33 farklı kentte çiftçinin en önemli tarımsal ürünlerinden…

Beslenmenin temel maddelerinden biri…

Şeker başta olmak üzere melas, alkol, maya, biyoetanol gibi birçok ürünün ham maddesini oluşturuyor.

Tarımsal üretime katkısının yanı sıra yan ürünleri ve istihdama sağladığı katkı çok fazla.

Sadece ülkemizde değil dünya genelinde stratejik bir öneme sahip.

Hem yetiştirildiği kente hem de ülke ekonomisine çok ciddi katkı sağlıyor.

Şeker Pancarı…

Türkiye’de şeker pancarından ilk şeker üretimi denemeleri taa Osmanlı dönemine dayanıyor.

Bu dönemde bazı şeker fabrikaları kurulmuştu.

Cumhuriyet döneminde ilk olarak Uşak Şeker Fabrikası’nın temelleri atılmış ve 1926 yılında işletmeye açılmıştı. Yine aynı dönemde Alpullu şeker Fabrikasının temelleri atıldı ve fabrika 1926 yılında açılarak Türkiye’nin ilk şekerini üretti.

O günden bugüne kadar olan süreçte fabrikaların sayısı 33’e çıkmış bunların 8’i özel, 25’i ise devlet olmak üzere şeker üretimine devam etmektedir.

Şeker pancarının gerek ülkemizde gerekse dünyada öncelikli tarım politikaları arasında yer almasının en önemli nedeni endüstriyel bir bitki olmasından kaynaklanmaktadır.

Bu yıl Cumhurbaşkanı kararı ile toplam 2 milyon 910 bin ton şeker kotası belirlendi. Bunun %35’i Türkşeker’e, %33’ü özel şirketlere, %32’si ise kooperatiflere tahsis edildi. Ayrıca toplam kotanın %2,5’ine denk gelen 72 bin 750 ton nişasta bazlı şeker (NBŞ) kotası da 5 şirkete dağıtıldı.

Bugünkü yazımızda ülkemizde şeker pancarı tarımı, topraklarımıza olan faydası, alım fiyatı ve bu fiyatlara yapılan yorumları sizlerle paylaşacağım….

Tarım ve Orman Bakanlığı, 2024 yılı şeker pancarı alım fiyatının kota tamamlama primiyle birlikte (kota tamamlama primi 113 TL) ton başına 2 bin 375 lira olarak belirlendiğini bildirdi.

Bakanlığın sosyal medya hesabından yapıldı açıklama…

Türkşeker tarafından “2024 yılı şeker pancarı alım fiyatı kota tamamlama primi ile birlikte ton başına 2 bin 375 lira olarak belirlenmiştir. Çiftçilerimize hayırlı olsun.” ifadeleri kullanıldı.

ŞEKER PANCARINDA ÖDEME TAKVİMİ BELLİ OLDU

Şeker pancarı alım fiyatlarının açıklamasından sonra üretici ödeme takvimi nasıl olacak diye sormaya başladı. Bu konuda da açıklama gecikmedi.

Türkiye Şeker Fabrikalarınca (Türkşeker) bu yıl üreticilere 4,4 milyar lira avans ödemesi yapılırken, başlayan şeker pancarı alımları için ödemeler 30 gün içinde tamamlanacak.

Geçen yıl yaklaşık 9,7 milyon ton şeker pancarı alımı yapılırken, bu sene 7,3 milyon ton civarında alım yapılması planlanıyor.

Türkşeker ile üreticiler arasında akdedilen şeker pancarı üretim sözleşmesi gereğince fabrika bazında pancar alımının tamamlandığı tarihten itibaren en geç 30 gün içerisinde pancar bedel ödemeleri tamamlanıyor.

Bu yıl şeker pancarı ekimleri şubat ayı sonu itibarıyla başladı. 2024 yılı için belirlenen 8,1 milyon ton pancar üretim kotasının tamamı kadar taahhüt alındı.

ŞEKER PANCARI ALIM FİYATI ÜRETİCİYİ MEMNUN ETTİ Mİ?

Henüz fiyatlar açıklanmadan önce 16 Eylül’de Kayseri Şeker tarafından düzenlenen Şeker Pancarı Tarımında Sürdürülebilirlik Paneli’ne katıldım. Çok yoğun bir katılım vardı ve pancar çiftçilerimizle uzun uzun sohbet ettim.

Kimine göre 3 Bin TL’den aşağısı kurtarmazdı onları, bazı çiftçiler ise en az 2 bin 500-2 bin 800 TL arasında bir fiyat bekliyordu. Ancak hiçbiri gerçekleşmedi, zira alım fiyatı 2 bin 375 lira olarak belirlendi.

Peki bu rakamı sivil toplum kuruluşları, çiftçiler ve siyasiler nasıl yorumladı?

ŞEKER PANCARI ÜRETİCİSİ MAĞDUR, BEKLENEN FİYAT VERİLMEDİ

CHP Niğde Milletvekili ve Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, şeker pancarı çiftçisinin beklentilerinin karşılanmadığını söyledi.

Gürer, alım fiyatlarındaki artışın yetersiz olduğunu belirterek, “Buğdayda %12, arpada %3, şeker pancarında ise bir yıl öncesine göre %28’lik bir artış yapıldı. Ancak ülkemizde tarımsal girdi maliyetleri bir yılda %41 arttı. Buna rağmen alım fiyatları düşük tutuldu.” dedi. Üreticilerin artan maliyetler karşısında ezildiğini ifade eden Gürer, şeker pancarı fiyatının en az 2 bin 500 lira olması gerektiğini vurguladı.

Şeker pancarı çiftçisinin memnun olmadığını belirten Gürer, “Alım kampanyası başladı. Şeker pancarı çiftçisi bu yıl 2 bin 375 lira, kota primi dahil fiyatla ürününü satacak. Ama olması gereken 2 bin 500 liranın altında bir fiyat verilmemesiydi.” dedi.

BAŞKAN ER: ŞEKER PANCARI ALIM FİYATLARI YETERSİZ, REVİZE EDİLMELİ

İYİ Parti Tokat İl Başkanı Erkan Er, 2024 yılı şeker pancarı alım fiyatlarının çiftçilerin beklentilerini karşılamadığını ifade ederek, artan maliyetler karşısında üreticilerin mağdur olduğunu vurguladı. Er, hükümete acil olarak fiyat politikasını revize etme çağrısında bulundu.

Er, yaptığı yazılı açıklamada, ton başına belirlenen 2 bin 375 TL’lik alım fiyatının, çiftçilerin girdi maliyetleri ile karşılaştırıldığında yeterli olmadığını, gübre, mazot, işçilik ve sulama giderlerindeki yüksek artışların çiftçiyi zor durumda bıraktığını kaydetti.

Şeker pancarı üreticisinin Türkiye tarımının temel taşı olduğunu söyleyen Er, “Bu insanlar, ülkemizin şeker ihtiyacını karşılamak için emek harcıyor. Ancak mevcut fiyat politikası, çiftçimizin üretim gücünü zayıflatmakta ve tarım sektörümüzün geleceğini tehlikeye atmaktadır.” dedi.

BAKANLIK PANCAR ALIM FİYATINDA SINIFTA KALDI

Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Baki Remzi Suiçmez’e göre de açıklanan fiyat yetersiz ve bu fiyatla Tarım ve Orman Bakanlığı sınıfta kaldı…

Üretim alanlarının daralmasından endişe ettiklerini, çözümün üretimin desteklenmesi olduğunu belirten Suiçmez, “Destek bütçesi artırılacak, destek zamanında verilecek, girdilerde indirim olacak, en önemlisi kar sağlanarak taban fiyat verilecek.” ifadelerini kullandı.

PANCAR ÇİFTÇİSİNİN MORALİ BOZUK

Konya Pancar ve Tarım Ürünleri Üreticileri Derneği (KONPADER) Başkanı Ahmet Bestil, “Çiftçimizin morali bozuk. Şeker pancarında iyi bir fiyat verilmesi gerekiyor. Bu yıl pancar fiyatlarının 2 bin 850 lira olmasını talep ediyoruz.” dedi.

KONPADER Başkanı Ahmet Bestil, şeker pancarı fiyatlarının çiftçinin beklentilerini karşılayacak düzeyde olması gerektiğini vurguladı. Bestil, “Mısır ve buğday fiyatlarına yapılan zamlar yetersiz oldu ve bu ürünlerde zarar ettik. Çiftçimizin morali bozuk. Şeker pancarında iyi bir fiyat bekliyorduk ve bu yıl zarar edilen ürünlerden sonra şeker pancarının çiftçiyi memnun etmesini bekliyorduk. Bu yıl pancar fiyatlarının 2 bin 850 lira olmasını talep ediyoruz. Geçen yıl fiyat 1850 liraydı, ancak bu yıl girdi maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda 2 bin 850 lira ancak maliyetleri karşılar.” ifadelerini kullandı.

BU YIL TONAJLAR DÜŞÜK

Şeker Pancarı alım fiyatının her yıl Türkşeker tarafından 16 polar üzerinden açıklandığını belirten Eskişehir Odunpazarı Ziraat Odası Başkanı Burhan Çelikoğlu, alım fiyatının polar değerlerine göre artıp ya da azaldığını dile getirdi. Çelikoğlu, “%28 civarında bir fiyat artışı yaşandı. Çiftçinin beklentisi ton başına 2 bin 700 liralar civarındaydı. Çiftçi fiyattan çok memnun değil. Çiftçi bu yıl kuraklığa bağlı olarak istediği tonajı yakalayamaz. Kuraklıktan dolayı bu yıl tonajlarda düşme var. Geçen yıl rekolte olmuştu. Bu yıl rekolte geçen yılın çok altında olacak. Çift verim anlamında istediği seviyeye ulaşamadı.” dedi.

MEHMET BAYRAM: ÇİFTÇİLERİMİZE HAYIRLI OLSUN

Karaman Ziraat Odası Başkanı Mehmet Bayram, Türkşeker tarafından belirlenen yeni fiyatların çiftçilere hayırlı olmasını diledi. Bayram, şeker pancarı üretiminin bölge için hayati bir önem taşıdığını vurguladı.

Bayram, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “2024 yılı şeker pancarı alım fiyatı, kota tamamlama primi ile birlikte ton başına 2.375 TL olarak belirlenmiştir. Bu fiyat, pancar üreticilerimizin emeklerinin karşılığını alabilmeleri açısından önemli bir adımdır. Karaman’da şeker pancarı, birçok çiftçimizin geçim kaynağı olup, bölgemiz ekonomisinde de önemli bir yer tutmaktadır. Umarız ki bu fiyatlar, üreticilerimizi memnun eder ve verimli bir sezon geçirmelerine katkı sağlar.”

Başkan Bayram, Karaman’da şeker pancarı üretiminin, bölgede ekonomik kalkınmayı desteklediğini, pancar üreticilerinin bu yıl zorlu kuraklık koşullarına rağmen fedakârca çalıştığını ve yeni belirlenen fiyatların çiftçilere bir nebze de olsa destek olacağını ifade etti.

Buraya kadar hem siyasilerin hem de sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin görüşlerini paylaştım sizlerle… Asıl merak edilen ise çiftçinin ne düşündüğü.

PANCAR ÇİFTÇİSİ MEMNUN DEĞİL: ALIM FİYATI SADECE MASRAFI KURTARIYOR

Burdur Şeker Fabrikası’na ilk pancar teslimi yapan Üretici Osman Can, “İşçi maliyetleri olsun, yakıt maliyetleri olsun aradaki fark çok, verilen para az. Masrafı kurtarıyor ama yaptığımız emeğe yazık oluyor. Sadece masrafını kurtarıyor. Geçen senenin artışına göre masrafımız daha çok arttı.” dedi.

Burdur merkeze bağlı Askeriye köyünde üretim yapan Osman Can, şunları söyledi:

“Açıklanan fiyat beklediğimiz fiyat değil. Geçen sene 1850 liraydı, maliyetler bu kadar ağır değildi. İşçi maliyetleri olsun, yakıt maliyetleri olsun aradaki fark çok, verilen para az. Masrafı kurtarıyor ama yaptığımız emeğe yazık oluyor. Sadece masrafını kurtarıyor. Geçen senenin artışına göre masrafımız daha çok arttı. Örneğin fiyat %30, %40 arasında arttı ama maliyetler %100 arttı. Gübresi, işçiliği, yakıtı %100 artış oldu.”

GİRDİLERDEKİ ARTIŞ BU FİYATLA TELAFİ EDİLEMEZ!

Yozgatlı pancar üreticileri de Türkiye genelindeki meslektaşları gibi alım fiyatlarından memnun değil. Bölgenin tarımsal ekonomisi için önemli bir yere sahip olan şeker pancarı üretimi, çiftçiler açısından kritik bir gelir kaynağı. Ancak Yozgatlı üreticiler, açıklanan fiyatların girdi maliyetlerini karşılamakta yetersiz kaldığını belirtti. Gübre, ilaç ve mazot gibi temel girdi maliyetlerindeki artışların bu fiyatla telafi edilemeyeceğini dile getiren çiftçiler, fiyatların yeniden gözden geçirilmesi talebinde bulundu. Çiftçiler, üretim maliyetleri göz önüne alındığında daha yüksek desteklemeler beklediklerini ifade etti.

SADECE SULAMANIN MALİYETİ 245 BİN TL

Şanlıurfa’nın Bozova ilçesinde 70 dönüme ekim yapan Cevher Yıldırım, şeker pancarının kendisine 600 bin TL civarında maliyet çıkardığını söyledi. Yıldırım; “Ben 20 yıldır şeker pancarı ekiyorum ve şu ana kadar pamuktan zarar ettim ama pancardan zarar etmedim. Şu an dönüm başına 4 ya da 5 ton ürün alan bir çiftçi zarar eder. Şu anki fiyata göre çiftçinin kendini kurtarması için 7-8 ton ürün elde etmesi gerekiyor. Bunun üzerini bulan çiftçinin cebine belki bir harçlık girer. Çünkü maliyet çok yüksek ve bu sene bölgemizdeki sıcaklıktan dolayı çok çürüme de oldu. Ben 70 dönüm pancar ektim ve dönüm başına 2 bin 700 TL su maliyeti var. Sulama işçiliği için de dönüm başına 800 TL ödeyeceğim. Sadece 70 dönüm tarlaya ektiğim pancarı sulamanın bana maliyeti 245 bin TL. Bunun tohumu, gübresi, mazotu, çapası, sürümü ve sökümü derken maliyet katlanarak 600 bin TL’yi buluyor. 12 polen şeker pancarının tonunu bin 640 TL’den alacaklar. Şimdi bu durumda ben bir çiftçi olarak ne kazanacağım?” dedi.

Buraya kadar alım fiyatına yapılan yorumları sizlerle paylaştım. Gelin, şeker pancarının Türkiye tarımı ve ekonomisine sağladığı katkıları TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ (TEPGE) tarafından hazırlanan 2023 yılı şekerpancarı ve şeker ürün raporundaki bir alıntıyla bitirelim:

Şeker pancarı ekonomik değerinin yanında istihdam ve tarımsal üretimde devamlılığı sağlamakta,

Bir dekar şeker pancarı üretimi yaklaşık 10 işgücü istihdamına olanak vermekte,

Kendinden sonra ekilen hububatta %20 verim artışına neden olmakta,

Yaklaşık 350 bin çiftçi ailesi, 300 bin hektar alanda şeker pancarı üretimi yapmakta,

Bir dekarının fotosentez yoluyla havaya verdiği oksijen, 6 kişinin bir yılda tükettiği oksijene eşdeğer olup, 1 dekarlık orman alanından 3 kat daha fazla oksijen üretmekte,

Şeker pancarı tarıma dayalı sanayide önemli bir rol oynayarak katma değer oluşturmakta,

Şeker pancarı endüstriyel bir bitki olup, endüstri bitkileri içinde sağladığı katma değer bakımından 2. sırada yer almakta,

Şeker pancarının işlenmesi sonucu oluşan melas ve küspe hayvan yemi olarak kullanılmakta olup, ispirto üretimi ve içki sanayinin önemli bir hammaddesidir.

Sonsöz:

Eylül ayının ilk haftasıyla birlikte şeker pancarı hasadı başladı ve hala da devam ediyor. Geçen yıl tonu bin 850 liradan alınan şeker pancarına bu yıl %28 artış yapıldı. Üreticinin maliyetleri ise son açıklanan verilere göre aylık %3,42, yıllık ise %41,6 artmış durumda (TÜİK TARIM-GFE TEMMUZ VERİLERİ). Oranlara bakınca çiftçinin zararı şu an için %13,6.

Soru şu: Gelecek yıl ekim alanları artar mı yoksa azalır mı? Başlıkta da söylediğim gibi adı şeker ama fiyatı tatlı değil…

Hazırlayan: Gazeteci Taner ÖZTÜRK
Haber kaynağına ulaşmak için lütfen TIKLAYINIZ.