Taslağın Geneli Üzerindeki Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Bilindiği üzere, mevcut Zirai Karantina Yönetmeliği, 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘na dayalı olarak hazırlanmış olup, yönetmelikte sadece dış karantinanın ithalat kısmı yer almaktadır.   

Veteriner Hizmetleri, Bitki sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu‘na dayanılarak hazırlanan bu yönetmelik taslağında ise, zirai karantinanın tüm bileşenlerinin bir araya toplandığı görülmektedir.

ODA‘mız, zirai karantinanın bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği düşüncesindedir. Bu nedenle ana fikir olarak değişiklik yerindedir. Ancak bu değişikliğin uygulamaya da net bir biçimde yansıması gerekmektedir.

Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü‘ne bağlı bir daire başkanlığınca yürütülen iç ve dış karantina işlemleri ile ilgili çalışmaların, kopuk bir biçimde sürdüğü bir gerçektir. Örneğin taşra teşkilatında bulunan zirai karantina birimleri sadece dış karantina, bitki koruma birimleri ise bazı illerde dış ve iç karantina, bazı illerde de sadece iç karantina konusunda çalışmaktadır. Bu durum, bazı konularda sıkıntı yaşanmasına neden olmaktadır. (Tuta absoluta, Frankniella occidentalis, vb. de yaşanan sıkıntılar bu duruma örnek olarak gösterilebilir.) Bundan dolayı dış karantina ve iç karantina konusunda aynı birimlere görev verilmesi yerinde olacaktır.

İç karantina yönetmelik kapsamına alınmakla birlikte, çok kısa olarak geçilmiştir. Soruna çözüm getirilmesi açısından, bitki pasaportu ile ilgili hususların iç karantinaya dahil edilmesi uygun olacaktır.  Ya da iç karantina uygulamalarına bu bölümde detaylı olarak yer verilmesi gerekmektedir.

Yönetmelik taslağı genel olarak değerlendirildiğinde acele bir biçimde hazırlandığı anlaşılmaktadır. Taslağın bu haliyle yürürlüğe alınması halinde uygulamada aksaklıklar çıkacak ve çok kısa bir zaman diliminde değişiklik yapılması zorunluluğu oluşacaktır.

Bu nedenle, konunun öncelikle tüm bileşenlerin katılımıyla tartışılması ve bu tartışmalar sonucunda varılan uzlaşı doğrultusunda taslak oluşturulması uygun olacaktır

Taslak Maddesi

Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Tanımlar

Madde 4-

4.maddenin 19. fıkrasında "İnspektör";

"İthal, ihraç ve transit geçişi yapılan, serbest bölgelere getirilen, bu bölgelerden çıkartılan; bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile orman ürünlerinin zirai karantina amaçlı her türlü kontrollerle denetimlerini yaparak gerekli belgeleri düzenlemek ve yurt içinde yetiştirilen bitkilerde bitki sağlığı denetimlerini, resmi survey programlarını gerçekleştirmek üzere resmi kontrol yetkisi verilen ziraat mühendisi, orman mühendisi ve orman endüstri mühendisi" olarak tanımlanmıştır.

4. maddenin 31. fıkrasında ise "Teknik eleman";

"Resmi kontrolleri yapmak üzere görevlendirilen ziraat mühendisi, orman mühendisi, orman endüstri mühendisi, ziraat teknikeri ve ziraat teknisyeni" olarak tanımlanmıştır.

Bu tanımlardan da görüleceği üzere zirai karantina hizmetlerinde inspektör ve teknik olarak çalışacak personele orman mühendisleri ile orman endüstri mühendisleri dahil edilmiştir.

Oysa bu tanımlamalarda yer alan görevler orman mühendisleri ile orman endüstri mühendislerinin görev alanı dışındadır.

Şöyle ki;

"7472 Sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun"a dayalı olarak hazırlanan         "Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük"ün, "Genel Çalışma Alanları, Görev ve Yetkiler" bölümünün "Zirai Mücadele, Zirai Karantina ve Tarım İlaçları" başlıklı 5. maddesinde;

"Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, depolanması, ambalajlanması ve pazarlanması aşamalarında; her türlü hastalık ve zararlılar konusunda teşhis, ilaç ve metod önerisi, mücadele, planlama ve uygulamaların denetlenmesi, gazlama (fümigasyon) gibi faaliyetler ziraat mühendisleri tarafından yürütülür.

Her türlü zirai mücadele ilacıyla parazit ve predatörleri üreten, ithal ve ihraç eden, depolayan, pazarlayan veya dağıtan işletmeler bu faaliyetleri için teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.

Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, paketlenmesi, depolanması, satışı, ithal ve ihracı, taşınması işlemleri sırasında uygulanacak her türlü iç ve dış karantina esaslarının saptanması ve uygulanması ziraat mühendislerince yürütülür.

Tarımda kullanılan büyüme düzenleyici ilaç, vitamin, hormon, bakteri gibi kimyasal ve biyolojik preparatların üretimi, ithali, pazarlama ve dağıtımı alanlarında çalışan işletmeler teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.

Yukarıdaki fıkralarda geçen ilaç ve preparatların üretimi, ithali, pazarlanması ve bunların bitkilere uygulanmaları aşamalarındaki ruhsatlandırma ve denetim işleri ziraat mühendisleri tarafından yürütülür." hükmü bulunmaktadır.

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık  ve Belgelendirme Yönetmeliği‘nin 6.maddesinin (e) bendine göre "Zirai Mücadele" (f) bendine göre de "Zirai Karantina" ziraat mühendisliği hizmet alanları içerisindedir.

Bu hükümlerden de anlaşılacağı üzere söz konusu görevler mezun olunan bölüm ayrımı yapılmaksızın mühendislik disiplinleri içerisinde sadece ziraat mühendislerine aittir.

Diğer taraftan ziraat teknikerleri ve ziraat teknisyenlerinin, ziraat mühendisleri ile birlikte "teknik eleman" olarak görevlendirilmeleri doğru değildir. Ziraat teknikerleri ile ziraat teknisyenlerinin "yardımcı teknik eleman" olarak görevlendirilmeleri gerekir.

Ayrıca inspektör olarak görev yapacak ziraat mühendislerine "inspektör" kadrosu verilmesi şarttır.

Bu nedenle tanımlarda yer alan bu fıkraların değiştirilmesi gerekmektedir.

4.maddenin 19. ve 31. fıkralarının aşağıdaki şekilde değiştirilmesi ve 31. fıkradan sonra gelmek üzere 32. fıkranın ilave edilmesi gerekmektedir:

19) İnspektör: İthal, ihraç ve transit geçişi yapılan, serbest bölgelere getirilen, bu bölgelerden çıkartılan; bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile orman ürünlerinin zirai karantina amaçlı her türlü kontrollerle denetimlerini yaparak gerekli belgeleri düzenlemek ve yurt içinde yetiştirilen bitkilerde bitki sağlığı denetimlerini, resmi survey programlarını gerçekleştirmek üzere resmi kontrol yetkisi verilen ve inspektör kadrosunda istihdam edilen ziraat mühendisini,

31) Teknik eleman: Resmi kontrolleri yapmak üzere görevlendirilen ziraat mühendisini,

32) Yardımcı Teknik eleman: Resmi kontrolleri yapmak üzere görevlendirilen ziraat mühendisine yardımcı,  ziraat teknikeri ve ziraat teknisyenini,

Ayrıca bu maddenin 22. fıkrasında bulunan "kontrol görevlisi" tanımının yeterli olmadığı düşüncesindeyiz. bu tanımda hangi uygulamaların inspektör, hangi uygulamaların kontrol görevlisince yapılacağı net değildir. Bu durum, inspektör olmadan da işlerin yapılabileceği sonucunu doğuracaktır. Bu nedenle konuya açıklık getirilmesi gerekmektedir.

Resmi Kontrol

Madde 5-

5. maddenin 6. fıkrasında yer alan "hastalık" sözcüğünün "karantinaya tabi zararlı organizma" olarak değiştirilmesi gerekmektedir.

5. maddenin 6. fıkrasının aşağıdaki şekilde değiştirilmesi gerekmektedir.

(6) Kontrol görevlisi tarafından, resmi kontrol sırasında ihbarı mecburî karantinaya tabi zararlı organizmanın varlığı veya şüphesi ya da yeni bir salgın durumunda gerekli kontrol ve koruma tedbirleri alınır. Kontrol görevlisi, ihbarı mecburî karantinaya tabi zararlı organizmanın ortaya çıkması veya ortaya çıkma şüphesinin varlığı hâlinde, koruma ve gözetim bölgelerinin oluşturulması ve karantinaya tabi zararlı organizmanın yayılmasının önlenmesi için gerekli kontrol, numune alma ve diğer incelemeleri yapmaya; karantinaya tabi zararlı organizmanın yayılmasına sebep olabilecek bitki, bitkisel ürün, toprak ve bunun gibi bulaşık materyalin imhası da dâhil her türlü tedbiri almaya yetkilidir.

Araştırma Amaçlı İthalat

Madde 13-

13. maddede;

Araştırma, deneme ve çeşit ıslahı amacıyla yapılacak bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ithalatının Bakanlığın belirleyeceği esaslar dâhilinde yapılacağı hükmü bulunmaktadır.

Maddede sözü edilen esasların, bu yönetmelik ile belirlenmesi gerekmektedir.

Ayrıca madde başlığının "Bilimsel Amaçlı İthalat" olarak değiştirilmesi uygun olacaktır.

Zararlı organizma ithalatı

Madde 14-

14. maddenin 1. fıkrasında;

"Yasak olmasına rağmen, araştırma amacıyla mukayese materyali olarak kullanılmasına ihtiyaç duyulan zararlı organizmaların ithalatı Bakanlığın iznine tabidir. Araştırma kuruluşları, Bakanlıkça araştırma yetkisi verilmiş kuruluşlar ile üniversiteler dışındaki kişi veya kuruluşlar zararlı organizma ithal edemezler" hükmü bulunmaktadır.

Bu hükümde yer alan "mukayese materyali" ifadesinin kaldırılması gerektiği görüşündeyiz. Çünkü "mukayese materyali" ifadesi sınırlama getirmekte ve araştırmanın hangi amaçla yapılması gerektiğini belirlemektedir.

14. maddenin 1. fıkrasının aşağıdaki şekilde değiştirilmesi gerekmektedir.

(1) Yasak olmasına rağmen, araştırma amacıyla kullanılmasına ihtiyaç duyulan zararlı organizmaların ithalatı Bakanlığın iznine tabidir. Araştırma kuruluşları, Bakanlıkça araştırma yetkisi verilmiş kuruluşlar ile üniversiteler dışındaki kişi veya kuruluşlar zararlı organizma ithal edemezler"

İhracat

Madde 17-

17. maddenin 9. fıkrasında;

"Resmi Kontrol sonunda verilen Bitki Sağlık Sertifikası, tüm bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler için 14 gün süre ile geçerlidir. Bu süre içinde ihraç edilmeyen bitkiler yeniden muayeneye tabi tutulur ve önceki durumda bir değişiklik olmadığı takdirde Bitki Sağlık Sertifikası yenilenir." hükmü bulunmakta olup, bitki sağlık sertifikasının geçerlilik süresi olan 14 günlük sürenin kısaltılması gerekmektedir. Zira bu 14 günlük süre, ürünün ülkeyi terk edinceye kadar geçirdiği süredir. Ürünü ithal edecek olan ülkede geçecek süre de dikkate alınarak Türkiye‘nin dış piyasalarda imaj kaybına uğramaması açısından bu sürenin 10 günle sınırlandırılması uygun olacaktır.

17. maddenin 10. fıkrasının son cümlesinde yer alan "düzenlenebilir" sözcüğünün "düzenlenir" olarak değiştirilmesi uygun olacaktır.

17. maddenin 11. fıkrasında yer alan "durum" sözcüğü ile ne kastedildiği anlaşılmamaktadır. 

17. maddenin 9. fıkrasının aşağıdaki şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

9) "Resmi Kontrol sonunda verilen Bitki Sağlık Sertifikası, tüm bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler için 10 gün süre ile geçerlidir. Bu süre içinde ihraç edilmeyen bitkiler yeniden muayeneye tabi tutulur ve önceki durumda bir değişiklik olmadığı takdirde Bitki Sağlık Sertifikası yenilenir."

Ayrıca madde genel olarak değerlendirildiğinde, ihracatın alıcı şartlarına göre yapılması hususunun ön plana alındığı, ancak iç karantinaya atıfta bulunulmadığı,  ve bitki pasaportuna geçilecek olmasına rağmen bu tür bir ifadeye yer verilmediği, sadece son kontrollere yönelik hükümler konulduğu görülmektedir.

Bu değerlendirmelerimiz sonucunda yönetmeliğin, karantina açısından uygun olmayan bir yaklaşımla hazırlandığını söyleyebiliriz. Bu nedenle, bitki pasaportu yönetmeliğinin de bu yönetmeliğin iç karantina kısmına alınması halinde, ürünün, bitki sağlığı koşullarının izlenebilir bir halde ihracat noktasına kadar gelmesi sağlanabilecektir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Bu bölümün yeterli olmadığı görüşündeyiz.

Dördüncü bölümün, bitki pasaportu yönetmelik taslağının da ilavesi ile yeniden oluşturulması gerekmektedir.

İnspektör Adayı Nitelikleri, Eğitimi ve Çalışma Prensipleri

Madde 25-

25. maddenin "inspektör adaylarının niteliklerini belirleyen 1. fıkrasının (b), ( c) ve (d) bentlerinde;

"b) Karantina müdürlüklerinin olduğu illerde zirai karantina müdürlüğünde, olmadığı illerde ise, il müdürlüğü bitki koruma şube müdürlüğünde veya ilçe müdürlüklerinde ziraat mühendisi, orman mühendisi ve orman endüstri mühendisi olarak görev yapıyor olmak.

c) Ziraat Mühendisleri için Ziraat Fakültelerinin Bitki Koruma bölümünden veya bitki koruma dersleri okutulan bölümlerinin birinden mezun olmak ve zirai mücadele araştırma enstitüsü, bitki ve bitkisel ürünlerle ilgili araştırma yapan diğer enstitüler, müdürlük, bitki koruma şube müdürlüğü veya ilçe müdürlüklerinde zirai mücadele ve zirai karantina ile ilgili görevlerde toplam olarak en az iki yıl görev yapmış olmak,

d) Orman Mühendisi ve Orman Endüstri Mühendisleri için karantina hizmetlerinde en az iki yıl görev yapmış olmak."

hükümleri bulunmaktadır.

Yönetmelik taslağının 4. maddesi ile ilgili değerlendirmelerimiz bu madde için de geçerlidir.

Bu nedenle 25. maddede yer alan bentler için yeni bir düzenlemeye gereksinim duyulmaktadır.

25. maddenin (b) bendinin yeniden düzenlenmesi, ( c) ve (d) bentlerinin ise kaldırılması gerekmektedir.

b) Bakanlığın merkez ve taşra birimlerinde ziraat mühendisi olarak görev yapıyor olmak

Ekler

EPPO listesinde yer alan dış karantina etmenlerinin bir bölümünün Türkiye‘nin dış karantina listesinde bulunmadığı anlaşılmıştır. (Örnek olarak Melamp medusae, Melamp farrowi, Fitofitora Ramorum vb.) Bu nedenle listenin, EPPO‘da yer alan etmenlerde dikkate alınarak genişletilmesi gerektiği görüşündeyiz.

Ayrıca predatörlerin(faydalı böceklerin) de bulunmadığı görülmektedir. Günümüz tarımında biyolojik mücadele ajanlarının kullanıldığı ve bazı firmaların bu ajanların ithalatını yaptığı dikkate alındığında ülkemize kontrollü girişin sağlanması açısından yönetmelikte bu faydalı böceklerin de yer alması gerekmektedir.

Dış karantina listesinde geçmişte yer alan tohum kökenli bazı hastalık etmenleri, daha önce bulaşmış oldukları gerekçesiyle listeden çıkarılmıştır. Bu durum hastalıklı tohumun ülkemize girmesine neden olacak ve hastalık yoğunluğunu arttıracaktır. Bu nedenle söz konusu hastalık etmenlerinin tekrar karantina listesine alınması veya eski yönetmeliğin 5. maddesinde belirtildiği gibi bir değerlendirmeye tabi tutularak yurda girişinin engellenmesi gerekmektedir. Birçok ülke dışarıdan gelen bitkisel ürünlerde bu kuralı uygulayarak bu tür bulaşık ürünlerin ülkeye girişine izin vermemektedir.

Sebzelerde tohum kökenli olan ve üretimde ciddi sorunlara yol açan fusarium spp., Pseudomonas tomato, Pseudomonas syringae, Alternaria brassicola vb. hastalıklar tohumla taşınan hastalıklar olup, bu tohumlar bulaşıklı halde dahi Türkiye‘ye sokulmaktadır. Bu durum ülkemizin üretim alanlarında hastalık yoğunluğunu arttırmaktadır ve çoğunun da ilaçlı mücadelesi yoktur. Bu etmenler iç karantinaya bağlı etmenler olduğu için Türkiye‘de bölgeler arası taşınmaları yasaktır.  Dolayısıyla ülke içinde taşınması yasak olan bu etmenlerin yurtdışından ülkeye girişi kabul edilemez bir durumdur. Diğer taraftan bu durum, tohum ve fide şirketleriyle hukuki sorunlara yol açmakta ve özellikle sebze üretimini ciddi anlamda tehdit etmektedir.  Bu kapsamda, tohum ve üretim materyali ile taşınan bakteri, virus ve fungal etmenlerin tekrar karantina listesine alınması ülke yararınadır.      

Görüş ve değerlendirme bölümünde belirtilen hususlar doğrultusunda yönetmelik taslağında düzenleme yapılması gerekmektedir.