Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, zirai mücadele bayii olan ve bu alanda çalışmak üzere işletme açmak isteyen üyelerimize yönelik sınav zorunluluğu getirmiş, çıkardığı Yönetmeliği de iki kez değiştirerek, konunun anlaşılması zor bir hal almasına yol açmıştır.

En son, Danıştay‘ın verdiği ara karar ile Yönetmeliğin "sınava gireceklerde aranan vasıflar" hükmünün yürütmesi durdurulmuştur. Bunun üzerine Bakanlık, birbiriyle çelişen iki pozisyon almıştır.

a) Bakanlık, 10 Şubat 2010 tarihinde İl Müdürlüklerine gönderdiği Genelge‘de, yürütmenin durdurulması kararı çerçevesinde, 8 Şubat 2010 tarihinden itibaren "Bitki Koruma Ürünü Bayii ve Toptancı İzin Belgesi" verilmeyeceğini talimatlamıştır. (Ek - 1)

b) Bakanlık, aradan on gün geçmeden, bu kez 19 Şubat 2010 tarihli Genelgesi ile 9 Haziran 2009 tarihli Yönetmeliğin 6 ıncı maddesinin yürütmesinin durdurulmasının, hukuken bu maddenin doğmadığı anlamına geldiğini, bu nedenle de bir önceki Yönetmelik değişikliği olan 2 Şubat 2008 tarihli Yönetmeliğin 6 ıncı maddesinin birinci fıkrasının yürürlüğe girdiğini, 25 Nisan 2010 tarihinde yapılacak sınavın bu hükme göre uygulanacağını İl Müdürlüklerine talimatlamıştır. (Ek - 2)

Bakanlığın (b) fıkrasında belirtilen hukuki yorumu doğru değildir. 9 Haziran 2009 tarihli Yönetmeliğin 6 ıncı maddesinin 1 inci fıkrasının yürütmesinin durdurulması ile doğan boşluk, birçok yargısal içtihatta belirtildiği gibi, otomatik olarak eski düzenlemenin devreye girdiğini iddia etmek ile doldurulamaz. Tersine, 9 Şubat 2010 tarihli Basın Açıklaması‘nda belirttiğimiz gibi  (Ek - 3), Bakanlık, Ziraat Mühendisleri Odası ile işbirliği içinde çalışarak, ilgili mevzuata ve yargı kararlarına uygun yeni bir düzenlemeyi yürürlüğe sokmak durumundadır.

Çok sayıda üyemizi yakından ilgilendiren bu konudaki gelişmeler, şu an içinde bulunulan son durum da dâhil olmak üzere, aşağıda özetlenmektedir.

I) BİRİNCİ YÖNETMELİK   

"Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik" 11.10.2007 gün, 26670 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. (Ek - 4)

Söz konusu Yönetmeliğin "Bayi veya Toptancı İzin Belgesi Alabilecekler ve Sınav" başlıklı 6 ıncı maddesinin 1 inci fıkrası aşağıya çıkarılmıştır;

Bayi veya toptancı izin belgesi alabilecekler ve sınav

            MADDE 6 - (1) Bitki koruma ürünleri bayilik veya toptancı izin belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar şunlardır;

            a) Türk vatandaşı olmak,

            b) Bitki koruma bölümü mezunu ziraat mühendisi olmak,

            c) Bitki koruma bölümü mezunu ziraat mühendisi dışında, kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda zirai mücadele hizmetlerinde en az üç yıl çalışmış ziraat mühendisi olmak,

            ç) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda zirai mücadele hizmetlerinde en az on yıl çalışmış ziraat teknisyeni veya meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersleri alarak mezun olmuş tekniker olmak,

            d) Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yılda bir kez yapılacak olan sınavda 80 ve üzeri puan almak.

Sözü edilen Yönetmelik, mevcut bayiiler de dâhil olmak üzere tüm ziraat mühendislerine sınav zorunluluğu getiriyor ve sınavda başarı notu olarak 80 puan barajını öngörüyordu. Yönetmeliğin bu kabul edilemez içeriğine karşı, ODA‘mız, Yönetmeliğin çok sayıda hükmünün iptali ve yürütmesinin durdurulması için Danıştay nezdinde, 27.11.2007 tarihinde dava açmıştır (Ek - 5).

Dosya, 2007 / 8264 Esas no ile işlem görmeye başlamıştır. 

Bunun üzerine davalı Bakanlık, 3.3.2008 tarihinde cevap dilekçesini Mahkemeye sunmuştur. (Ek - 6)

Sonuç olarak Danıştay Onuncu Dairesi, 16.4.2008 tarihinde verdiği ara kararla, dava devam ederken 2.2.2008 tarihli Yönetmeliğin çıkarıldığını, bu nedenle geçici birinci maddenin yürütmesinin durdurulması istemi hakkında karar verilmesine yer bulunmadığını ifade etmiş, diğer maddeler için ise yürütmenin durdurulması istemimizin reddine karar vermiştir (Ek - 7). 

Dava süreci bu noktada bulunmaktadır.

II) İKİNCİ YÖNETMELİK

Açtığımız dava Danıştay nezdinde sürerken,  Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Oda‘mız ve üyelerimiz tarafından ortaya konulan haklı ve etkin protestolar çerçevesinde, hazırladığı Yönetmelik değişikliğini 2.2.2008 gün, 26775 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlayarak yürürlüğe sokmuştur (Ek - 8)

Bu Yönetmelik ile 11.10.2007 tarihli ve 26670 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

            "(1) Bitki koruma ürünleri bayilik veya toptancı izin belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar şunlardır:

            a) Türk vatandaşı olmak,

            b) Ziraat mühendisi olmak,

            c) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda zirai mücadele hizmetlerinde en az üç yıl çalışmış;

            1) Ziraat teknisyeni,

            2) Meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersi alarak mezun olmuş tekniker

            olmak,

            ç) Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yılda bir kez yapılacak olan sınavda 100 tam puan üzerinden 80 ve üzeri puan almak.

Konunun ulaştığı durum hakkında ODA‘mız, 8.2.2008 tarihinde "Bitki Koruma Ürünleri Satışında Geri Adım ! (Yönetmelik Değişikliği Yeterli Değil)" başlıklı bir Basın Açıklaması yapmıştır (Ek - 9). Söz konusu basın açıklamasında, yalnızca mevcut bayilere yönelik sınav uygulamasının kaldırılmasının yeterli olmadığı, Meslek Yasası ve Tüzüğümüz uyarınca tüm üyelerimize yönelik olarak sınavın kaldırılmasının gerektiği ifade edilmiştir. Ancak aradan geçen sürede herhangi bir olumlu açılım sağlanamaması üzerine ODA‘mız, 2 Şubat 2008 tarihli Yönetmelik Değişikliğinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle 28 Mart 2008‘de ikinci kez yargı yoluna başvurmuştur (Ek - 10).

Dosya, 2008 / 1426 Esas no ile işlem görmeye başlamıştır. 

Oda‘mız, 4 Ekim‘de yapılacak sınavdan bir gün önce, 3 Ekim 2008 tarihinde bir Basın Açıklaması yaparak, "ZİRAAT MÜHENDİSLİĞİ İÇİN KARA GÜN - SORUMLULARI İSTİFAYA DAVET EDİYORUZ" demiştir. (Ek - 11).

Ertesi gün, 4 Ekim 2008 tarihinde yapılan sınava 2319 kişi katılmış, ancak 26 kişi 80 ve üzeri puan almışlardır. Sınav sonuçları belli olduktan sonra, Oda‘mız, 31 Ekim 2008 tarihinde bir Basın Açıklaması daha yaparak "ZİRAİ MÜCADELEDE SKANDALLAR SÜRÜYOR - SORUMLULARI İSTİFAYA DAVET EDİYORUZ" başlığı altında değerlendirmelerini kamuoyuyla paylaşmıştır (Ek - 12).

Sözü edilen dava kapsamında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 25.09.2008 tarihinde cevap dilekçesini Mahkemeye sunmuştur  (Ek - 13). Bunun üzerine Danıştay Onuncu Dairesi, 30.10.2008 tarihinde, yürütmenin durdurulması koşullarının bu aşamada gerçekleşmediği düşüncesiyle, yürütmenin durdurulması talebimizi reddetmiştir  (Ek - 14). Oda‘mız da, 12.12.2008 tarihinde, yürütmenin durdurulması istemimizin reddine ilişkin Danıştay Onuncu Daireleri Kararının kaldırılması için, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu‘na başvurmuştur  (Ek - 15).

Nihayet, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 19.2.2009 günü oyçokluğuyla itirazımızın reddine, karar vermiştir (Ek - 16).  Azlık oyu sahibi üyelerin, 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘nda, sözkonusu izin belgesinin alınabilmesi için açıkça bir sınav koşuluna, başka bir deyişle sınava işlin herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği gerekçesiyle yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin Daire kararına yapılan itirazın kabulüne karar verilmesinin gerektiğini ifade etmişlerdir. (Ek - 17).  

Dava süreci bu aşamada bulunmaktadır. 

II) ÜÇÜNCÜ YÖNETMELİK

Bakanlık, iki yıl önce çıkarttığı Yönetmeliğin ikinci değişikliği olan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan Ve Perakende Satılması İle Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği, 9 Haziran 2009 gün ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlayarak yürürlüğe sokmuştur. (Ek - 18).

Bu Yönetmelik ile de, 11.10.2007 tarihli ve 26670 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

                "(1) Bitki koruma ürünleri bayilik veya toptancı izin belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar şunlardır;

            a) Türk vatandaşı olmak,

            b) Bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma dalında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisi olmak,

            c) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süreyle çalışmış; (b) bendi dışında kalan ziraat mühendisi olmak,

            ç) Bu maddenin (b) ve (c) bentleri dışında kalan ziraat mühendisleri ile ziraat teknisyeni ve meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersi alarak mezun olmuş teknikerler için Bakanlıkça veya Milli Eğitim Bakanlığınca veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yılda bir kez yapılacak olan sınavda 100 tam puan üzerinden 60 ve üzeri puan almak.‘‘

Oda‘mız, bu Yönetmelik değişikliği ile ilgili olarak, aşağıda belirtilen değerlendirmelerini üyeleri ile paylaşmıştır;

A) Söz konusu yönetmelikte yapılan değişiklikler incelendiğinde, kısmen olumlu olarak değerlendirilebilecek hükümler şöyledir;  

• Bitki koruma bölümü mezunu veya bitki koruma alanında yüksek lisans veya doktora yapmış ziraat mühendisleriyle, kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel kuruluşlarda bitki koruma hizmetlerinde en az beş yıl süreyle çalışmış ziraat mühendislerinin sınavdan muaf tutulmaları,
• Diğer ziraat mühendislerinin gireceği sınavda başarı notunun 80‘den 60‘a indirilmesi...

B) Buna karşın, Yönetmelik değişikliğinin hukuka ve bilime aykırı düzenlemeleri şöyledir;

• Diğer ziraat mühendisleri ile ziraat teknisyeni ve meslek yüksekokullarından bitki sağlığı ile ilgili dersi alarak mezun olmuş teknikerlerin Bakanlık / MEB / ÖSYM tarafından yılda bir kez yapılacak sınava girme zorunluluğunun korunması, böylece Yasa ve Tüzük ile ziraat mühendislerine verilmiş yetkinin Yönetmelik ile alınmaya çalışılması,
• Böylece mühendis/teknisyen/teknikerin aynı yetki için yapılacak aynı sınava girmeleri gibi, ziraat mühendisliğine saygısız tutumun sürdürülmesi,
• Bayilik ve toptancı izin belgesi almak isteyen ziraat mühendislerinin sahip olmaları gereken belgeler arasından "Ziraat Mühendisleri Odası‘na üye olduklarını gösteren belge" nin çıkarılması, böylece üyelerinin hakkını savunma konusunda ödünsüz ve etkin bir mücadele sergileyen Oda‘mıza karşı hasmane bir tutum takınılması... 

Bu kapsamda 09.06.2009 tarih ve 27253 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanan Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması İle Depolanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe karşı iptal ve yürütmenin durdurulması istemiyle, 6.7.2009 tarihinde üçüncü kez dava açılmıştır (Ek - 19).  

Dosya, 2009 / 9268 Esas no ile işlem görmeye başlamıştır.    

Bu dava kapsamında, Danıştay Onuncu Dairesi, 22.12.2009 tarihinde verdiği ara kararla, ilk Yönetmeliğin 6 ıncı madde 1 fıkrasını değiştiren çerçeve maddenin yürütmesini durdurmuş, Yönetmeliğin 7 inci maddesini değiştiren çerçeve 2 inci maddenin yürürlüğünün durdurulması istemimizi ise reddetmiştir. (Ek - 20).

Böylelikle, Danıştay Onuncu Dairesi iki ara karar vermiş bulunmaktadır. Bunlardan birinde, Oda üyelik belgesinin aranmamasına yönelik yürütmenin durdurulması istemimize yönelik olarak, bu aşamada şartlar gerçekleşmediğinden red kararı vermiştir.

İkinci ara kararda ise, "Bitki koruma ürünleri bayilik veya toptancı izin belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar" başlıklı maddenin yürürlüğünü durdurmuştur.

Bunun üzerine Oda‘mız, 9 Şubat 2010 tarihinde yaptığı "ZİRAİ MÜCADELE BAYİİLİK VE TOPTANCILIK SINAVININ YÜRÜTMESİ DURDURULDU" başlıklı bir Basın Açıklaması yaparak üyelerimizi bilgilendirmiştir (Daha önce Ek - 3‘te sunuldu).

Bakanlık, bu ara karardan daha önce, 29.1.2010 tarihinde yaptığı duyuru ile 25 Nisan 2010 tarihinde üçüncü kez sınav yapacağını ilan etmiş idi  (Ek - 21).

Danıştay‘ın ara kararı ile 9 Haziran 2009 tarihli Yönetmeliğin bayilik veya toptancı izin belgesi verilecek kişilerde aranacak şartlar başlıklı maddesinin yürütmesinin durdurulması üzerine, sınava kimlerin alınacağını açıklayan bir hüküm kalmadığından, sınavın iptal edilmesi ve bu maddenin yeniden düzenlenerek bir Yönetmelik değişikliğinin yapılması gereği ortaya çıkmıştır.

Nitekim Bakanlık, Ek 1‘de verilen 10 Şubat tarihli Genelgesi‘nde, Danıştay ara kararı gereğince yürütmenin durdurulması nedeniyle herhangi bir şahıs adına belge düzenlenemeyeceğini bildirmiştir.

Ancak 19 Şubat 2010 tarihli olan ve Ek - 2‘de sunulan kinci Genelgesinde Bakanlık, 9 Haziran 2009 tarihli Yönetmeliğin 6 ıncı maddesinin 1 inci fıkrasının yürürlüğünün durdurulması üzerine, bir önceki Yönetmelik olan 2 Şubat 2008 tarihli Yönetmeliğin 6 ıncı maddesinin birinci fıkrasının yürürlüğe gireceği yolunda bir hukuki yorum yapmış ve 25 Nisan 2010 tarihinde yapılacak sınavın bu hüküm doğrultusunda düzenleneceğini bildirmiştir.

Bakanlığın sözü edilen hukuki yorumu ve uygulaması, doğru değildir. Gerekçeleri dava dilekçelerimizde belirtildiği üzere Oda‘mız, 26 Şubat 2010 tarihinde;

•a) Bakanlığın 19 Şubat 2010 tarihli Genelgesi‘nin iptali için Danıştay nezdinde dava açmıştır  (Ek - 22).

•b)Bakanlığın 29.1.2010 tarihli Sınav duyurusunun iptali için de Ankara İdare Mahkemesi‘nde dava açmıştır  (Ek - 23).

Süreç bu noktada olup, gelişmelerden üyelerimize bilgi verilmeye devam edilecektir. Bilgilerinize sunarız.

TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI                                                                 

YÖNETİM KURULU