Taslağın Geneli Üzerindeki Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Bilindiği üzere, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nca hazırlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli Satış Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, 12.2.2009 gün ve 27139 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bakanlık, 3 ay sonra, 12.6.2009 gün ve 27256 sayılı Resmi Gazete‘de ikinci bir yönetmelik yayımlayarak, ilkini yürürlükten kaldırmıştır.

Tekniğe ve hukuka aykırı olan her iki yönetmeliğin, çok sayıdaki maddesinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle ODA‘mız yargıya başvurmuştur.

Bu kez görüşümüze sunulan taslak yönetmelik ise, 12.6.2009 gün ve 27256 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan yönetmelikle aynı özellikleri taşımakta olup, yönetmelik taslağında bir önceki yönetmeliğe göre hiçbir önemli değişiklik yapılmamıştır. Taslakta sadece tekniker ve teknisyenlere verilen reçete yazma yetkisi kaldırılmıştır.

Taslak, genel olarak incelendiğinde, Bakanlığın serbest çalışan ziraat mühendislerine sınav yapma ısrarını sürdürdüğü görülmektedir. Bunu bir kez daha belirtmek isteriz ki, Bakanlığın bu konuda yasal bir yetkisi bulunmamaktadır.

Diğer taraftan yönetmelikte eğitimle ilgili herhangi bir husus yer almamaktadır. Ziraat Mühendisleri Odası, bitki koruma ürünleri reçetesi yazacak ziraat mühendislerinin eğitimden geçirilmesi gerektiğini savunmaktadır.

Şöyle ki;

1- Halen kamuda veya fakültelerde görevini sürdüren; "bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma ana bilim dalında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisleri, Ziraat fakültesi bitki koruma bölümlerinde görevli öğretim elemanları,  Bitki koruma bölümü mezunu olmayan ancak zirai mücadele araştırma enstitülerinde veya diğer araştırma enstitülerinin bitki koruma ile ilgili araştırma bölümlerinde en az üç yıl süre ile görev yapan konu uzmanı ziraat mühendisleri, il müdürlüklerinde bitki koruma şubelerinde ve ilçe müdürlüklerinde bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süre ile görev yapan bitki koruma bölümü mezunu olmayan ziraat mühendisleri" hariç olmak üzere, kamuda görevini sürdüren "Ziraat fakültelerinin bitki koruma bölümü dışındaki diğer bölümlerinden mezun olan ziraat mühendisleri" Bakanlıkça eğitimden geçirilmeli ve bu ziraat mühendisleri Bakanlıkça yapılacak sınava girmelidir.

2- Özel kuruluşlar ile zirai mücadele konularında danışmanlık hizmeti veren kuruluşlarda veya kendi nam ve hesabına serbest olarak çalışan ziraat mühendisleri ODA‘mızca düzenlenecek eğitimlere ve akabinde yapılacak sınava katılmalıdır. Serbest çalışan, ziraat fakültesi bitki koruma bölümlerinde görev yapmış öğretim elemanları ile bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma ana bilim dalında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisleri eğitim ve sınavdan muaf tutulmalıdır.

Taslağın geneli üzerindeki görüş ve değerlendirmelerimiz ışığındaki tekliflerimiz, aşağıda görülmektedir.

Taslak Maddesi

Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Dayanak

Madde 3-

Hazırlanan yönetmelik taslağında, 13/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 18, 19, 20 ve 39 uncu maddeleri dayanak olarak gösterilmiştir.

Ancak, yönetmelik taslağında yer alan hususlar ziraat mühendislerince uygulanacağından, taslakta ziraat mühendislerinin yasal görev ve yetkilerine ilişkin mevzuatın açık olarak yer alması gereklidir.

Bu çerçevede, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun‘un ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük‘ün zirai mücadele alanındaki hükümleri, yasal dayanak kısmına eklenmelidir.

Yönetmeliğin Yasal Dayanak kısmına, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisleri Hakkındaki Kanun‘un 2 inci ve 6 ıncı maddesi ile Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün 5 inci maddesi de eklenmelidir. 

Tanımlar

Madde 4 -

Taslak yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4 üncü maddesine, Taslakta bulunmayan "Denetçi" tanımının eklenmesi gereklidir.

"Denetçi" tanımlaması, Taslak Yönetmeliğin "Denetim" başlıklı 18. maddesini de tamamlamış olacaktır.

Bilindiği üzere 6235 sayılı TMMOB Kanunu‘nun 33. maddesinde," Türkiye‘de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat yapabilmeleri için ihdisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler." hükmü bulunmaktadır.  

Bu hükme istinaden, reçete yazma yetkisine sahip olacak serbest ziraat mühendislerinin ODA‘mıza kayıtlı olma zorunluluğu bulunmaktadır.

Bu nedenle 4. maddeye "meslek odası" tanımı da eklenmelidir.

Denetçi: Bakanlığın İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri zirai mücadele birimlerinde çalışan ziraat mühendisleri veya yasal eğitim - sertifika süreçlerinden geçmiş yetkili ziraat mühendisleri

Meslek odası: Ziraat Mühendisleri Odası

Reçete zorunluluğu olan bitki koruma ürünleri

MADDE 5-

5. maddede reçete zorunluluğu olan bitki koruma ürünleri olarak,

"a)Pestisitler (Bakırlı ve kükürtlü preparatlar hariç),

b) Bitki gelişim düzenleyicileri (BGD),

c) Genel Müdürlükçe geçici olarak kullanımına izin verilen bitki koruma ürünleri."

yer almakta olup, bu listenin yeniden düzenlenmesinin yararlı olacağı düşüncesindeyiz.

Reçete zorunluluğu olan ve reçete zorunluluğu olmayan bitki koruma ürünleri

Madde 5-

(1) Aşağıda belirtilen bitki koruma ürünleri reçeteli satılır.

a) Nematisitler ve fumigantlar,

b) Çok Zehirli Gruba giren pestisitler,

c) Bakanlık tarafından yasaklanacak pestisitler listesinde olan bitki koruma ürünleri (piyasada satışı kaldırılıncaya kadar)

(1) Aşağıda belirtilen bitki koruma ürünlerinde reçeteli satış zorunluluğu bulunmamaktadır.

Reçeteye gerek olmayan bitki koruma ürünleri,

a) Bitki gelişim düzenleyicileri (BGD),

b) Böcek cezbedicileri (Atractantlar),

c) Etiketinde‘‘Dikkat‘‘ yazan Fungisitler,

ç) Tuzak ve feromonlar.

d) Biyopreparatlar,

e) Böcek kaçırıcıları (Repellentler),

f) Biyolojik mücadele etmenleri,

g) Tarım dışı alanlarda amatörlerin hobi bahçelerinde kullanımı için (250 m2 den az alanlarda ve toksikolojik açıdan 1.ve 2.sınıfa girmeyen) geliştirilen küçük ambalajlı bitki koruma ürünleri.

Reçete düzenleme

Madde 9-

Taslağın 9. maddenin 2. fıkrasında,

"Reçete yazma yetkisine sahip kişi, reçete talebiyle kendisine müracaat eden üreticinin yazılı ve sözlü açıklamaları ile varsa yanında getirdiği zararlı organizma, bulaşık veya zarar görmüş bitki örneklerini inceler ve bu bilgiler doğrultusunda reçeteyi düzenler. Yeterli bilgi ve bulgu olmaması durumunda arazi ziyareti yapılabilir." hükmü bulunmaktadır.

Bu hüküm, arazide herhangi bir inceleme yapılmaksızın sadece masa başında reçete yazılmasına olanak sağlayacaktır. Bu durum reçetenin sağlıklı olarak yazılmamasına neden olacaktır.

Zararlı organizmalara karşı ilaç önerilirken zararlı ve hastalığın yoğunluğu, mücadele eşiği, ekonomik zarar eşiği gibi bilimsel kriterlerin, bitkilerin fenolojisi ve yetiştirme koşullarının dikkate alınmasının yanı sıra, mücadelenin, entegre yöntemlerle yapılması gerekir. Bu çerçevede, kültürel, fiziksel, biyolojik mücadele yöntemlerinden sonra, ihtiyaç kalırsa pestisitler önerilmelidir. Bu kapsamda reçete yazma işinin sahanın kontrolünden sonra yapılması esastır.

Bu kapsamda maddenin revizesinde yarar görülmektedir.

9. maddenin 2. fıkrası aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmelidir.

(2) Reçete yazma yetkisine sahip kişi, reçete talebiyle kendisine müracaat eden üreticinin arazisini ziyaret ederek reçeteyi düzenler. Arazi ziyareti olanaksızsa veya ziyareti gerektirmiyorsa üreticinin yazılı veya sözlü beyanı ile yanında getirdiği zararlı organizma, bulaşık veya zarar görmüş bitki örneklerini inceler ve bu bilgiler doğrultusunda reçeteyi düzenler.

Reçete yazma yetki belgesi almak için müracaatta bulunabilecek kişiler

Madde 11-

  11. maddede,

"(1) Aşağıda belirtilen kişiler, Reçete Yazma Yetki Belgesi almak için müracaatta bulunabilir.

          a) Bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma ana bilim dalında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisleri,

          b) Ziraat fakültesi bitki koruma bölümlerinde görevli öğretim elemanları,

          c) Bitki koruma bölümü mezunu olmayan ancak zirai mücadele araştırma enstitülerinde veya diğer araştırma enstitülerinin bitki koruma ile ilgili araştırma bölümlerinde en az üç yıl süre ile görev yapan konu uzmanı ziraat mühendisleri,

          ç) İl müdürlüklerinde bitki koruma şubelerinde ve ilçe müdürlüklerinde bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süre ile görev yapan bitki koruma bölümü mezunu olmayan ziraat mühendisleri,

          d) Ziraat Fakültesi bitki koruma bölümlerinde görev yapmış emekli öğretim elamanları, bitki koruma bölümü mezunu olmayan ancak zirai mücadele araştırma enstitülerinde veya diğer araştırma enstitülerinin bitki koruma ile ilgili araştırma bölümlerinde en az üç yıl süre ile görev yapmış konu uzmanı emekli ziraat mühendisleri, il müdürlüklerinde bitki koruma şubelerinde ve ilçe müdürlüklerinde bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süre ile görev yapmış emekli ziraat mühendisleri,

          e) Ziraat fakültelerinin bitki koruma bölümü dışındaki diğer bölümlerinden mezun olan ziraat mühendisleri,

          f) Sadece tütünlerde kullanılan bitki koruma ürünlerini reçeteye yazmak üzere resmi ve özel kuruluşlarda görevli tütün teknoloji mühendisleri," şeklinde hükümler bulunmaktadır.

Bu maddede kamu çalışanı ziraat mühendisleri ile serbest çalışan ziraat mühendisleri arasında net bir ayrım yapılmamıştır.

Bu nedenle maddenin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

"(1) Aşağıda belirtilen kişiler, Reçete Yazma Yetki Belgesi almak için müracaatta bulunabilir.

a) Bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma ana bilim dalında yüksek lisans veya doktora yapmış, kamu çalışanı ziraat mühendisleri,

b) Ziraat fakültesi bitki koruma bölümlerinde görevli öğretim elemanları,

   c) Bitki koruma bölümü mezunu olmayan ancak zirai mücadele araştırma enstitülerinde veya diğer araştırma enstitülerinin bitki koruma ile ilgili araştırma bölümlerinde en az üç yıl süre ile görev yapan ve halen görevini sürdüren konu uzmanı ziraat mühendisleri,

   ç) İl müdürlüklerinde bitki koruma şubelerinde ve ilçe müdürlüklerinde bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süre ile görev yapan ve halen görevini sürdüren bitki koruma bölümü mezunu olmayan ziraat mühendisleri,

d)Ziraat fakültelerinin bitki koruma bölümü dışındaki diğer bölümlerinden mezun, kamu çalışanı ziraat mühendisleri,

e) Özel kuruluşlar ile zirai mücadele konularında danışmanlık hizmeti veren kuruluşlarda veya kendi nam ve hesabına serbest olarak çalışan ve meslek odasının düzenleyeceği meslek içi eğitimlere katılarak sertifikalandırılan ziraat mühendisleri, bitki koruma ürünleri reçeteleri yazma yetkisine sahiptirler. Bu bentte belirtilen nitelikte olan, ziraat fakültesi bitki koruma bölümlerinde görev yapmış öğretim elemanları ile bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma ana bilim dalında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisleri için eğitim koşulu aranmaz.

f) Sadece tütünlerde kullanılan bitki koruma ürünlerini reçeteye yazmak üzere görevli tütün teknoloji mühendisleri,"

Reçete düzenleme yetkisi

Madde 12-

12. maddede,

(1) Bakanlıktan Reçete Yazma Yetki Belgesi almayan kişiler bitki koruma ürünü reçetesi yazamaz.

          (2) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen ziraat mühendisleri Reçete Yazma Yetki Belgesi almak için kurum kimlik belgesi veya çalıştığını gösteren belge ve nüfus cüzdanı fotokopisi ile görev yaptığı ilin il müdürlüğüne müracaat eder.

          (3) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (d) bentlerinde belirtilen ziraat mühendisleri 11 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen bilgi ve belgelerle bulundukları ilin il müdürlüğüne müracaat eder.

          (4) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen ve reçete yazma yetkisi almış ziraat mühendisleri emekli olduklarında, 11 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şartları yerine getirmeleri halinde reçete yazma yetkisine sahip olur.

          (5) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerinde belirtilen kişiler 13 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen bilgi ve belgelerle bulundukları ilin il müdürlüğüne müracaat eder."

Hükmü bulunmakta olup, 11. madde ile ilgili görüş ve değerlendirmelere bağlı olarak yaptığımız teklif doğrultusunda, 12. maddenin de yeniden düzenlenmesi gerekir.

"Kamu çalışanı ziraat mühendisleri Bakanlıktan Reçete Yazma Yetki Belgesi alır. Serbest çalışan ziraat mühendisleri ve tarım danışmanları ise meslek odası tarafından verilen eğitim sonucunda yapılan sınavda başarılı olduğu takdirde Reçete Yazma Yetki Belgesi alır. Reçete Yazma Yetki Belgesi almayan kişiler bitki koruma ürünü reçetesi yazamaz.

(2) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen ziraat mühendisleri Reçete Yazma Yetki Belgesi almak için kurum kimlik belgesi veya çalıştığını gösteren belge ve nüfus cüzdanı fotokopisi ile görev yaptığı ilin il müdürlüğüne müracaat eder.

(3) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (d) ve (f) bentlerinde belirtilen kişiler, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen bilgi ve belgelerle bulundukları ilin il müdürlüğüne müracaat eder.

(4) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilen kişiler 13 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen bilgi ve belgelerle bulundukları ilin il müdürlüğüne müracaat eder.

Reçete yazma yetkisinin verilmesi

Madde 13-

13. maddenin 1. fıkrasında

"(1) Yetki belgesi almak isteyen kişiler aşağıdaki bilgi ve belgelerle birlikte bir dilekçe ile İl Müdürlüğüne müracaat ederler.

          a) Son öğrenim durumunu gösterir belgenin aslı veya onaylı sureti,

          b) T.C. Kimlik Numarası beyanı,

          c) İşyeri veya yazışma adresi ile telefonu,

          ç) Sınav sonuç belgesi." hükmü bulunmaktadır.

Bilindiği üzere serbest çalışan ziraat mühendislerine bakanlığın sınav yapma yetkisi bulunmamaktadır. Diğer taraftan, serbest çalışan ziraat mühendislerinin ODA‘ya kayıtlı olmaları zorunludur. Bu nedenle maddenin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.          

"(1) Yetki belgesi almak isteyen kişiler aşağıdaki bilgi ve belgelerle birlikte bir dilekçe ile İl Müdürlüğüne müracaat ederler.

          a) Son öğrenim durumunu gösterir belgenin aslı veya onaylı sureti,

          b) T.C. Kimlik Numarası beyanı,

          c) İşyeri veya yazışma adresi ile telefonu,

          ç) Kamu çalışanı ziraat mühendisi ise Bakanlıktan alınmış sınav sonuç belgesi,

serbest çalışan ziraat mühendisi ise meslek odasından alınmış sınav sonuç belgesi.

d) Meslek odasına kayıtlı olduğunu gösterir belge,       

Sınav

Madde 14-

14. maddede,

"(1) Reçete yazma yetkisi almak isteyen 11 inci maddenin birinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerinde yer alan kişiler için Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca merkezi sınav yapılır.

          (2) Sınav tarihi ve sayısı her yıl ihtiyaca göre belirlenir ve Bakanlık tarafından il müdürlüğü aracılığı ile en az üç ay önce ilan edilir.

          (3) Sınav için müracaatlar, sınavın yapılacağı tarihten en az 45 gün önce il müdürlüğüne yapılır. İl müdürlüğü bu müracaatları 15 gün içerisinde Bakanlığa bildirir.

          (4) Yapılan sınav sonucunda 70 ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır.

          (5) Sınav Ek-3‘te belirtilen konuları içerir.

            (6) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen ziraat mühendisleri için sınava katılma şartı aranmaz." hükümleri bulunmaktadır.

Ancak, yukarıdaki Bakanlığın serbest çalışan ziraat mühendislerine sınav yapma yetkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle maddenin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

"(1) Reçete yazma yetkisi almak isteyen 11 inci maddenin birinci fıkrasının (d) ve (f) bentlerinde yer alan kişiler için Bakanlıkça eğitim düzenlenir ve sınav yapılır. Konuyla ilgili esaslar Bakanlıkça belirlenir.

(2)  Reçete yazma yetkisi almak isteyen 11 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan kişiler için meslek odasınca eğitim düzenlenir ve sınav yapılır. Başvurular ve sınavla ilgili esaslar meslek odasınca belirlenir.

(3) Yapılan sınav sonucunda 60 ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır.

(4) Sınav Ek-3‘te belirtilen konuları içerir.

(5) 11. maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve  (ç) bentlerinde belirtilen ziraat mühendisleri, için eğitim ve sınava katılma şartı aranmaz.

Bitki koruma ürününü satan bayilerin sorumlulukları

Madde 16-

16. maddenin 5. fıkrasında,

"(5) Bitki koruma ürünlerini satan bayiler reçete yazamaz." hükmü yer almaktadır.

Ülkemizde ziraat mühendisi olan zirai mücadele bayileri, geniş oranda hastalık ve zararlı teşhisi ve atılacak ilacın belirlenmesi işinde de üreticilere yardımcı olmakta ve danışmanlık hizmeti vermektedirler. Dolayısıyla böyle bir görevi yürüten bayilerin reçete yazmasının engellenmesi kabul edilemez.

Zirai ilaç bayilerinin reçete yazmasını engelleyen 5. fıkra iptal edilmelidir. 

Reçete yazma yetkisinin iptali

Madde 20-

20. maddenin 1. fıkrasında,

"(1) Denetleme yapılan ve aksaklıklardan dolayı bir defa uyarılan reçete yazma yetkisine sahip kişilerin, aynı durumun tekrarında reçete yazma yetkisi iptal edilir. Yetkisi iptal edilen kişilere yeniden reçete yazma yetki belgesi verilmez." denilmektedir.

Bu maddede yer alan reçete yazma yetkisinin iptaline ilişkin hüküm, keyfi uygulamalara neden olabilecek niteliktedir ve yetki iptallerinin neler olacağı somut değildir.

Hangi aksaklıkların reçete yazma yetkisinin iptaline nedeni olacağı, maddede net olarak belirtilmelidir.

Ayrıca belgenin iptalinden 1 yıl sonra, yeniden yetki belgesi verilebilmelidir.

Kooperatif ve birliklerde istihdam edilen ziraat mühendislerinin durumu

Geçici Madde 2-

Geçici madde 2‘de,

"Tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst birlikleri ile üretici birliklerinde istihdam edilen bayilik izin belgesine sahip ziraat mühendislerine, bu kooperatif ve birliklerin kendi ortak veya üyelerine münhasır olmak üzere verilen reçete yazma yetkisi 12/6/2011 tarihine devam eder." denilmektedir.

Maddede yer alan bu hüküm, bayilerin reçete yazamayacağını düzenleyen 16.maddenin 5.fıkrası ile çelişmektedir. Özel sektörde çalışan zirai mücadele bayilerine reçete yazma yetkisi tanımazken, kooperatif ve üretici birliklerinde aynı işi yapanlara reçete yazma yetkisi tanınması, eşitlik ilkesine aykırıdır.

Görüş ve değerlendirme bölümünde belirttiğimiz hususlar doğrultusunda bu madde iptal edilmelidir.