2020

Sunuş

DOKUZUNCU KONGRE`Yİ SUNARKEN...

Özden GÜNGÖR

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı

Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi`ni 13-17 Ocak 2020 tarihlerinde gerçekleştiriyoruz. 

İlki 1965 yılında yapılan Teknik Kongremiz, sırasıyla 1970, 1990, 1995, 2000, 2005, 2010 ve 2015 yıllarında düzenlenmiştir. Teknik Kongrelerimizde, tarım sektörü tüm yönleri ve alt sektörleri itibariyle bilimsel anlamda analiz edilmekte, yaşanılan döneme ilişkin saptamalar yapılmakta, son 5 yılda yaşanan gelişmeler büyüteç altına alınıp, sektörün bütünü değerlendirilirken aslında bir anlamda tarımın içinde bulunduğu durum da gözler önüne serilmektedir. 

Ülkemiz tarımının en önemli kaynakları arasında bulunan Teknik Kongre kitaplarımız, yayımlandığı dönemin tüm özelliklerini yansıtmakta ve akademik - mesleki dünya için bir başvuru kaynağı niteliğini taşırken aynı zamanda politika yapıcılar için de sağlam bir bilgiye ulaşım aracı özelliği göstermektedir.

İnsanoğlunu doyuran ve giydiren tarım sektörü, sosyo-ekonomik ve ekonomi-politik önemi ile toplumların dolayısıyla ülkelerin geleceğinde belirleyici rol oynayan stratejik bir sektördür. Teknik Kongremizin bu denli önemli bir sektörün açmazları ve çözümlerini saptayarak, daha çok üretim, adil dağıtım, kırsalda refah ve daha gelişmiş bir Türkiye hedefine ulaşılması için, katkı sağlayacağına inanıyoruz. 

IX uncu Teknik Kongre 2015-2019 yıllarını kapsamaktadır. Tarım sektörünün birinci derecede sorumlusu olan Bakanlığın, Tarım ve Köyişleri olan ismi önce "Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı" son olarak da 2018 yılında "Tarım ve Orman Bakanlığı" olarak değiştirildi. Aynı dönemlerde ise ziraat mühendisi olmayan Bakanlar görev aldı. 

Meslek alanları dışından gelen her Bakan`ın bir öncekileri yok sayıp, yeni önerilerle gündeme gelmesi sektördeki karamsarlığı daha da artırmaktadır. Hatalı tarım politikaları sonucunda üreticinin tarlada, tüketicinin ise cebinde ve mutfağında ağır biçimde hissettiği yangın karşısında, devasa sorunlarla yüklü tarım sektörünün sorunlarını çözmek yerine sürekli farklı gündemlerle kamuoyunun dikkatini dağıtmaya yarayacak söylemler bir yönetim biçimi olarak kullanılıyor. 

Enflasyondan işsizliğe, yoksullaşmadan ekonomik durgunluğa kadar hayatlarımızı her alanda olumsuz etkileyen bir ekonomik kriz içindeyiz. Bu krizden kurtulabilmek için ithalat kolaycılığına dayalı ekonomi politikaları yerine üretim ekonomisini, sermaye öncelikleri yerine kamusal çıkarları, lüks ve savurganlığa dayalı yönetim anlayışı yerine tasarrufları, gündelik politikalar yerine planlı kalkınmayı önceleyen anlayış bir an önce benimsenmelidir.

Tarımsal üretimimiz talebi karşılayamıyor. Tarımsal ithalat artıyor ve gıda güvenliğimizi tehlikeye düşürüyor. Emeğinin karşılığını bulamayan çiftçilerimiz üretim süreçlerinin dışına itiliyor. Bunun sonucu olarak son 16 yılda üreticinin ekmekten vaz geçtiği tarım arazisi miktarı Belçika`nın toplam yüzölçümünün de üzerinde, 3.4 milyon hektara ulaşmıştır.

Almanya-Fransa-Ukrayna`dan buğday, İngiltere ve Hırvatistan`dan arpa, Gürcistan`dan saman, ABD-Yunanistan-Türkmenistan ve Hindistan`dan pamuk, ABD- Arjantin ve Brezilya`dan mısır, ABD-Vietnam-İtalya ve Tayland`dan pirinç, Etiyopya- Bangladeş-Mısır ve Çin`den kuru fasulye, Kanada`dan nohut ve mercimek, ABD ve Bulgaristan`dan kurbanlık koyun, Şili-Uruguay ve Fransa`dan büyükbaş hayvan, Bosna Hersek`ten lop et ithal eden ithalatçı bir ülke haline dönüştük.

Tarımsal üretimin lokomotifi olan tarımsal destekler Tarım Kanunu hükümleri çerçevesinde verilmiyor. Buna göre tarımsal desteklemeler için bütçeden ayrılacak kaynağın milli gelirin %1`inden az olamayacağı belirtilmesine karşın, bu miktar ne yazık ki sürekli %0,4 ve %0,6 aralığında kalmaktadır. Tarımsal desteklerde aradığını bulamayan çiftçimiz banka kredilerine yönelmektedir. Kullanılan kredi miktarı 110 milyar TL`ye ulaşmış olup icra takibine düşen kredi miktarı ise geçen yılın aynı dönemine göre %50 artış göstermiştir.

Tarımsal üretimin gerilediği, tarım arazilerinin amaç dışı kullanıldığı, ekilen arazilerin küçüldüğü bir ortamda tarım eğitimi almış meslektaşlarımızın sayısı her geçen gün artmakta ve işsizlik çığ gibi büyümektedir. Toprak Koruma ve Arazi Kullanım yasasının hükümleri biran önce uygulamaya alınmalı ve detaylı toprak etüt haritalama çalışmaları başlatılmalı, arazi kullanım planlama çalışmaları yapılarak, toprak, su varlıklarımızın sürdürülebilir kullanımları sağlanmalıdır. Tarım danışmanlarımızın istihdamı konusunda belge sayısının sadece onda birinin istihdamı sağlanmaktadır. 

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası olarak diyoruz ki; üretimdeki sorunlara çözüm getirilmeli, üretim maliyetleri düşürülmeli, çiftçimizin kazandığı, tüketicinin makul fiyatlarla ürüne ulaşabildiği bir sistem kurgulanmalıdır.

Bugün iklim değişikliği kapsamında yaşanmaya başlanan sert rüzgârlar, hortumlar, kuraklık, seller ve sıcaklık dalgaları üretimimizi, üreticimizi ve tüm halkımızı olumsuz etkilemektedir. Rant uğruna ortaya çıkan çarpık kentleşme, yeterince inceleme ve değerlendirme yapılmadan inşa edilen enerji yapıları ve madencilik faaliyetleri, doğal varlıklar üzerinde yıkım derecesinde tahribata yol açmakta ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini tetiklemektedir. Cerattepe, Allianoi, Hasankeyf, Eskişehir Alpu ovası, Karadeniz dağları ve dereleri, Munzur Dağları, İznik ormanları, Salda Gölü, Istrancalar, Kaz Dağları bunlara birkaç örnektir. Doğal varlıklarımız gelecek nesillerimize miras olarak bırakacağımız yaşam kaynaklarıdır. 

Ülkemizde tohum üretiminin %93`ü yerli firmalar, %7`si ise yabancı ve yerli-yabancı ortaklı firmalar tarafından gerçekleştirilmektedir. Pazar payına baktığımızda ise tohum pazarının %51`i yerli firmaların elinde iken, %49`u yabancı ve yerli-yabancı ortaklı firmaların elindedir. Bu tablo çok uluslu yabancı firmaların tohum pazarımızda çok etkili olduklarını göstermektedir. Bu durum Tarım ve Orman Bakanlığı`nın enstitülerinin çeşit geliştirme yönünde çok büyük bir görev üstlenmeleri gerektiğini ortaya koymaktadır. 

Üretim maliyetlerinin yüksekliğinde büyük rol oynayan ithalata bağlı tarımsal girdilerin mümkün olduğunca ülkemizde de üretilme yolları zorlanmalı, üzerlerindeki ağır vergi yükü hafifletilmeli, daha ucuza üretim için özellikle desteklenmelidir. Tarımsal mekanizasyon başta olmak üzere tarımda bilgi ve teknoloji kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. Araştırma ve geliştirme yatırımları teşvik edilmelidir.

Tarım politikasının amacı; yüksek kalitede tarımsal üretimi ve tarımla uğraşanların hayat kalitelerini artırmak, teknik yeniliklerin ve buluşların kullanılmasını ve modernleşmeyi sağlamak, gıda güvenliğini ve tarımda sürdürülebilirliği sağlamak, kırsal ekonomiyi canlı tutmak ve bunları yaparken çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunmasını da sağlamak olmalıdır.

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, bu ortamda emekten, bilimden, doğadan ve halktan yana tavrını, giderek gelişen bir örgütlülük yapısı ile kamuoyunun gündemine taşımaya devam edecektir. Bu öncelikli kamusal çalışma ve sorumluluk alanımızdır. Tarım sektörünün gelişimi için yeni ufuklar açacak Teknik Kongremiz de bu çalışmaların somut bir göstergesidir. Kongre çalışmalarını iki yılı aşkın bir süredir yürütmekte olan IX. Teknik Kongre Başkanı Prof.Dr. Gökhan SÖYLEMEZOĞLU ve IX. Teknik Kongre Sekreteri Doç. Dr. Yener ATASEVEN başta olmak üzere IX. Teknik Kongre Düzenleme Kurulu Üyeleri; Özden GÜNGÖR, Prof.Dr. İlhami BAYRAMİN, Prof.Dr. Cem ÖZKAN, Dr. Züleyha OĞUZ, Hamdi ARPA, Kamil BAYRAM, Dr. Ali ŞENAY ve IX. Teknik Kongre Bilim Kurulu Üyeleri; Prof. Dr. Ahmet ÇOLAK, Prof. Dr. Süleyman KODAL, Prof. Dr. Fatma Sara DOLAR, Prof. Dr. Serap PULATSÜ, Prof. Dr. Cemalettin ÇİFTÇİ, Prof. Dr. Celalettin KOÇAK, Prof. Dr. Ayten NAMLI, Prof. Dr. Aziz EKŞİ, Prof. Dr. Mehmet ERTUĞRUL, Prof. Dr. Fatin CEDDEN hocalarımıza şükranlarımızı sunarız. Kongre hazırlıklarını özveriyle gerçekleştiren Yönetim Kurulu Üyelerimiz ve ODA çalışanlarımıza, özellikle her türlü işin altından başarıyla kalkan Figen KURAL`ın etkin çalışmaları Kongre`nin başarı düzeyinin belirleyicisi olmuşlardır.

Atatürk`ün aydınlattığı yolda gelişen ve kalkınan bir ülkede, köylüsüyle - kentlisiyle daha çok üretip daha adil paylaşan, Cumhuriyet`in tanıdığı olanaklarla mutlu bir yaşamın sürdüğü ülkeye olan ortak inancımızla...

 

İcindekiler

DOKUZUNCU KONGRE`Yİ SUNARKEN...	5
TARIMDA KÜRESEL GELİŞMELER VE YANSIMALARI	9
KÜRESEL TARIM POLİTİKALARI VE TÜRKİYE TARIMINA YANSIMALARI	11
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve TARIM: EKONOMİK ETKİSİ UYUM ve AZALTIM POLİTİKALARI	37
GLOBAL  GIDA GÜVENCESİ VE YENİ YAKLAŞIMLAR	47
TARIMDA DİJİTAL ÇAĞ	55
TARIMDA DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE	79
ARAZİ TAHRİBATI DENGELEMESİ	81
ÇAYIR VE MERA ALANLARINDA MEVCUT DURUM SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE GELECEK	105
TARIMDA SU VE TUZLULUK YÖNETİMİ	119
TARIMSAL ÜRETİMDE ÇEVRE VE ATIK YÖNETİMİ	141
TOPRAK KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ, ETKİLERİ VE GİDERİLME YÖNTEMLERİ	155
TÜRKİYE`DE ORGANİK BİTKİSEL ÜRETİM	191
TARIM TEKNOLOJİLERİNDE YENİ GELİŞMELER	213
TARIMSAL VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE KULLANILAN VERİ MADENCİLİĞİ TEKNİKLERİ	215
TARIM MAKİNALARI SANAYİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	233
TARIMDA BİTKİ GENETİK KAYNAKLARI ALANINDA MEVCUT DURUM VE GELECEK	257
TARIMDA BİYOTEKNOLOJİ VE BİYOGÜVENLİK ALANINDA MEVCUT DURUM VE GELECEK	281
HASAT SONRASI ÜRÜNLERİN KORUNMASINA YÖNELİK MEKANİZASYON OTOMASYON VE MÜCADELE TEKNİKLERİ	301
SERA MEKANİZASYONUNDA MEVCUT DURUM VE GELECEK	325
SULAMA TEKNOLOJİLERİ	345
TARLA BİTKİLERİ ÜRETİMİ	369
TAHIL ÜRETİMİMİZİN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ	371
YEMEKLİK BAKLAGİLLER ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	395
YAĞLI TOHUMLAR ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM ve GELECEK	419
NİŞASTA VE ŞEKER BİTKİLERİ ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	439
LİF BİTKİLERİ ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	463
TÜTÜN ÜRETİMİ: MEVCUT DURUM VE GELECEK	493
TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLERİN ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	505
TÜRKİYE`DE YEM BİTKİLERİ TARIMININ DURUMU VE GELİŞTİRME OLANAKLARI	529
BAHÇE BİTKİLERİ ÜRETİMİ	555
MEYVE ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	557
SEBZECİLİK SEKTÖRÜ: DÜNÜ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ	585
BAĞCILIKTA MEVCUT DURUM VE GELECEK	609
ZEYTIN ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	647
SÜS BİTKİLERİ ÜRETİMİNDE MEVCUT DURUM VE GELECEK	673
YAŞ MEYVE VE SEBZE İHRACATINDA MEVCUT DURUM VE GELECEK	699
TÜRKİYE`DE ÖRTÜALTI YETİŞTİRİCİLİĞİ VE YENİ GELİŞMELER	725