TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI
MERSİN ŞUBESİ TOPRAK BAYRAMI HAFTASI İLE İLGİLİ AÇIKLAMA

Toprağın farkındalığını yaratmak amacıyla, kutlama yapmak için 15.06.1945 yılında 4760 sayılı “Toprak Bayramı Kanunu” yayımlanmıştır. İlk geniş kapsamlı kutlama 2010 yılında Bakanlık ve Tarım İl Müdürlükleri’nde kutlanmış ancak halkımıza ve köylülerimize fazla duyurulamamıştır. “Toprak Bayramı Kanunu” 11 Haziran 1945’te çıkarılan “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu” nun devamı niteliğindedir. Bu kanun 1973 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. 18.07.2005 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” da toprak kayıplarını durduramamıştır. Amaç dışı kullanım, vasıf değişiklikleri halen devam etmektedir.
Toprağın Tarımsal Önemi daha ilk çağlardan beri anlaşılmış olup, arkeolojik araştırmalar toprağın ilk insanlar tarafından bitki yetiştirmek amacıyla kullanılmasının Milattan en az 8000 yıl önce başladığına işaret eder. Toprak uzun süre herhangi bir ıslah işlemi ve madde ilavesi yapılmadan kullanılmıştır. İnsanların toprağa yaptığı ilk müdahale sulama, ikincisi müdahalesi ise daha fazla verim alma hırsı yüzünden gübrelemedir. İlk ıslah işlemi ise teraslamadır. Günümüz şartlarında toprak bitkisel üretim için hala vazgeçilmez bir yetiştirme ortamı olarak kullanılmaktadır.
Dünya yüzeyinin yalnızca %3’ü tarım üretimine uygun olup her yıl bu toprağın 75 milyar tonunu erozyonla kaybetmekteyiz. 1 cm toprak oluşumu için 200-400 yıl gereklidir. Tarım faaliyetini sürdürebilmemiz için 60 cm derinliğinde toprağa ihtiyaç duyulur. Bu katmanın oluşabilmesi için gerekli süre ise 20.000 yıldır.
İnsanın doğadan etkilenerek sosyal yapısını düzenlemesi olgusu en iyi toprak sürecinde tanımlanabilir. Çevremizde gördüğümüz küçücük bir bahçede büyük-küçük, çiçekli-çiçeksiz, meyveli-meyvesiz, güzel kokan-kokmayan, tek yılık-çok yıllık bitkiler aynı ortamda konaklamakta, beslenerek varlıklarını sürdürmektedir. Bir yanda hububat tarlaları bir yanda endüstriyel bitkiler, bir tarafta diğer bitkiler insan eli ile yine insanoğluna hizmet etmektedir. Maalesef insan da bunun kıymetini bilmeyerek toprağı ve çevreyi kirletmektedir.
Toprakta son yılların teknik imkanları ile birbirinden farklı özelikte, milyonlarca toprak canlısının olduğu ve bunların bir kısmı birbirini destekler bir kısmı ise birbirini yok ederken, bir kısmın da birbirini kontrol etmekte olduğu gözlemlenmiştir. Bütün bu olgular ile büyük bir alemde, canlıların birbirlerini ne denli tamamladıkları görülmektedir.

İşte bu noktada insan, bu süreçte halkanın dışında değil, halkanın içinde bulunmaktadır. Topraktan insana beslenme zincirinde bütün canlıların bir şekilde topraktan beslenerek, bir sonraki aşamaya, besin kaynağı hazırladıkları belirlenmektedir. İşte topraktaki beslenme zincirinde meydana gelebilecek bir aksama, yanlış müdahaleler neticesinde, insanın beslenme ilişkisini bozmaya başlamış, daha ciddi boyutları ulaşması beklenmektedir. Gelişmenin temelinde de yeme-içme, barınma diğer bir ifade ile enerji bulunmaktadır. Yeryüzünün yaşam kavgası da enerji temin etme ile başlamıştır. İnsanın enerji temininde diğer canlılardan daha üstün gelmesi, enerji temin etme yöntemlerini ve kaynaklarını da farklılaştırmıştır. Günümüzde hayati bir önem arz eden enerji yaşamın vazgeçilmez tek unsuru olarak üretim ve tüketim aşamasında çeşitli çevre sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Artan nüfus ve dolayısıyla artan enerji ihtiyacına bağlı olarak, yeraltı ve yerüstü kaynaklarının yoğun bir şekilde tüketilmesi ve beraberinde ekolojik dengenin bozulması artık hepimizin bilgisi dahilindedir.

Asırlardır toprağın aşırı derecede kullanılması, teknolojinin ilerlemesine paralel olarak, hava ve suyun kirlenmesine neden olan bazı kirleticiler, toprakta da kirliliğe neden olur. Hızlı nüfus artışına paralel olarak tarım ve diğer alanlardaki sanayi ve teknolojinin hızla gelişmesi toprak kirliliğinin artmasına neden olmaktadır. Tarım ilaçları, kimyasal gübreler, egzoz gazları, radyoaktif atıklar, asit yağmurları ve endüstriyel atıklar toprak kirliliğine neden olan etkenlerden bazılarıdır.

Bir gram verimli toprak içerisinde 1 milyar bakteri, 10 milyon aktinomised, 1 milyon protozoa, 10 milyon alg, 1 milyon mantar ve 1.000 maya bulunmaktadır. Bir çay kaşığı organik maddece zengin, verimli toprak içerisindeki canlı sayısı bugün yeryüzündeki insan sayısının 1,5 katıdır. Tarımsal üretim için, % 3`ün altına düşmemesi gereken topraktaki organik madde miktarı ülkemiz topraklarının % 85` inde bu oranın çok altındadır.
Toprak kirliliği sonucunda toprakta yaşayan canlıların hayatları tehlikeye girer. Bitkiler topraktaki zehirli maddeleri kökleri ile alıp kullandıklarından zarar görürler. Bitkiler tarafından alınan bu zehirli maddeler besin zinciriyle diğer canlılara ve insanlara geçtiğinden tüm canlılar zarar görür.

Günümüz başta kanser ve diğer ciddi rahatsızlıkların sebebinde hava ve toprak kirliliği yatmaktadır. Uzmanlar tedbirler alınmadığı takdirde 25 yıl içerisinde marazi hastalıkların daha ciddi boyutlara ulaşması mümkün hale gelecektir demektedirler. Bu yüzden toprakların korunması gıda güvenliği ve sürdürülebilir gelecek için büyük önem taşıdığından bizler de bu değerli hazinenin farkında olmalı ve Toprak Bayramı Haftası’nda toprağın önemini daha iyi anlayarak, gelecek kuşaklara temiz ve sürdürülebilir yaşam bırakmalıyız.