TMO’NUN PİRİNÇ İÇİN UYGULADIĞI YÜZDE 35–40 ORANINDAKİ GÜMRÜK VERGİSİNİ KALDIRMAMASI ÜZERİNE TÜRKİYE’Yİ 2 KASIM 2005’TE ALINACAK ÖNLEMLER KONUSUNDA DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ’NE ŞİKâYET EDEN ABD, BU SEFER KONUNUN KURULACAK UZLAŞTIRMA PANELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN 6 ŞUBAT’TA DTÖ’ YE BAŞVURDU.

EKONOMİ SERVİSİ

TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ’NİN (TMO) PİRİNÇ İTHALATINDA TARİFELİ KONTENJAN SİSTEMİNE GEÇMESİ ABD’Yİ KIZDIRDI. TMO’NUN PİRİNÇ İÇİN UYGULADIĞI YÜZDE 35-40 ORANINDAKİ GÜMRÜK VERGİSİNİ KALDIRMAMASI ÜZERİNE TÜRKİYE’Yİ 2 KASIM 2005’TE ALINACAK ÖNLEMLER KONUSUNDA DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ’NE ŞİKâYET EDEN ABD, BU SEFER KONUNUN KURULACAK UZLAŞTIRMA PANELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN 6 ŞUBAT’TA DTÖ’ YE BAŞVURDU. BÖYLECE ABD İLE TÜRKİYE ARASINDA EN AZ 6 AY SÜRMESİ BEKLENEN, DTÖ BÜNYESİNDEKİ HUKUK SAVAŞI BAŞLAMIŞ OLDU. DAHA ÖNCE DE LOBİLERİ ARACILIĞIYLA TÜRKİYE’NİN PİRİNÇTEKİ KORUMALARININ KALDIRILMASINI İSTEYEN ABD, ARALIK 2005’TE CENEVRE’DE TARIM BAKANLIĞI, DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI (DTM) YETKİLİLERİNDEN OLUŞAN TÜRK HEYETİ İLE YAPTIĞI GÖRÜŞMELERDEN İSTEDİĞİ SONUCU ALAMAMIŞTI.

ABD, TÜRKİYE’Yİ DTÖ’DE TARAF OLDUĞU SERBEST TİCARET KURALLARINI İHLAL ETMEKLE SUÇLUYOR. ÇÜNKÜ İKİ YIL ÖNCESİNE KADAR PİRİNÇ İTHALATINI SERBEST BIRAKAN TÜRKİYE, SON İKİ YILDIR İTHALATTA KISITLAMA YOLUNA GİDEREK TARİFELİ KONTENJAN UYGULAMASINA GEÇTİ. YANİ ARTIK FİRMALAR İTHALAT YAPABİLMEK İÇİN ÖNCE YERLİ ÜRETİCİDEN PİRİNÇ YA DA ÇELTİK ALMAK VE BUNU BELGELEMEK ZORUNDALAR. BU POLİTİKA TÜRKİYE PİRİNÇ İTHALATI İÇİNDE ÖN SIRALARDA YER ALAN ABD’NİN PAYINI AZALTTI. ABD’NİN BİR DİĞER İTİRAZI DA PİRİNÇ İTHALATINDA UYGULANAN YÜKSEK GÜMRÜK VERGİLERİ. PİRİNÇ İTHALATI İÇİN YÜZDE 43, ÇELTİK İTHALATINDA İSE YÜZDE 22 GÜMRÜK VERGİSİ UYGULAYAN TÜRKİYE, YÜKSEK VERGİLERİN CAYDIRICI OLACAĞINI DÜŞÜNEREK, ÜRETİM ARTIŞINI SÜREKLİLEŞTİRMEYİ HEDEFLİYOR. ABD, İTHALATI KISITLAYICI TEDBİRLERİ KALDIRMAMASI HALİNDE, TÜRKİYE’YE MİSİLLEME TEHDİDİNDE BULUNUYOR. İTHALATÇI FİRMALARIN SON DÖNEMLERDE DAHA UCUZ PİRİNÇ VEREN ÇİN VE MISIR GİBİ ÜLKELERE YÖNELMELERİ DE ABD’Yİ KIZDIRIYOR. ABD’NİN ŞİKâYET DİLEKÇESİNİN ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDA SONUÇLANMASI BEKLENİYOR.

YERLİ ÜRETİM ARTIYOR

TÜRKİYE, PİRİNÇ İTHALATINA 1980’Lİ YILLARIN BAŞINDA ABD CARLOS MARKASIYLA BAŞLADI. BUGÜN BAŞTA ABD OLMAK ÜZERE MISIR, ÇİN VE İTALYA’DAN 100 MİLYON DOLARA YAKIN PİRİNÇ ALAN TÜRKİYE, İTHALATI HEM ÇELTİK HEM DE KARGO PİRİNÇ OLARAK İKİ ŞEKİLDE YAPIYOR.

2 YILDIR İTHALATA GETİRDİĞİ KISITLAMALARLA ÜRETİMİ TEŞVİK ETMEYİ PLANLAYAN TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ (TMO) BUNU KISMEN DA OLSA BAŞARMIŞ DURUMDA. PİRİNÇ DEĞİRMENCİLERİ DERNEĞİ (PDD) VERİLERİNE GÖRE 3 YIL 450 BİN TON ÇELTİK ÜRETİLİRKEN, BU RAKAM 2004’TE 550 BİN TON, 2005’TE İSE 625 BİN TONA ÇIKTI. ÜRETİMİNİ ARTIRAN TÜRKİYE BİR YANDAN ABD’NİN ŞİKâYET DİLEKÇESİYLE UĞRAŞIRKEN ÖTE YANDA YÜKSEK FİYAT TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA. DÜNYANIN EN PAHALI PİRİNCİNİ ÜRETEN TÜRKİYE, YERLİ ÜRETİMİNİ ARTIRIRKEN, PAHALI PİRİNÇ SORUNUNU ÇÖZMESİ GEREKİYOR. İTHAL ÜRÜNLERE GÖRE DAHA PAHALI OLAN YERLİ PİRİNÇ, TÜKETİCİNİN MAKARNA VE BULGUR GİBİ ALTERNATİF ÜRÜNLERE YÖNELMESİNE NEDEN OLUYOR. 2000’DE KİŞİ BAŞINA PİRİNÇ TÜKETİMİ 12 KİLOYA KADAR YÜKSELMESİNE RAĞMEN ŞU ANDA TÜKETİM ORANI 8 KİLOYA GERİLEMİŞ DURUMDA.

ABD, İTHAL PİRİNCİN TÜRKİYE’YE DOLMASINI İSTİYOR

ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI GÖKHAN GÜNAYDIN, ABD’NİN BU BAŞVURUSUNUN HAKSIZ OLDUĞUNA DİKKAT ÇEKTİ. GÜNAYDIN, TÜRKİYE’NİN HUBUBAT SEKTÖRÜNDE EN DÜŞÜK GÜMRÜK VERGİSİNİ PİRİNÇTE UYGULADIĞINI BELİRTEREK, VERGİ ORANININ YÜZDE 35-40 BANDINDA OLDUĞUNU AÇIKLADI. MISIR VE BUĞDAYDA YÜZDE 180 ORANINDA VERGİ UYGULANDIĞINI KAYDEDEN GÜNAYDIN, “TEMEL OLARAK ALTI ÇİZİLMESİ GEREKEN ŞEY TÜRKİYE’NİN YALNIZCA DTÖ KURALLARI İLE UYUMLU GÜMRÜK VERGİSİ UYGULAYABİLDİĞİDİR. 1999’DA URUGUAY TURU’NDA İMZALANAN ANLAŞMA NEYSE TÜRKİYE BUNU YAPMA HAKKINA SAHİP. BU ANLAŞMA YÜZDE 35-40 BANDINDA VERGİ UYGULANMASINA İZİN VERİYOR. ABD’NİN İSTEDİĞİ BU VERGİNİN AŞAĞIYA ÇEKİLMESİ. ABD’NİN BU TALEPTE GEREKÇESİ İSE HEM KUZEY AMERİKA’DAN, HEM DE UZAK ASYA’DAN GELEN İTHAL PİRİNCİN TÜRKİYE’YE DOLMASI. ABD YENİ PAZAR ARIYOR. BİZ DTÖ’YE UYUMLU OLDUĞUMUZ İÇİN ABD BÖYLE BİR TALEPTE BULUNMAKTA HAKSIZDIR” DİYE KONUŞTU.

TRAKYA BÖLGESİ TÜRKİYE’NİN İHTİYACINI KARŞILAR

1981’DEN BU YANA PİRİNÇ İTHALATININ KRONİKLEŞTİĞİNİ SÖYLEYEN REİS TARIMSAL AŞ BAŞKANI MEHMET REİS’E GÖRE TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ’NİN ÜRETİM ARTIŞINI HEDEFLEMESİ DOĞRU BİR DÜŞÜNCE FAKAT BUNUN İÇİN UYGULANAN YÖNTEM YANLIŞ. “TÜRKİYE PİRİNÇ İTHALATINDAKİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNDEN ATMAK ZORUNDADIR” DİYEN REİS, FAKAT BU SORUNUN KISITLAMALAR YA DA YASAKLAMALARLA DEĞİL ANCAK ÜRETİM ARTIŞIYLA ÇÖZÜLEBİLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYOR. ŞU ANDA UYGULANAN POLİTİKALARLA ÜRETİCİNİN DESTEKLENEMEYECEĞİNİ BELİRTEN REİS, TARIMA ELVERİŞLİ ALANLARIN ÜRETİME AÇILMASI, SULAMA SORUNLARININ ÇÖZÜME KAVUŞTURULMASI HALİNDE TRAKYA BÖLGESİNİN BİLE TÜRKİYE’NİN İHTİYACINI KARŞILAYACAK 700 BİN TON ÇELTİK ÜRETEBİLECEK POTANSİYELE SAHİP OLDUĞUNU SAVUNUYOR.

İTHALATA GEREK KALMAYACAK

PİRİNÇ DEĞİRMENCİLERİ DERNEĞİ BAŞKANI TURGAY YETİŞ DE, TARİFE KONTENJANI SİSTEMİ SAYESİNDE PİRİNÇ DEĞİRMENCİLERİNİN, ÜRETİCİNİN ELİNDEKİ ÜRÜNÜN YÜZDE 60’INI ALDIĞINI BELİRTİRKEN, DTÖ KURALLARINA AYKIRI OLARAK ABD’NİN KENDİ ÜRETİCİLERİNE ÇOK YÜKSEK SÜBVANSİYONLAR VERDİĞİNİ, TÜRKİYE’NİN DE DTÖ BÜNYESİNDE BUNU GÜNDEME GETİREBİLECEĞİNİ SÖYLEDİ.

ABD’DE FİYATLARIN ÇOK ARTIĞINI KAYDEDEN YETİŞ, İTHALAT AÇILSA BİLE ABD’DEN PİRİNÇ İTHAL EDİLMESİNİN FİYAT AÇISINDAN AVANTAJLI OLMADIĞINI, ABD ORTA TANE PİRİNCİNİN TÜRKİYE TESLİM FİYATI 520 DOLAR İKEN MISIR’DAN İTHALATIN 340–345 DOLARA MAL OLDUĞUNU ANLATTI. PİRİNÇ ÜRETİCİLERİ DE TÜRKİYE’NİN UYGULADIĞI İTHALAT POLİTİKASI NEDENİYLE PİRİNÇ ÜRETİMİNİN SON YILLARDA HIZLA ARTTIĞINI BELİRTİRKEN, BU POLİTİKANIN SÜRDÜRÜLMESİ HALİNDE, BİRKAÇ YILA KADAR İTHALATA GEREK KALMAYACAĞINI SÖYLEDİ.