekel ambarına bozulabilecek durumda getirilen ekici tütünleri :
Madde 85 - Ekiciler, tütünlerini Tekel ambarına, alınacak bakım tedbirlerine rağmen ilerde bozulmasına sebep olabilecek fena bir halde getirdikleri takdirde, tütünlerin o andaki durumlarını belirtir bir tutanak düzenlenerek, Tekel eksperi, ambar memuru ve tütün ekicisi veya vekili tarafından imza edilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Tütün ticaretiyle ilgili hükümler
Tütün Tüccarları :
Madde 86 -
a) Tütün ticareti yapmak isteyenler, tüccar yeterlik ve niteliğine sahip olduklarını ispatlayan belgeleri ile doğrudan doğruya veya o yerin Tekel Başmüdürlüğü aracılığı ile Tekel Genel Müdürlüğüne yazılı olarak başvurmak suretiyle tütün ticareti belgesi isteminde bulunurlar.
1177 sayılı Kanunun 58 inci maddesine göre gerekli soruşturma ve inceleme yapıldıktan sonra, haklarında olumlu bilgi alınmış olanlar, Tekel Genel Müdürlüğü tarafından tütün tüccarı olarak tescil edilir ve kendilerine bu Tüzüğe ekli 15 numaralı örneğe göre düzenlenecek bir tütün ticareti belgesi verilir.
Tekel Genel Müdürlüğünde tütün ticareti belgesi alanlar için bir sicil defteri tutulur.
b) Kendilerine tütün ticareti belgesi verilmiş olanlar, kayıtlı bulundukları ticaret odalarına, Tekel Genel Müdürlüğü tarafından bildirilir.
İlgili ticaret odaları, tütün ticareti belgesi aldıktan sonra tüccar yeterlik ve niteliğini kaybedenleri, en geç 15 gün içerisinde Tekel Genel Müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
Bu gibilerin tütün ticareti belgesi iptal edilerek keyfiyet sicil defterine kaydedilir.
c) Gerçek tüccarlık yeterliğini kaybeden, gerekse idarece tütün belgesi iptal edilen tütün tüccarları, ellerinde bulunan tütünleri, başka bir tütün tüccarına devretmek zorundadırlar.
Tütün ticareti belgesi iptal edilen tüccarlara ekicilerle yaptığı bağlantı ve işlemleri tamamlaması için Tekel İdaresince, ayrıca ve belli süreli bir yetki tanınabilir.
d) Tütün ticareti belgesi bulunan tüccarlarla vekilleri, ekiciden tütün satın alacakları yerlerin Tekel İdaresine önceden başvurarak belge veya vekaletnamelerinin noterce onaylı bir sureti ile o yer için almış oldukları ikamet belgesini vermek zorundadırlar.
e) Tütün tüccarları veya vekilleri, istendiğinde belge veya vekaletnamelerini, tütününü satın alacakları ekiciye de göstermek zorundadırlar.
Tüccarların ekiciden satın aldığı tütünleri Tekele bildirmesi :
Madde 87 - Tütün tüccarları ekiciden satın aldıkları tütünler için, örneği bu Tüzüğe ekli 16 numaralı ekici hesap pusulaları paftasını düzenleyip imzalamak suretiyle Tekel İdaresine vermekle yükümlüdür.
Ekici hesap pusulaları paftası, her alım noktasından satın alınan tütünler için ayrı ayrı ve dörder nüsha olarak düzenlenir.
Tüccarlar arasında tütün alım ve satımı ve rehin işlemleri :
Madde 88 - Tütün tüccarları arasındaki alım satımlar, bu Tüzüğe ekli 17 numaralı örneğe uygun olarak düzenlenip iki nüshası Tekel İdaresine verilecek olan tüccar tütünleri alım - satım bildirimi üzerine yapılır.
Tekel İdaresindeki tüccar kayıtları, buna göre düzeltilir.
Rehin işlemleri de rehneden ve rehnalan tarafından Tekel İdaresine verilecek bir beyanname ve noterden tasdikli rehin senedinini tescili suretiyle yapılır.
Tütünlerin satışında veya başkalarına devrinde, rehnalanını yazılı muvafakati üzerine rehin kaldırır ve bunu müteakip satış veya devir işlemi yapılabilir.
Rehin işlemi yapacak ve tütünlere 1177 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde tadat olunanlar gibi el koymak isteyecek olan bankalar ile sair tüzel kişilerin 1177 sayılı Kanunun 58 inci maddesi gereğince belge almaları gereklidir.
Tekel İdaresindeki tüccarın kayıtları, buna göre düzeltilir.
Tüccar tütünlerinin bakımı ve işlenmesi :
Madde 89 -
a) Tütün tüccarı, atelyelerindeki tütünlerin muhafaza ve bakımını dilediği gibi yapmakta serbesttir.
b) Tütün tüccarları tütünlerini Türk Standartları Enstitüsünce saptanan Türk standartlarına göre işlemek zorundadırlar.
Yabancı ülkelerin Türk standartlarına uymayan siparişleri, belgelendirilmek şartıyla ve Ticaret Bakanlığının izniyle Türk standartlarına uyulmadan işlenebilir.
Kendi fabrikalarında kullanmak amacıyla Türkiye'de tütün işleyen yabancı firmalar, Türk standartlarına uymak zorunluğunda değildir.
c) İşlenmiş tüccar tütünleri, vasıflarının bozulması veya ticari değerlerinin kaybolması gibi sebeplerle yeniden işlenebilir.
Ancak, bu tütünlerin işlenebilmesi için, tüccarın o yer Tekel İdaresine yazılı başvurması üzerine, üç kişilik eksperler kurulu tarafından yapılacak muayene sonucunda tütünlerin durumuna göre yeniden işlenmelerinde zorunluluk bulunduğunun, düzenlenecek bir raporla belgelenmiş olması gerekir.
Yeniden işleme sonucunda elde edilen tütünler, aynı kurul tarafından tekrar muayene edilerek, durumları bir raporla saptanır.
İşlenmeden önce yapılan muayenede ticari değerini tamamen kaybettiği saptanan denk halindeki tütünlerle, işlenen tütünlerden ayrılan ve ticari değer taşımadığı işleme sonunda yapılacak muayenede saptanan tütünler 1177 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin son fıkrası gereğince yokedilir.
Yeniden işlenme veya yokedilme sebebiyle vukua gelen değişikliklere göre tüccar ve Tekel kayıtları düzeltilir.
Tüccar bakım işleme atelyelerinin kontrolü :
Madde 90 - Tütün tüccarı, satın aldığı tütünlerin muhafaza, bakım ve işlenmesi amacıyla, gerek kendisine ait gerekse kiralık olarak tuttuğu binaları, bakım veya işleme atelyesi olarak kullanabilmek için, o yer Tekel İdaresine bir dilekçe ile başvurarak örneği bu Tüzüğe ekli 18 numaralı tüccar yaprak tütün bakım ve işleme atelyesi açış belgesi almak zorundadır.
a) Bakım atelyesi açmak amacıyla verilecek dilekçelerde, binanın sahibi, yeri, inşa tarzı, kaç kat olduğu, toplam yüzölçümü, kaç denk bütün alabileceği; işleme atelyesi açmak amacıyla verilecek dilekçelerde ise binanın sahibi, yeri, inşa tarzı, günlük işleme kapasitesi belirtilir.
Tekel İdaresinin 5 gün içinde bir tütün eksperine yaptıracağı inceleme sonunda binanın teknik bakımdan yaprak tütün muhafaza, bakım veya işlemesine elverişli bulunduğu raporla saptandığı takdirde, tüccar yaprak tütün bakım ve işleme atelyesi açış belgesi verilir.
b) Bakım atelyesi, birden fazla tüccara ait tütünlerin ayrı ayrı bakım ve muhafazasına uygun bulunduğu takdirde, birden fazla tüccar tarafından da kullanılabilir. Ancak, bu durumuna daha önceden müşterek bir dilekçe ile o yer Tekel İdaresine bildirilmesi zorunludur.
c) Açış belgesi, yalnız tütün sahibi olan tüccarlar veya vekiline verilir. Bu belgeler başka birine devredilemez.
d) Bakım veya işleme atelyesi, herhangi bir sebeple kapamak isteyen tüccar, durumu o yer Tekel İdaresine yazılı olarak bildirmek ve açış belgesini geri vermek zorundadır.
e) Tütün tüccarı, atelyesindeki tütünlerin tamamını bir başka tüccara devrettiği ve tütünler aynı atelyede kaldığı takdirde, bu atelye için almış bulunduğu açış belgesini, o yer Tekel İdaresine geri verir.
Tütünleri devralan tüccara yeni açış belgesi verilir ve kayıtlarda gerekli düzeltmeler yapılır.
Tüccar tütünleri mevcut bildirimi :
Madde 91 - Tütün tüccarları bir önceki yılın Ağustos ayı sonundaki mevcutları ile o tarihten başlıyarak Eylül ayı başına kadar geçen bir yıl içinde satın aldıkları, sattıkları, ihraç ettikleri ve ellerinde kalan işlenmemiş, işlenmekte ve işlenmiş tütünlerin menşe, ürün yılı, nev'i, denk adedi, net ağırlığı ile bakım ve işleme atelyelerinde o yıl içinde meydana gelen fire ve imhalık miktarını ve işlenmiş tütünlerin yeniden işlenmesi halinde yeni durumları ile ticari değerlerini kaybettikleri için yokedilmesi gerekenlerin miktarını Eylül ayının ilk 15 günü içinde örneği bu Tüzüğe ekli 19 numaralı tüccar tütünleri mevcut mevcut bildirimi ile atelyenin bulunduğu yerin Tekel İdaresine bildirmek zorundadırlar.
Ekiciden satın aldıkları tütünlerin tamamının işlenmesini Eylül ayı başından önce bitiren tütün tüccarları, o yerin Tekel İdaresine aynı şekilde bilgi vererek kayıtlarının ona göre düzeltilmesini isteyebilir. Tüccar tütünlerinin bakımından hasıl olan süprüntü ve kırıntılar; tüccar tütünleri mevcut bildiriminin veriliş tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde tüccarın yapacağı başvurma üzerine kanunda belirtilen usule göre yokedilir.
Tüccar tütünleri kayıt defteri :
Madde 92 - Tütün tüccarları; bakım atelyelerine giren çıkan ve kalan tütünlerin menşe, ürün yılı, nev'i, denk adedi ve net ağırlığı ile imhalık ve fire miktarlarını her atelye için ayrı ayrı olmak üzere, sayfaları Tekel İdaresi tarafından numaralanmış ve mühürlenmiş olan örneği bu tüzüğe ekli 20 numaralı tüccar tütünleri kayıt defterine, her işlemi belirtecek şekilde, tarih sırasına göre kaydetmek zorundadırlar.
Tüccar tütünlerinin Tekel tarafından kayıt ve izlenmesi :
Madde 93 - Tütün tüccarlarının Tekel İdaresine karşı yaprak tütün borçlarını teşkil eden işlenmemiş ve işlenmiş tütünlerin menşe'i, ürün yılı, nev'i, denk adedi, net ağırlığı ile bakım ve işleme atelyelerinde o yıl içinde meydana gelen fire, imhalık miktarları ve işlenmiş tütünlerin yeniden işlenmesi halinde yeni durumları ile ticari değerlerini kaybettikleri için yokedilmesi gerekenlerin miktarı, tüccar tarafından tutulan kayıt defterlerine parelel olarak, o yerin Tekel İdaresince tutulan tüccar tütünleri kayıt defterine, tüccar bildirimleri esas alınmak suretiyle 92 nci madde esaslarına göre kaydedilerek izlenir.
İşlenmemiş tütün kayıtlarının da tüccar tarafından verilmiş bulunan ekici hesap pusulaları paftasına uygun olması gereklidir.
Tüccar tütünlerinin taşınması ve ihracı :
Madde 94 -
a) Bir şehir veya kasabadan diğer bir şehir veya kasabaya taşınacak, yabancı ülkelere ihraç edilecek veya numune olarak gönderilecek tütünler için, bu Tüzüğe ekli 21 numaralı örneğe göre düzenlenmiş tüccar tütünleri taşıma bildirimi ile o yer Tekel İdaresine başvurularak Tüzüğe ekli 22 numaralı örneğe göre tüccar tütünleri taşıma ihracat belgesi alınmak zorunludur.
Tüccarların ekiciden satın aldığı tütünleri için taşıma belgesi düzenlenmesinde, tüccar tarafından verilmiş ekici hesap pusulaları paftasına uygunluk aranır.
Taşınacak tütünlere ait taşıma belgesi ile beraber pafta ve çeki pusulası da tütünlerin gittiği yerin Tekel İdaresine gönderilir.
Bir şehir veya kasabadan diğer bir şehir veya kasabaya taşınacak veya yabancı ülkelere ihraç edilecek işlenmiş tüccar tütünleri için taşıma belgesi düzenlenmesinde tüccar tütünlerine ait Tekel Kayıtlarına uygunluk aranır.
Aynı şehir veya kasaba içinde tüccara ait tütünlerin bir depodan diğerine taşınması için Tekel İdaresine yapılacak başvurmalarda tüccar tütünleri taşıma bildirimi kullanılır.
b) İhraç edilecek tütünlerin 1177 Sayılı Kanunun 68'inci maddesi gereğince ilk muayenesini yapacak olan kurul ile bu muayene sonuçlarına itiraz halinde tütünleri yeniden muayene etmek üzere teşkil edilecek kurula katılacak eksperlerin, yürürlükten kaldırılmış olan 3437 sayılı Tütün ve Tütün İnhisarı Kanununun uygulama şeklini gösteren Tüzüğün 61 - 91'inci maddeleri gereğince açılmış bulunan 5 yıllık tütün eksper kursundan veya 1177 sayılı Tütün ve Tütün Tekeli Kanunu gereğince, Gümrük ve Tekel Bakanlığı tarafından açılan Tütün Eksperleri Yüksek Okulundan diploma ve ehliyetname almış olması şarttır.
Bu eksperler Ticaret Bakanlığı tarafından Devlet memuru olanlar arasından seçilerek, aşağıda metni yazılı yemin ettirildikten sonra görevlendirilir:
"Tarafsız ve tamamen bilim ve tekniğe uygun olarak kimsenin tesiri altında kalmadan gördüğümü, bildiğimi, doğrulukla beyan edeceğime şerefim, namusum ve vicdanım üzerine yemin ederim."
ÜÇÜNCÜ KISIM
Geçici hükümler ve yürürlük hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Geçici hükümler
Tütün teknisyenliği için başvuranlardan istenecek belgeler:
Geçici Madde 1 - 1177 Sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi gereğince tütün teknisyeni ehliyetnamesi almak için açılacak kurslara katılmak isteyenlerden en geç 30 Kasım 1969 tarihine kadar doğrudan doğruya veya çalışmakta oldukları mahallin Tekel İdaresi aracılığı ile Tekel Genel Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvuranların aşağıda belirtilen belgeleri ibraz etmeleri zorunludur:
a) Onaylı nüfus cüzdanı örneği,
b) Ticaret odalarına kayıtlı tütün kuruluşlarında Mayıs 1969 tarihine kadar yaprak tütün alım, bakım, işleme işlerinden biri, ikisi veya tamamında aralıksız olarak beş yıl çalışmış olduğuna ve bu tarihte bu işlerde çalışmakta bulunduğuna dair belge.
Ücretli çalışan kurs adaylarından sigortalı bulunanların belgeleri çalıştıkları yerin bağlı bulunduğu Sosyal Sigortalar Kurumunca, sigortalı olmayanların belgeleri ilgili Maliye dairelerince, tütün tüccarı niteliğinde olanların belgeleri ise kayıtlı bulundukları ticaret odalarınca onaylanacaktır.
Tütün teknisyeni karsuna katılacakların saptanması:
Geçici Madde 2 - Tütün teknisyeni kursuna katılmak isteyenlerin dilekçeleriyle belgeleri Tekel Genel Müdürlüğünce incelenerek, gerekli niteliği taşıdıkları anlaşılanlara bir aday numarası verilir.
Adaylara, kursa katılacakları tarih yazılı olarak bildirilir.
Tütün teknisyeni kursunun yönetimi :
Geçici Madde 3 - Tütün teknisyeni kursu, İstanbul'da Tekel enstitülerinde açılır.
Kurs dönemlerinin başlangıç tarihi, eğitim kadrosu, eğitim programı, sınav usulleri ve kursun yönetimi ile ilgili diğer hususlar Tekel Genel Müdürlüğünce saptanır.
Tütün teknisyeni ehliyetnamesi:
Geçici Madde 4 - Kurs sonunda yapılacak sınavda başarı gösterenlere Tekel Genel Müdürlüğünce tütün teknisyeni ehliyetnamesi verilir.
Tütün teknisyeni ehliyetnamesi, adayın katıldığı kurs ve sınav sonucuna göre yapılan tütün alım, bakım, işleme işlerinden biri, ikisi veya tamamı için ve Ege, Karadeniz ve Marmara Bölgelerinden birisinde, ikisinde veya tamamında geçerli olmak üzere verilir.
Tütün teknisyenlerinin yetkileri :
Geçici Madde 5 - Tütün teknisyenlerinin yetkileri aşağıda gösterilmiştir.
a) Alım işlerinde: Tütün tüccarlarının tütün ekicilerinden veya birbirinden satın alacakları işlenmemiş veya işlenmiş yaprak tütünlerin değer tayini ve alım - satım işlemlerini yapmak.
b) Bakım işlerinde: Yaprak tütünlerin muhafazası, bakımı, fermantasyon ve sevkleri ile ilgili tedbirleri tayin etmek ve uggulamalarını yapmak,
c) İşleme işlerinde; ekici tütünlerinin bu Tüzüğün 17 nci maddesi, ekiciden satın alınan tütünlerin ise Kanunun 66 ncı maddesi hükülerine göre işlenmesini sağlamak.
Tütün teknisyenlerinin sorumlulukları :
Geçici Madde 6 - Tütün teknisyenlerinden :
a) Yanlış değer tayini suretiyle ekiciye veya tütün tüccarlarını zarara soktuğu, (İşlenmemiş tütünlerin değer tayininde kabul edilebilir yanılmış oranı % 10 dur.)
b) Ekici tütün piyasalarını bozucu davranışlarda bulunduğu,
c) Bu tüzüğün geçici 5 inci maddesindeki yetkileri kötüye kullandığı, kesinleşen mahkeme kararıyla saptanmış olanlara verilecek cezaların tayininde bu Tüzüğün 34 üncü maddesi hükümleri uygulanır.
Tütün teknisyenlerinin ehliyetnamelerinin geri alınması :
Geçici Madde 7 - 35 inci maddede belirtilen suçlardan biriyle mahküm olan tütün teknisyenlerinin ehliyetnamesi Tekel Müdürlüğünce geri alınır ve bunlar, tütün teknisyenliği yetkilerini kullanmaktan sürekli olarak menedilirler.
İlk üç yılda verim hesabı :
Geçici Madde 8 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesini izleyen ilk üç üretim yılına ait ortalama dekar verimi, Kanunun geçici 1 nci maddesinde belirtilen üç kişilik kurul tarafından hesaplanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Yürürlük hükümleri
Yürürlük :
Madde 95 - 1177 sayılı Tütün ve Tütün Tekeli Kanununun 12 nci maddesinin b bendi, 15 inci maddesinin birinci ve beşinci fıkraları, 18 inci maddesinin birinci fıkrası, 31 ve 35 inci maddeler, 38 inci maddesi d bendinin son fıkrası, 40 ıncı maddesi, 42 inci maddesinin a bendi, 44 üncü maddesi a bendinin ikinci fıkrası, 51 inci maddesinin üçüncü fıkrası, 62 nci maddesinin ikinci fıkrası, geçici 2 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ve 118 inci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş olan bu Tüzük hükümleri yayımı gününde yürürlüğe girer.
Yürütme :
Madde 96 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BU SAYFADA YER ALAN LİSTELER İÇİN TÜZÜKLER KÜLLİYATININ 3.CİLT 2572 NUMARALI SAYFASINA VEYA 16.3.1975 TARİH VE 15179 SAYILI RESMİ GAZETEYE BAKINIZ.
ÜRETİM VE KISITLAMA CETVELİ (Örnek No: 4) (1)
(Ek: 27.7.1984 - 84/8350 K.)
Ürün yılı ................
İlçesi ................
Köy veya Mahallesi ................
Bağlı bulunduğu Tekel İdaresi ................
Üretim kontenjanı ................
Ekilmek istenen tarlaların toplam
yüzölçümü (dekar) ................
Son üç yıllık dekar verimi
ortalaması (kilo) ................
Üretilmek istenen tütün miktarı (kilo) ................
Ekici üretim katsayısı ................
------------------------------------------------------------------------------
Ekicilerin Tarlaların toplam yüzölçümü (dekar) | Üretebileceğ
-----------------------------------------------------------------| tütün
Sıra no:|Adı ve Soyadı| Üretim yapmak Üretim Fark | miktarı
| | istediği yapabileceği (kısıtlanan)| (kilo)
/////////|/////////////--------------------------------------------------------
| Kır|Kır |Taban|Kır|Kır |Taban|Kır|Kır |Taban
| | |Taban| | |Taban | |Taban |
---------|-------------|--|-----|-----|---|----|-----|---|----|--|-------------
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
-----------------------|--|-----|-----|---|----|-----|---|----|--|------------
T O P L A M | | | | | | | | | |
--------------------------------------------------------
Köyü
............ sınırları içerisinde, ekicilerin ekmek istedikleri
Mahallesi
ve ekebilecekleri tarlaların yüzölçümüyle üretebilecekleri tütün miktarı
adları karşısında gösterilmiştir. .../...19..
...... Tekel İdaresi
Resmi Mühür ve İmza
Yukarıda adı ve soyadı yazılı ekicilere ait ... adet Tütün Ekim
Cüzdanıyla bu Üretim ve Kısıtlama Cetvelinin bir nüshasını........ Tekel
İdaresinden aldım ..../..../19..
......... Muhtarı
Resmi Mühür ve İmza
(Örnek No:20)
(Sayfa 3)
Tüccar tütünleri kayıt defterinin tutulma şekli hakkında not
1- 1177 sayılı Kanunun 62 nci maddesi gereğince tütün tüccarları, her bakım ve işleme atelyesi için giren, çıkan, imhalık, fire, su çürüğü ve kalan tütünleri kaydetmek üzere bu defteri tutacaktır.
2- Tüccarların ekicilerden veya diğer bir tüccardan satın aldıkları tütünlerle diğer bir şehir veya kasabadan ve aynı şehir veya kasaba içinde diğer bir depodan naklettikleri tütünler yukarıdaki esaslara göre bu defterlerin ait olduğu kısmına giren kaydedilecektir.
3- Tücaarın ekicilerden veya diğer bir tüccardan satın aldıkları tütünlerle diğer bir şehir veya kasabadan ve aynı şehir veya kasaba içinde diğer bir depodan naklettikleri tütünler yukarıdaki esaslara göre bu defterlerin ait olduğu kısmına giren kaydedilecektir.
4- Giren kısmında kayıtlı tütünler yabancı ülkelere ihracında, başka bir tüccara devrinde, diğer bir şehir veya kasabaya naklinde veya şehir ve kasaba içinde diğer bir atelyeye taşımasında defterin çıkan kısmına kaydolunacaktır.
5- Defterin işlenmemiş tütünlere ait bölümünün giren kısmında kayıtlı tütünlerden işlemeye verilenler işlenmemiş tütünlere ait bölümün çıkan kısmına ve işlenmekte olan tütünlere ait bölümün giren kısmına ve işlenmeden çıkan tütünler de işlenmekte olan tütünlere ait bölümün çıkan sütununa kaydolunacaktır. İşlemeden çıkan tütünler ve işlenmiş olarak diğer tüccardan devralınan tütünler defterin işlenmiş tütünler bölümünün giren kısmına işlenecektir. İşlenmiş tütünlerden ihraç edilenlerle diğer bir tüccara satılanlar defterin işlenmiş tütünlere ait bölümünün çıkan kısmına kaydolunacaktır. İşlenmiş tütünler için saptanacak neviler alıcının alımlarda değerlendirme için uyguladığı nevilerdir.
6- Tütünlerin işlenmemiş, işlenmekte veya işlenmiş olduklarına göre giriş ve çıkıştan kalan miktar her işlem sonunda bölümlerin kalan tütünlere ait kısmında gösterilecektir.
7- Fire ve usulüne göre yok edilen imhalık tütünlerin (toz, kırıntı ve taahhütlü su çürüğü) miktarı her bölümün buna ait kısmındaki çıkan sütunlarında tarih sırasiyle yazılacak ve not hanesinde de gerekli bilgi verilecektir.
8- Yukarıda yazılı hususlar, ait olduğu sütuna, tarih sırası ile günü gününe kaydolunacaktır.
(Örnek No. 21)
Tüccar tütünleri bildirimi
Tüccarın firma adı :........................................
Tütün ticareti belge No. :........................................
Taşınması istenen tütünün bulunduğu yer ve atelye adı: ............
Tütün taşınacağı yer ve atelye adı:................................
----------------------------------------------------
| Taşınacak tütünlerin |
|---------------------------------------------------|
| | Ürün | | Denk | Net ağırlığı |
|Menşei | yılı | Nev'i | adedi | (Kg.) |
|--------|--------|---------|-------|---------------|
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
----------------------------|------------------------
Toplam | | |
-------------------------
.........Tekel İdaresine
Nitelikleri ve miktarları yukarıda gösterilen işlenmiş/işlenmemiş
tütünlerini............ki atelyemden............ ki atelyeme
taşıyacağını bildirir, gerekli işlemin yapılarak taşıma belgesinin verilme
sini isterim.
...../..../19......
T ü c c a r
Adı ve soyadı
İmza
(Örnek No:22)
T.C.
TEKEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
taşıma
Tüccar tütünleri -------- belgesi
ihracat
Tüccarın firma adı : .................
Tütün ticareti belge No. : .................
taşınacağı
Tütünlerin ---------- yer: ..................
ihraç edileceği
Tüccarın adresi
-----------------------------------------------------------------
| | | | İşlenmiş | | Net |
| | Ürün | | olup | Denk | ağırlığı|
| Menşei | yılı | Nev'i | olmadığı | adedi | (Kg.) |
|--------|--------|----------|------------|----------|----------|
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
----------------------------------------------------------------|
Toplam | | |
|---------------------|
Yukarıda firma adı, tütünlerinin niteliği ve miktarı yazılı tüccara
taşıma
isteği üzerine bu ---------- belgesi verildi
İhracat
...../...../19.....
Tekel İdaresi
Resmi mühür ve imza
---------------------------------------------------------------------
| |
| 24.1.1975 TARİH ve 7/9348 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI |
| İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN TÜZÜĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN |
| TÜZÜKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE |
| |
|-------------------------------------------------------------------|
| |
| Ek ve Değişiklik Getiren Tüzüğü |
| Yürürlüğe Koyan Kararnamenin |
| |
|-------------------------------------------------------------------|
| | | Farklı Tarihte | |
| Tarihi | Numarası | Yürürlüğe Giren | Yürürlüğe |
| | | Maddeleri | Giriş Tarihi |
|-------------|-------------|---------------------|-----------------|
| | | | |
| 6.3.1980 | 8/524 | - | 7.4.1980 |
| | | | |
| 26.4.1982 | 8/4643 | - | 12.5.1982 |
| | | | |
| 27.7.1984 | 84/8350 | - | 28.9.1984 |
| | | | |
--------------------------------------------------------------------
24.1.1975 TARİH ve 7/9348 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI
İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN TÜZÜĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
TÜZÜKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
---------------------------------------------------------------------
Ek ve Değişiklik Getiren Tüzüğü
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
----------------------------------------------------------------------
Farklı Tarihte
Tarihi Numarası Yürürlüğe Giren Yürürlüğe
Maddeleri Giriş Tarihi
----------------------------------------------------------------------