Çeltik, sıcaklık isteği fazla olan bir bitkidir. Yetişme süresi de 90–180 gün (3 – 4 ay ) arasında değişmektedir. Çeltik, su içinde çimlenebilen ve suda erimiş oksijenden kökleri aracılığıyla yararlanabilen tek tahıl cinsidir. Ekiminden hasat dönemine kadar su içinde yetişir.

Çeltik üretiminde ülkemizde il düzeyinde yoğunlaşma vardır. Edirne %44, Samsun %15, Balıkesir %13, Çanakkale %7 ve Çorum %6’lık bir paya sahiptir. 5 ilin üretimleri toplam üretimin %85’ini oluşturmaktadır. Kalan %15’lik kısmı ise Sinop, Tekirdağ, Kırklareli, Bursa, Çankırı, Diyarbakır ve Mersin gibi diğer iller oluşturmaktadır.

Çeltik bitkisi dünya nüfusunun yarısından fazlasının temel gıdası olmasından dolayı çok önemlidir. Ülkemizde kişi başına yıllık pirinç tüketimimiz 9 kg’dır. Türkiye’nin son yıllardaki pirinç tüketimimiz fiyat artışlarına bağlı olarak yılda 535–750 bin ton arasında değişmektedir. Türkiye’de pirinç tüketimi yaklaşık 750 bin ton olurken, bu tüketimin yaklaşık 550 bin tonu yerli üretimle, kalan kısmı ise ithalatla karşılanmaktadır. Bu nedenle ülkemizde pirinç ithalatının 2018 yılı sonuna kadar 200 bin tonu aşması bekleniyor. 

TÜİK verilerine göre son yıllarda ülkemizde pirinç ürünü yeterlilik derecesi yaklaşık % 70’dir. 2017 yılında ülkemizin pirinç ithalatı yaklaşık 149 bin ton, ihracatı ise 49 bin ton olmuştur. Ülkemizde pirinç ithalatının büyük çoğunluğu ise İtalya, Hindistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Çin’den yapılmıştır.2018 yılında ise, pirinç ithalatını Çin ve Arjantin’in yanı sıra, İtalya, Yunanistan, Hindistan, Ukrayna, ABD, Myanmar gibi ülkelerden yapıldı.

Çizelge-1. Türkiye’de Çeltik Ekim Alanı ve Üretimi

Kaynak: TUİK , *ZMO Tahminidir.

Çizelge-2.Türkiye’nin Pirinç İthalat ve İhracat Miktarları

Kaynak: TUİK *2018 yılı ilk 9 aylık veridir.

ZMO olarak yaptığımız araştırmalara göre: 2018 yılında artan döviz kuru ve artan maliyetler doğrultusunda 1 kg çeltiğin maliyeti 2,10- 2,20 liradır. Hasat başladığı dönemde 2,20-3,00 arasında satılan çeltik fiyatları artan kurlar karşısında tüccar fiyatları düşürmeye başlayarak üreticiden 1,90-2,00 lira arasında almıştır. Bakanlık ise, ağustos sonunda başlayan çeltik hasadının başından itibaren üreticilerimizin ürünleri, piyasada oluşan yüksek değerden işlem gördüğünden TMO olarak müdahaleye gerek duymadığını beyan etmiştir. TMO’nun müdahale fiyatlarını kasım ayı ortalarında geç açıklaması ve daha sonrada 60 randımanlı Osmancık çeşidi çeltik fiyatını, 2018 yılında ton başına 2.600 TL olarak belirlemesi üretici açısından sıkıntılara neden olmuştur.

Üretici çeltik yetiştirmek için bir yandan küresel iklim değişikliğinin etkilerine maruz kalırken diğer yandan girdi maliyetlerinin yüksekliği ile üretim yapmaya çalışmaktadır. Bu yıl üretici ortalama olarak 1 kg çeltiği 2,2 TL’ye satmak durumunda kalmıştır. Sonuç olarak 1kg çeltikten 650-700 gram pirinç elde edildiğine göre, çeltiği alan firmaların 1kg pirinç için eline 3,1-3,3 TL geçecektir. Aynı pirinç firmalar tarafından paketlenip marketlere gittiğinde 1 kg Osmancık Pirinci 11 TL, 1kg Baldo Pirinç 15 TL olmaktadır. Sizce kazanan kim?

Çözüm: KOOPERATİFLEŞMEDİR.

2019 DÖNEMİ TMO ÇELTİK ALIM FİYATLARI