Birçok meslektaşımız işsizken son bir ayda 3 Ziraat Fakültesi daha açıldı.  

YENİ AÇILAN ZİRAAT FAKÜLTELERİNDEN VE ÜNİVERSİTE KONTENJANLARINDAN ÇIKARILAN DERSLER 

BU DURUMA NASIL GELİNDİ?  

Ziraat Fakülteleri ile ilgili bir çok konu sürekli gündemde kendine yer buluyor; kontenjan sorunu, tercih düşüklüğü, isim değişiklikleri, kapanan programlar, yeni açılan programlar, sayısı hızla artan fakülteler…. Bunlar neden-sonuç ilişkisi çerçevesinde irdelendiğinde hepsi birer "neden". Sonuç ise; Ziraat Fakülteleri artık eskisi gibi rağbet görmüyor, eğitim-öğretimin niteliği düştü ve değişimi-kamusallığı-piyasayı okuyamayan bir "sorunlar yumağı" ortada duruyor. Bu yıl açıklanan üniversite kontenjanları da, Ziraat Fakülteleri konusunda trajik-komik bazı durumları ortaya koyuyor. Bunlar üzerinde ciddi biçimde düşünülmesi ve bazı şeyler için artık "yeter" denilmesi gereken konular…. 

2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu`na 23 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete`de yayımlanan 6640 sayılı Kanunla yapılan eklemeyle, içinde Ziraat Fakültesinin de yer aldığı Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi kuruldu. Sadece kurulmuyor, daha başkaları da başka isimlerle açılıyor. İsimler değişiyor ama nitelikte sorun var…. 

NİCELİK ARTIŞI İLE NİTELİK ARTMIYOR, İLGİ ARTMIYOR 

Ziraat Fakültelerinin eğitim-öğretim yapısına, mezunların istihdamına ilişkin yıllardır katlanarak büyüyen sorunlar konusunda somut çözümler üretilmeyip, bu sorunlar her yıl birçok bölümün yeni öğrenci alamamasına, öğrenci alan bölümlerde de kontenjanların düşmesine yol açarken; bu sorunlar yokmuş gibi yeni bir fakülte açılmasının, seçime giden bir meclisin "siyasi popülizmi" dışında bir açıklaması bulunmamaktadır. Veya, yerelde ekonomi yaratma, istihdam yaratma, gençleri 4-5 yıllığına oyalama taktiğinden başka bir şey değildir. Fakülte açmak, isim değiştirmek öğrenci tercihlerinde, istihdam önceliklerinde ve piyasa koşullarında bir şeyleri değiştirmiyor. Öncelik burada nitelik dönüşümünde olmalıdır.   

Duyarlı meslek camiası bu olumsuzluğun son olmasını dilerken, bu seferde seçime giden hükümetin "siyasi popülizmi" olarak 5 Haziran 2015 tarihli Resmi Gazete`de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile Adıyaman Üniversitesi içinde Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi içinde de Fethiye Tarım Bilimleri Fakültesi kuruldu. Böylece Ziraat Mühendisi mezun eden fakülte sayısı 38`e yükselirken, fakültelerdeki isim çeşitliliğine "Tarım Bilimleri Fakültesi" isminin eklenmesi ile farklı isimdeki (Ziraat,  Ziraat ve Doğa Bilimleri, Tarım ve Doğa Bilimleri, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri) fakülte sayısı da beşe çıkmış oldu. Aynı Bakanlar Kurulu Kararında ayrıca Bilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesinin adının, Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi olarak değiştirmesi de yer aldı. Bu anlamlı (!) değişiklik ve fakülte isimlerindeki çeşitliliğe bakınca, "keşke, isimlendirme konusundaki bu gayretler (!), ziraat fakültelerinin ve mezunlarının sorunları konusunda da olsa" demekten kendimizi alamıyoruz. 

Yeni ziraat fakülteleri hiç hesapsız kolaylıkla açılırken,  ÖSYM tarafından yapılan üniversite sınavları sonrası 2014-2015 öğretim yılına ilişkin kontenjanlar açıklandı. Ziraat fakültelerine ilişkin kontenjanlara bakıldığında, yeni ziraat fakülteler açılmasına ilişkin endişe taşıyanların ne kadar haklı olduğu bir kez daha ortaya çıktı. Yani, nicelik artışı ve isim değişikliği beraberinde ilgi ve tercih yığılması ne yazık ki getirmiyor ve getirmeyecek de…. 

ÖĞRENCİ ALAN FAKÜLTELER 

Ziraat mühendisi mezun eden fakültelerden öğrenci yerleştirmesi yapılan fakülte sayısı, Düzce Üniversitesi`nin öğrenci almaya başlaması ile 34`e yükseldi. Kilis Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile yeni kurulan üç fakülte henüz öğrenime başlamadı.  

Fakültelerin son üç yıldaki kontenjanları incelendiğinde, 2013 yılında 5975 olan kontenjanın, 2014`de 5794, 2015 yılında ise yaklaşık bin kişilik (% 17) bir azalma ile 4781 olduğu görülüyor (Çizelge.1). Bu azalma, bir önceki yıl % 81 olan kontenjanların doluluk oranının, 2014 yılında %75 olması nedeniyle, YÖK tarafından tercih edilmeyen programların kontenjanının azaltılması veya hiç kontenjan verilmemesinden kaynaklanmaktadır. Yeni bölüm açılan Abant İzzet Baysal Üniversitesi Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi ile Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi dışındaki tüm fakültelerinin toplam kontenjanları düşmüştür. 

Bölüm sayısı açısından bakıldığında, 2014 yılında 178 bölüm için kontenjan açılmışken, 2015 yılında % 18`lik bir azalma ile 146 bölüm için kontenjan açıldığı görülmektedir. Kontenjan açıklanan fakültelerde 241 bölüm olduğu göz önüne alınırsa, mevcut bölümlerin yaklaşık % 40`ı öğrenci alamamaktadır. Burada trajik bir sonuç ortaya çıkmaktadır; biryandan bölümler kapanıyor, fakülteler kapanma tehlikesi ile karşı karşıya, diğer yandan ise yeni fakültelere açılıyor, isimler değiştiriliyor.. Buna karar verenlerin elbet bir açıklaması da vardır.  

Fakültelerin kontenjanları ve bölüm sayıları Çizelge-1`de yer almaktadır.  

Çizelge.1 Fakültelerin Kontenjanları ve Bölüm Sayıları*

* Parantez içindeki sayılar, Ziraat Fakülteleri içinde bulunan Su Ürünleri Mühendisliği (5), Peyzaj Mimarlığı (15) ve Gıda Mühendisliği (9) hariç olmak üzere, öğrenci alıp almadığına bakılmaksızın toplan bölüm sayısını göstermektedir.  

Daha önce de belirtildiği gibi, Ziraat fakültelerinin tercih edilmemelerindeki gerçek nedenleri görmezden gelinerek, fakültelerin farklı isimlendirme yoluna gitmesinin hiçbir anlam ifade etmediği, gerek kontenjanlardan gerekse kontenjanların doluluk oranlarından ortaya çıkmaktadır. Ziraat Fakültelerinin tercih edilmemesine ilişkin gerçek sorunların tespit edilip, buna ilişkin çözümler üretilmediği sürece, birçok bölüm/fakülte yakın gelecekte hiç öğrenci alamama gibi bir durumla karşılaşacaktır. Benzer durum Su Ürünleri Fakülteleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği bölümlerinde yaşanmış ve yaşanmaya devam etmektedir. Buna ilişkin bilgiler raporumuzun son kısmında yer almaktadır. 

Fakülte ve bölüm sayısı açısından yapılan değerlendirme, bölümlere göre yapılmak istenirse Çizelge.2`deki durum ortaya çıkmaktadır. 

Çizelge.2 Bölümler Ve Kontenjanları 

*Parantez içindeki sayılar öğrenci alıp almadığına bakılmaksızın toplan bölüm sayısını göstermektedir. Tohum Bilimleri ve Teknolojisi (1), Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi (2), Deri Teknolojisi (1)  bölümleri öğrenime başlamamıştır. 

Yeni bir bölüm olarak Düzce Üniversitesi Ziraat Fakültesi içinde Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliği bölümü açılmıştır. Açılan kontenjanlar açısından bakıldığında, Bitki koruma Bölümü sayısı 25`den 29`a çıkarken, Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği olarak adı değişen Tarım Makineleri Bölümünün sayısı da "1" artmıştır. Bu 2 bölüm dışındaki tüm bölümlerin sayısı ise azalmıştır. 

Çizelge.2 incelendiğinde dikkati çeken bir durum, yeni isimlendirmelerle bölüm açılmasının veya isim değişikliğine gidilmesinin, tıpkı fakülte isimlerindeki değişiklikler gibi, öğrenci tercihleri üzerine bir etkisinin olmadığının net bir şekilde ortaya çıkmış olmasıdır  (Biyosistem Mühendisliği, Tarımsal Biyoteknoloji, Tarımsal Yapılar ve Sulama bölümleri örnek olarak gösterilebilir). Aynı gerçekliğin Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği bölümünde de ortaya çıkacağı, kısa sürede görülecektir. 

SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTELERİ VE BALIKÇILIK TEKNOLOJİSİ MÜHENDİSLİKLERİNDE YAŞANANLAR 

Lisans düzeyinde su ürünleri / balıkçılık eğitimi veren fakültelerdeki durum, Ziraat Fakültelerine göre maalesef daha olumsuzdur. Bu alanda eğitim veren toplam 25 program için 2013 yılında 665 olan kontenjan, 2014 yılında 343`e düşmüş, 2015 yılı içinde 145 olarak belirlenmiştir. Geçen yıl 18 program için kontenjan açılmışken, 2015 yılında sadece 5 program için kontenjan açılmıştır. Burada şu konuyu gündeme getirmede herkes haklıdır; bu kadar çok fakülte, program açanlar, isim değiştirenler bu konularda ne düşünüyorlar, nasıl bir hesap verirler?  

Çizelge.3. Su Ürünleri Fakülteleri Ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliklerinde Kontenjanlar 

*Su Ürünleri Fakültesi olan adı Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi olarak değişmiştir.

Ziraat Fakültelerinde görülen isim değişikliğinin bir benzerine, Su Ürünleri Fakültelerinde de rastlanmaktadır. Öğrenci tercihlerinin azalması üzerine adlarını Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi olarak değiştiren 18 Mart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ile MKÜ Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinin bu girişimlerinden bir sonuç alamamıştır. 2015 yılında benzer girişimi yapan ve adını Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi olarak değiştiren Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesine aynı isimle kalsa hiç kontenjan verilmeyecekken, isim değişikliği nedeniyle, yeni bir program açılmış gibi 40 kişilik kontenjan verilmiştir. Yerleştirme sonuçları belli olduğunda, bu girişimin bir işe yaramadığının görüleceğini söylemek için kâin olmak gerekmemektedir.  

SON SÖZ OLARAK 

Su ürünleri/balıkçılık eğitimi veren okullarda, yerinde bir deyimle "deniz bitmiştir" daha doğrusu "deniz bitirilmiştir", su kaynakları suyunu çekmiştir.  Birkaç yıldır Meslek Yüksek Okulları su ürünleri programından mezun olanların dikey geçişi ile sorunlar halı altına süpürülmüştür. Ancak 2015-2016 yılı için sadece 2 Meslek Yüksekokulunda su ürünleri ile ilgili program açılmıştır. Hiç gecikilmeden bu sorun ele alınmalı ve geleceğe yönelik bir yol haritası oluşturulmalıdır.  

Ziraat fakültelerinde, su ürünleri/balıkçılık eğitimi veren okullarda yaşananlara benzer bir süreç yaşanmakta, hızla aynı sona doğru gidilmektedir. Ziraat fakültelerine yönelik olarak da mezun olanların mesleki kalitelerini yükselmeye ve istihdam imkânlarını artırmaya yönelik adımlar bir an evvel atılmalıdır. 

Öğrenciler, gençler bir ülkenin, toplumun geleceğidir. Siyasi çıkarlar ve hırslar uğruna, kadro uğruna, günü birlik palyatif çözümler uğruna gençlerimizi heba etmemeliyiz. Gençlik artık her şeyin farkındadır. Nasıl iş bulabileceğini, nerede hangi koşullarda okuyabileceğini, kendisini nasıl bir gelecek beklediğini daha fazla araştırır ve bunu dikkate alır duruma gelmiştir. Bu nedenle de karar vericilerin ve onlara karar üretenlerin yeni fakülte açarken, var olanların ismini değiştirirken bu gerçekliğe dikkat etmesi gerekir. İstihdam alanları ve sektör her fakülteden çıkanı alma konusunda daha özenli davranmaktadır. Programlara, yetiştirme koşullarına daha fazla özen göstererek, nitelikli birey istihdam etmenin yollarını aramaktadır. Bu durum göz önüne alınarak, sektörün ihtiyaçlarına cevap verecek değişimlere gidilmelidir. Bugüne kadarki uygulamaların devam ettirilmesinin, öncelikle meslek disiplinine ve paydaşlarına zarar vereceği unutulmamalıdır.