SELMA BEKTAŞ

Gıda sektörüne yasa dayanmıyor. Sektörde ezberleri bozacağı iddasıyla çıkarılan ve yürürlükte olduğu 2004‘ten bu yana sürekli değişiklilerle gürdeme gelen 5179 Sayılı Gıda Yasası tamamen kaldırılıyor. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 5179 Sayılı Gıda Yasası‘nın yerine, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı‘nı Bakanlar Kurulu gündemine geldi. Ancak, tasarı sektörün tepkisini çekiyor. Yeni yasa taslağının, Mevcut 5179 Sayılı Gıda Yasasından bile geride olduğunu savunan sektör uzmanları, herşeyden önce, veterinerlik, gıda, bitki sağlığı ve yem gibi hepsi ayrı bir yasa konusu olan alanların tek bir yasada toplanmış olmasının büyük hata olduğunu belirtiyor. Ayrıca söz konusu taslağın ağırlıklı olarak veteriner hizmetlerine yer vermesi eleştirilerin başka bir noktası. Türkiye‘nin üretim deseninin yüzde 80 bitkisel ağırlıklı olduğunu belirten uzmanlar, hayvansal üretimin bu kadar çok öne çıkmasını stratejik bir hata olduğunun altını çiziyorlar. Taslaktaki önemli değişikliklerden biri de sektörde denetim hizmeti veren sorumlu yöneticilik kavramının ortadan kaldırılması ve bu konuda sadece et, süt ve su ürünleri alanında veteriner hekimler görev yapacak. Taslak bu haliyle de kendisi de veteriner olan Bakan Mehdi Eker‘in meslekdaşları için iyi olacak diye değerlendiriliyor.  

Yasa taslağı değil çorba

2004 yılı gıda sektörü açısında önemli bir tarihti. Çünkü o tarihe kadar sürekli yönetmeliklerle idare etmek zorunda kalan sektör, 1995 yılında 560 Sayılı Kanun hükmünde Kararname‘ye bağlanmış ve nihayet 2004 yılında ise kendi yasasına kavuşmuştu. Ancak yasa daha ilk çıktığı günden itibaren sürekli eleştirilere maruz kalmıştı. Yasa çıkmasına rağmen maddelerinin çok sayıda yönetmeliklere bağlanması ve yönetmelik sayısında sürekli değişiklik yapılması yasanın işlerliğini geciktirdiği gibi yanlış uygulamalara vize çıkarmıştı.

Devlet Bakanı Cemil Çiçek‘in yaptığı "Veteriner Hizmetleri, Bitki ağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı hazırlanıyor" açıklaması sektörde yeniden tartışmaları gündeme getirdi. Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Fatih Taşdöğen, söz konusu yeni taslağını dört yasanın toplamı olduğu için çorba olarak nitelendirdi. Taşdöğen, "Bu yasa sözde AB kriterlerine uyum için hazırlanıyor. Ancak veterinerlik, yem, gıda ve bitki sağlığı gibi AB‘de ayrı ayrı üç yasa konusu olan alanlar bir yasada toplanıyor. Oysa AB de gıda ve yem, veteriner hizmetleri ve bitki sağlığı ayrı yasaların konusundur" açıklamasını yaptı.  Hükümetin 5179 Sayılı Yasa‘sını hazırlarken de benzer bir uygulama içinde olduğunu ancak kamuoyu tarafından engellendiğini anlatan Taşdöğen, şöyle devam etti:

"Gıda Yasası ilk çıktığı zaman biz yasanın eksik olduğu görüşünü savunmuş ve yeni bir düzenleme istemiştik. Hükümet bunun üzerine gıda kanunu, veterinerlik hizmetleri, yem ve gıda hijyen ve resmi kontrollere ilişkin kanun hazırladı. O zaman da paketin veterinerlik ağırlıklı olduğunu savunarak paketin geri çekilmesini sağlamıştık. Bunun üzerine 2006‘da veteriner hizmetleri, gıda ve yem olarak yeni bir tasarı hazırlamışlardı. Bu sefer bitki sağlığı yoktu. Türkiye‘nin koşullarına uygun olmadığı gerekçesiyle itiraz ettik. Ayrıca sorumlu yöneticilik bu taslaklarda da kaldırılıyordu, hizmetler ücretelnedirileceği için sanayici de itiraz etti yine geri çekildi. Şimdi sonuncu çalışma hepsinden daha vahim olarak karşımızda."

Bakanlığın taslaklarla ilgili çalışmaları büyük bir gizlilik içinde yürüttüğünü, bakanlık içinde bile bunun gizlendiğini iddia eden Taşdöğen, "Sektör tarafları olarak taslağın son halini görmek için çok çaba gösterdik ancak şu an kadar elimize geçmedi. Ama önceki çalışmalardan biliyoruz ki bu yasa kendisi de veteriner olan bakanın lobi etkisinde kalarak hazırladığı bir yasaya dönüştü. Çünkü 64 safya olan yasa taslağının 42 sayfası veterinerlik hizmetini kapsıyor" diye konuştu.  

15 BİN KİŞİ İŞSİZ KALABİLİR

Gıda Mühendisleri Odası Marmara Bölge Sorumlusu İbrahim Kaya ise taslağı az da olsa inceleme şansı bulduklarını ancak son hali ile ilgili bir bilgilerinin olmadığını söyledi. Kaya, taslakta dikkatlerini çeken sorumlu yöneticiliğin veteriner hekimlerle sınırlandırılmasının büyük hata olduğunun altını çiziyor. Şu anda gıda, kimya, ziraat mühendisleri ile veterinerlerden oluşan 28 bin civarında sorumlu yöneticinin bulunduğunu belirten Kaya, "Yeni tasarı veteriner hekimlik dışında diğer sorumlu yöneticilerin işine son veriyor. Bu bir yandan kriz ortamında 15 bin kişinin işsiz kalması anlamına geliyor diğer taraftan sektörde kayıt dışılık da dahil ciddi problemlere vize çıkarıyor. Çünkü sorumlu yöneticiler bakanlık adına denetim yapma ve üretim standartlarını yerine getirmekle yükümlü. İstanbul‘da 62 bin gıda işletmesine sadece 258 denetçi bakıyor. Bunun sadece bir meslek grubu lehine değiştirilmesi yanlış" açıklamasını yaptı.

Tasarının veteriner hizmetleri ağırlıklı olmasının büyük bir yanılgıya neden olduğunu dile getiren Kaya, şöyle devam etti: "Bakanlık AB‘yi örnek aldık diyor ancak AB‘nin beslenme ağırlığı yüzde 70 hayvansal ürünlerden kaynaklanıyor. Türikye‘de ağırlık bitkisel beslenmeden yana. Ayrıca, bakanlığın gerçekleştirdiği 340 bin adetlik denetimlerin ancak yüzde 14‘ü et ve süt ürünlerini kapsıyor. Taslakta süs bitkisi, süs köpeğinin adı geçiyor... Ne fonksiyonel ürün ne gıda ambalajı ne de genetiği değiştirilmiş ürünlerle ilgili tanım konmuyor."  

BAKANLIĞIN ADI DA DEĞİŞECEK

Hükümetin gündeminde sadece gıda yasasının yerine tasarladığı yeni taslak yok. Aynı zamanda Bakanlığın adını Tarım ve Gıda Bakanlığı olarak değiştirecek yasa taslağı ile genetiği değiştirilmiş ürünleri kapsayan Ulusal Biyogüvenlik Yasa Taslağı da meclise inmek için gün sayıyor. Uzmanlar her iki yasa taslağının da tıpkı gıda yasasında olduğu yanlışlarla dolu olduğunu savunuyor.